Mayın 26-da Moskvada Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Türkiyə xarici işlər naziri Hakan Fidan arasında baş tutan görüşdə tərəflər Ukraynadakı müharibənin sonlandırılması istiqamətində səyləri, İstanbulda Moskva və Kiyev arasında birbaşa görüşdən sonrakı prosesləri müzakirə edib. "Reuters" bu barədə Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyindəki (XİN) mənbəyə istinadən yazıb.

H.Fidan Rusiyaya ikigünlük səfəri çərçivəsində prezident Putinlə və Rusiyanın Ukrayna ilə danışıqlarda baş müzakirəçisi Vladimir Medinski ilə görüşüb. Türkiyənin baş diplomatının bu gün, mayın 27-də rusiyalı həmkarı Sergey Lavrovla görüşəcəyi bildirilib.

Rusiya və Ukrayna arasında gələcək danışıqlar üçün vaxt və yer razılaşdırılmasa da, NATO müttəfiqi Türkiyə dəfələrlə bu danışıqlara ev sahibliyi edə biləcəyini bəyan edib.

Mayın əvvəlində Moskva və Kiyevdən olan nümayəndələr 2022-ci ilin martından bəri ilk dəfə İstanbulda görüşüblər. Tərəflər arasında atəşkəs razılaşdırılmayıb, ancaq Rusiya və Ukrayna hərbi əsirlərin mübadiləsi (1000-ə 1000) və mümkün atəşkəs üçün şərtlərin yazılı şəkildə hazırlanması barədə razılıq əldə ediblər.

Türkiyəli mənbə bildirib ki, görüşdə Putin və Fidan Ukrayna və Rusiya arasında müharibəyə son qoymaq üçün son vaxtlar həyata keçirilən təşəbbüsləri və İstanbulda aparılan danışıqlardan sonra baş verənləri müzakirə ediblər.

O əlavə edib ki, iqtisadiyyat və enerji məsələləri də müzakirə olunub.

Rusiya tərəfi mayın 26-da bildirib ki, danışıqların əsas mövzusu ikitərəfli münasibətlər olacaq, lakin Ukraynanın da müzakirə olunacağı istisna edilməyib.

Görüşdən əvvəl Türkiyə tərəfi bildirib ki, H.Fidan Ankaranın tərəfləri qəbul etmək təklifini təkrarlayacaq və "vasitəçi" rolunu davam etdirəcək.

Türkiyə XİN rəhbərinin bu həftənin sonunda Ukrayna rəsmiləri ilə görüşmək və İstanbul danışıqlarını müzakirə etmək üçün Kiyevə gedəcəyi gözlənilir.

Rusiya mənbələri Türkiyə, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Səudiyyə Ərəbistanı, Qətər və Omanı danışıqlar üçün potensial ölkə kimi gördüklərini bildiriblər.

Şimali Koreya Rusiyaya əlavə olaraq 6 min əsgər göndərməyi planlaşdırır. Bu haqda Cənubi Koreyanın "Yonhap" agentliyi ölkənin kəşfiyyatına istinadla xəbər verir.

Agentlik qeyd edir ki, bu, Şimali Koreya ordusunun Rusiyaya göndərəcəyi üçüncü hərbi qrup olacaq, məqsəd Ukraynadakı müharibədə Rusiya qoşunlarını dəstəkləməkdir. Agentlik ötən ildən bəri Şimali Koreyanın Rusiyaya təxminən 13 min hərbi qulluqçu göndərdiyini yazır. Cənubi Koreya kəşfiyyatının hesablamasına görə, onların təxminən 2 mini Rusiyanın Kursk vilayətində döyüşlərdə həlak olub.

Şimali Koreya lideri Kim Çen In sentyabrın 2-də Pekinə gedib, orada Çin Xalq Respublikasının sədri Si Cinpin və Rusiya prezidenti Vladimir Putin ilə birgə tədbirlərə qatılıb. Sentyabrın 3-də liderlər İkinci Dünya müharibəsinin 80-ci ildönümünə həsr olunmuş paradda tribunada yanaşı dayanıblar.

Sentyabrın 2-də keçirilən məhkəmə iclasında prokuror Ermənistanın üçüncü prezidenti Serj Sarkisyan barəsində mülki iddia irəli sürüb.
O, Serj Sarkisyanı və digərlərini mülki cavabdeh kimi tanımağı, S.Sarkisyanın dövlətin xeyrinə təxminən 4 milyard dram (10 milyon 200 min dollar) məbləğində kompensasiya ödəməsini tələb edib.

Üçüncü prezident 20 il əvvəl, müdafiə naziri olduğu dövrdə bağladığı sazişlə əlaqədar ittiham olunur. İttiham aktına əsasən, Yerevanda İsakov prospektinə və “Yerablur” panteonuna bitişik torpaq sahəsi bazar qiymətindən aşağı qiymətə satılıb. Prokurorluq iddia edir ki, S.Sarkisyan bu addımı torpağı “Toyota-Yerevan” şirkətinə vermək məqsədi ilə atıb. Bu şirkətin 30%-i Ermənistanın ikinci prezidenti Robert Koçaryanın oğlu Sedrak Koçaryana məxsusdur.

2018-ci ildə Ermənistanda Nikol Paşinyan baş nazir seçiləndən sonra keçmiş prezidentlər və siyasi müttəfiqlər olan Koçaryan və Sarkisyana bir sıra ittihamlar irəli sürülüb.

Tbilisi şəhər Məhkəməsi avropayönlü etirazların iştirakçılarına hökm çıxarıb.

Onlar "qrup şəklində zorakılıq"da ittiham olunsalar da, sonradan ittihamları qismən dəyişdirilib: Cinayət Məcəlləsinin 226-cı – "İctimai asayişin qrup halında pozulması, yaxud onda iştirak" maddəsi ilə təqsirli biliniblər.

Üç nəfər 2 il 6 ay, 5 nəfər isə 2 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. Sonuncuların sırasında azərbaycanlı İnsaf Əliyev də var. O, Gürcüstanın Qardabani rayonu Qaracalar kəndindəndir.

Prokurorluq "Lelo" partiyasının üzvləri Vasil Kadzelaşvili və Vepxviya Kasradze tələbə Zviad Tsetsxladze ilə birlikdə qrup zorakılığının təşkilatçısı olduğunu deyir. Bu ittiham üzrə 6 ildən 9 ilədək həbs nəzərdə tutulur.

Təqsirləndirilənlər ittihamları qəbul etmirlər.

Məhkəmə prosesində saxlanılan nümayişçilər arasında əlaqə müəyyən edilməyib. Bu isə hərəkətin qrup halında zorakılıq kimi təsnif olunması üçün zəruri şərtdir. Dindirilən polis əməkdaşları da etiraz aksiyaları zamanı onlara konkret kimlərin xəsarət yetirdiyini deyə bilməyiblər.

Etirazlara çıxan rusiyalıya narkotik ittihamı

Etirazlara çıxan rusiyalı Anton Çeçinə isə narkotik saxlama maddəsi ilə 8 il 6 ay azadlıqdan məhrumetmə cəzası kəsilib.

Çeçin son sözündə deyib ki, ona bəraət verilənəcən mübarizəni davam etdirəcək.

Çeçin Altay diyarının Barnaul şəhərindəndir. O, müxalifətin etirazlarına və piketlərə çıxıb, ona inzibati iş açılıb. Rusiya 2022-ci ildə Ukraynaya qarşı tammiqyaslı işğala başlayandan sonra həmin ilin aprelində Gürcüstana gedib.

Çeçin Gürcüstanda etirazlarda fəal iştirak edib. Ötən ilin yazında 800 dollar cərimələnib. Noyabrda parlament seçkilərinin nəticələrinə etirazlara qatılıb. Həyat yoldaşı onun bu zaman ilk dəfə polis təhdidi ilə üzləşdiyini deyir.

Dekabrda isə onu narkotik ittihamıyla saxlayıblar. Həyat yoldaşı onun saxlanarkən bir neçə dəfə döyüldüyünü bildirib.

Xatırlatma

Ötən il oktyabrın sonunda Gürcüstanda parlament seçkilərinin qalibi hakim "Gürcü Arzusu" partiyası elan edilib. Noyabrda "Gürcü Arzusu" 2028-ci ilin sonunadək Avropa İttifaqına üzvlük danışıqlarını gündəlikdən çıxarmaq qərarı verib. Buna cavab olaraq ölkədə etiraz aksiyaları başlanıb, güc strukturları etirazları zorakılıqla yatırdıb.

Ukrayna Ali Radasının keçmiş spikeri Andrey Parubiyin qətlində şübhəli bilinən şəxs sentyabrın 2-də məhkəmədə jurnalistlərlə söhbətində cinayəti törətdiyini etiraf edib. Amma o, Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının onu şantaj etməsinə dair mediada yayılan informasiyanın həqiqətəuyğun olmadığını, siyasətçini öz təşəbbüsü ilə öldürdüyünü deyib.

Motivə gəlincə, o, Ukrayna hakimiyyətindən qisas almaq istədiyini, keçmiş prezidenti Petro Poroşenkonu da öldürə biləcəyini söyləyib.

Şübhəlinin sözlərinə görə, Rusiyadakı əsirlərlə mübadilə olunaraq Rusiyaya getmək, oğlunu axtarmaq istəyir.

Media daha öncə mənbələrə istinadla yazırdı ki, Rusiya xüsusi xidmət orqanları şübhəliyə oğlunun meyitinin yerini göstərəcəyi ilə bağlı vədlər verərək onu əməkdaşlığa məcbur ediblər.

Hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları sentyabrın 1-də keçirilən brifinqdə deyiblər ki, Parubiyin qətli ilə bağlı istintaq heç bir versiyanı istisna etmir, lakin "Rusiya izi" əsas və prioritet versiya hesab olunur.

1 sentyabr 2025

Zelenski Parubiyin qətlində şübhəlinin saxlanıldığını deyir

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski bildirib ki, millətçi deputat, parlamentin keçmiş sədri Andrey Parubiyin qətlində şübhəli sayılan şəxs saxlanılıb. Parubiy avqustun 30-da qərbi Lvov şəhərində küçədə güllələnərək öldürülüb.

Zelenskinin avqustun 31-i gecə yarısı belə bir açıqlama verib.

"Daxili işlər naziri İqor Klimenko və Ukrayna Təhlükəsizlik Xidmətinin rəhbəri Vasıl Malyuk az əvvəl Andrey Parubiyin qətli ilə bağlı şübhəli şəxsin saxlanılması haqda məlumat verdilər", – Zelenski X sosial şəbəkəsində yazıb.

Prezident gərəkən istintaq hərəkətlərinin aparıldığını açıqlayıb.

AzadlıqRadiosunun Ukrayna xidmətinin hadisə yerində olan müxbiri Parubiyin avqustun 30-u günorta saatlarında yaşadığı evin yaxınlığında, Yefremova küçəsində güllələnərək qətlə yetirildiyini xəbər verib. Hüquq-mühafizə orqanları sabiq deputatın aldığı güllə yaralarından dərhal yerindəcə keçindiyini təsdiqləyiblər.

Ukrayna Baş Prokurorluğu qətllə bağlı istintaq başladıldığını, 54 yaşlı tanınmış siyasətçinin "qəsdən öldürülməsi" maddəsi üzrə cinayət işi açıldığını elan edib.

Parubiyin bir neçə yaxın silahdaşı baş verənlərə görə Rusiyanı günahlandırıb.

Millət vəkili Mikola Knyajitski deyib ki, Parubiyin qətli onun mövqeyinə görə Rusiyanın qisasıdır. Deputat onun Ukraynanın suverenliyi, təhlükəsizliyi və birliyi uğrunda mövqeyinə görə hədəfə alındığını düşündüyünü bildirib.

Parubiy 2013-2014-cü illərdə Ukraynada "Ləyaqət İnqilabı" adlanan Maydan etirazlarında mühüm rol oynayıb. Ozamankı prezident Viktor Yanukoviçin Kiyevi Avropa İttifaqından uzaqlaşdırıb Rusiya ilə yaxınlaşmaq qərarı ölkə boyunca kütləvi mitinqlərə səbəb olub. Nəticədə o, hakimiyyətdən devrilərək Rusiyaya qaçıb.

Parubiy 2004-cü ildə "Narıncı inqilab"da da əsas fiqurlardan biri olub. Prezident seçkisində Kremlə yaxın namizəd Yanukoviçin qalib elan edilməsi etirazlar doğurub, nəticələr ləğv edilib..

"Bu qətli kimin icra etməsinin, kimin sifariş verməsinin fərqi yoxdur. Cavabdehliyi Putin daşımalıdır", – Parubiyin üzvü olduğu Avropa Həmrəyliyi Partiyasının sədri, keçmiş prezident Petro Poroşenko deyib.

Əfqanıstanda avqustun 31-də baş vermiş zəlzələdə ölənlərin sayı 1400-ü ötüb, 3200-dən çox insan xəsarət alıb. Ölkəni idarə edən "Taliban" hakimiyyəti isə xaricdən kömək istəyir.

"Xeyli sayda adam həyatını, evini itirib, bizə yardım lazımdır", – Səhiyyə Nazirliyinin sözçüsü Şarafat Zaman "Reuters"ə deyib.

Rusiyadan başqa heç bir ölkə "Taliban" hökumətini rəsmən tanımır. Yardım qrupları isə de-fakto hakimiyyətin qadağalarına baxmayaraq, əlaqələr qurmağa çalışıblar.

"Amnesty International" təcili humanitar yardım çağırışı edib. Londonda yerləşən bu təşkilat "Taliban"ı xilasetmə əməliyyatlarını çətinləşdirdiyinə görə tənqid edib. Qurum həmçinin Pakistanı 2 milyonadək əfqan qaçqını məcburi repatriasiya etdiyinə görə pisləyib, bu addımın durumu daha da ağırlaşdırdığını bildirib.

6 ballıq zəlzələ Pakistanla sərhədə yaxın Cəlalabad şəhəri ətrafında baş verib.

Ukrayna Çini Rusiya prezidenti Vladimir Putinə sülhə nail olmaq üçün təzyiq göstərməyə çağırıb. Putin isə Çində Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) sammitində on minlərlə insanın həlak olduğu müharibəni müdafiə edib.

"Çin Xalq Respublikasının əhəmiyyətli geosiyasi rolunu nəzərə alaraq, biz BMT Nizamnaməsinə hörmət əsasında Ukraynaya sülh gətirməkdə Pekinin daha fəal rolunu alqışlayarıq", – Ukraynanın Xarici İşlər Nazirliyi (XİN) sentyabrın 2-də bəyanatında bildirib.

Nazirliyin bəyanatında qeyd olunub ki, ŞƏT-in yekun bəyannaməsində münaqişəyə toxunulmayıb. XİN bunu "Moskvanın diplomatik səylərinin uğursuzluğunun əlaməti" adlandırıb. Rusiya 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı işğala başlayıb.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski daim Rusiyanın yaxın müttəfiqi olan Çini müharibəni dayandırması üçün Putinə təzyiq göstərməyə çağırıb.

Liderlər parada qatılacaq

Sentyabrın 3-də Çində daha bir yüksək səviyyəli diplomatik tədbir – İkinci Dünya müharibəsinin başa çatmasının 80-ci ildönümünə həsr olunmuş böyük hərbi parad keçiriləcək. Putin daxil olmaqla bir sıra liderlər ŞƏT sammitindən sonra paradda iştirak üçün Çində qalıblar.

Putin Tiencində ŞƏT sammitində Ukraynanı işğal etməsinə dair Qərbə mesaj da göndərib. O deyib ki, Ukraynadakı müharibə Rusiyanın hücumu nəticəsində başlamayıb, səbəb Kiyevdə Qərbin dəstəklədiyi çevriliş olub. Bu isə Maydan etirazlarının təhrifi deməkdir. Belə ki, 2014-cü ildə bu etirazlar nəticəsində Moskvanın dəstəklədiyi prezident Viktor Yanukoviç hakimiyyətdən devrilib.

Putin əlavə edib ki, Qərbin Ukraynanı NATO-ya cəlb etmək cəhdləri, Rusiyanın təhlükəsizliyinə birbaşa təhdiddir. NATO isə bu iddianı dəfələrlə rədd edib.

Ukraynaya təhlükəsizlik qarantiyalarını müzakirə edəcəklər

Bu arada Kiyevin Avropadakı müttəfiqləri – "İstəklilər Koalisiyası" sentyabrın 4-də Parisdə bir araya gələrək Ukraynaya potensial təhlükəsizlik qarantiyalarını müzakirə edəcəklər.

Kremlin xarici siyasət müşaviri Yuri Uşakov ŞƏT sammiti çərçivəsində deyib ki, Putin, Zelenski və ABŞ prezidenti Donald Tramp arasında üçtərəfli görüşlə bağlı elə bir plan yoxdur. Tramp bu yaxınlarda belə bir görüşü təşkil etməyə çalışdığını demişdi.

Bolqarıstan bildirib ki, Plovdiv şəhərindəki hava limanında GPS naviqasiya sistemləri Rusiyanın müdaxiləsi nəticəsində sıradan çıxarılıb, nəticədə Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula Fon der Lyayenin təyyarəsi ilə əlaqə kəsilib. Hadisə həftəsonu eniş zamanı baş verib.

Sofiya hökuməti sentyabrın 1-də bu haqda açıqlama yayıb. Məlumatda deyilir ki, hava limanının nəzarət qülləsi təyyarənin GPS siqnalını itirib, lakin təyyarə GPS-dən asılı olmayan yerüstü naviqasiya sistemləri vasitəsilə təhlükəsiz eniş edib.

Avropa İttifaqı (Aİ) rəsmiləri avqustun 31-də baş vermiş hadisəni təsdiqləyiblər. "Bolqarıstan hakimiyyətindən bu vəziyyətin Rusiyanın açıq-aşkar müdaxiləsi ilə bağlı ola biləcəyi barədə məlumat almışıq", – onlar deyiblər.

Avropa Komissiyasının baş sözçü müavini Arianna Podesta deyib: "Biz, əlbəttə ki, Rusiyanın düşməncəsinə davranışının daimi tərkib hissəsi olan təhdidlərə və qorxutmalara bələdik və buna müəyyən qədər öyrəşmişik".

Rusiya rəsmiləri bu ittihamlarla bağlı, hələlik, açıqlama verməyiblər.

Ursula Fon der Lyayen Rusiya prezidenti Vladimir Putinin və Moskvanın Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı işğalının açıq tənqidçisidir. O, hazırda Rusiya və müttəfiqi Belarusla sərhəddə yerləşən Aİ ölkələrində dördgünlük səfərdədir.

Podesta bildirib ki, "insident prezidentin ön cəbhədə yerləşən üzv dövlətlərdə gerçəkləşdirdiyi missiyanın vacibliyini bir daha göstərir".

"Bu hadisə bizim müdafiə qabiliyyətimizi gücləndirməyə, Ukraynaya dəstəyimizi artırmağa sarsılmaz öhdəliyimizi daha da möhkəmləndirəcək", – o əlavə edib.

Sentyabrın 1-dən Avropada tərkibində TPO olan gel dırnaq boyasından istifadə yasaqlanır. Gelin ultrabənövşəyi, yaxud LED lampası altında tez qurumasına imkan verən trimetilbenzoyl fosfin oksid (TPO) Avropanın qara siyahısında yer alıb. Bu oksidin reproduksiya üçün ziyanlı olması ortaya çıxıb.

Ustalara təhlükəsiz alternativlərdən istifadə tövsiyə olunur.

Avropa İttifaqının (Aİ) qaydasında deyilir ki, bu məhsulun mövcud ehtiyatları da yığışdırılmalıdır, qalan məhsulun satılması üçün heç bir istisna nəzərdə tutulmayıb. Aİ-nin bu il mayında dərc olunmuş "Omnibus VII" adlı qaydasının məqsədi CMR, yəni reproduksiya üçün kanserogenik, mutagenik, yaxud toksik sayılan bütün maddələri bazardan yığışdırmaqdır.

ABŞ, Kanada, Avstraliya kimi yerlərdə isə TPO qadağası yoxdur. Aİ zonasından kənarda Mərakeş də artıq belə bir qadağa elan edib.

Finlandiya gözəllik salonlarına mövcud ehtiyatlarını işlədib qurtarmağa icazə verib.

Aİ üzvü olmayan İsveçrə də tərkibində TPO olan dırnaq məhsullarını qadağan edir. Minlərlə gözəllik salonu üçün bu bir neçə min frank dəyərində məhsulun sıradan çıxarılması deməkdir.

Azərbaycanda da manikür zamanı gel dırnaq boyasından geniş istifadə olunur. Bu məhsulların tərkibində TPO olması haqda hansısa yoxlamanın aparılıb-aparılmadığı bəlli deyil.

Avqustun 29-da Rusiya prezidenti Vladimir Putin Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri ilə MDB ölkələri ilə münasibətləri müzakirə edib.

"MDB-nin bəzi üzvləri ilə iş barədə danışacağıq – bizim üçün bu istiqamətdə prioritet hansı məsələlərdir, yaxın gələcəkdə addımlarımız və məqsədlərimiz nə olmalıdır", — "İnterfaks" prezident Putinə istinadla bildirir.

Prezidentin Təhlükəsizlik Şurası ilə hər həftə, adətən cümə günləri görüşdüyü qeyd olunur.

MDB-yə doqquz postsovet ölkəsi – Rusiya, Ermənistan, Azərbaycan, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Moldova, Tacikistan və Özbəkistan daxildir.

Ötən il MDB-nin sammiti Moskvada keçirilib. Bu il isə oktyabrın 10-da Düşənbədə keçirilməsi planlaşdırılır.

Bu il Azərbaycanda 3-cü MDB Oyunlarının keçirilməsi gözlənilir.

Son aylar Azərbaycan-Rusiya münasibətlərində gərginik yaranıb. İyunun sonunda Yekaterinburqda azərbaycanlılara qarşı zorakı reydlərdən sonra Bakıda da bir qrup rusiyalı saxlanılıb. Azərbaycanın Mədəniyyət Nazirliyi Rusiya ilə əlaqəli tədbirləri təxirə salıb.

Moskva isə Azərbaycan diasporunun bəzi üzvlərinə qarşı yeni cinayət işi açaraq onları deportasiya və ya həbs edib.

2025-ci ilin avqustuna qədər Rusiyanın Ukraynaya qarşı apardığı müharibədəki itkisi 219 min nəfərdir. Vərəsəlik işlərinin reyestrini və ölənlərin adlarının siyahısını araşdıran "Meduza" və "Mediazona" jurnalistləri və könüllülər bu qənaətə gəlib.

Jurnalistlər miras halları ilə bağlı reyestrindəki məlumatları təhlil edərək belə nəticəyə gəliblər ki, Rusiya ordusunda itkilər hər il kəskin şəkildə artır. Belə ki, 2023-cü ildə cəbhədə 50 minə yaxın Rusiya hərbçisi həlak olubsa, 2024-cü ildə bu rəqəm 93 minə yaxın olub.

"2024-cü ilin noyabrında kişilər arasında ölüm səviyyəsi rekord həddə çataraq həftədə təxminən 3 min nəfər təşkil edib. Bununla bağlı mümkün izahlardan biri 2024-cü ilin ikinci yarısından etibarən Rusiya məhkəmələrinə hərbi qulluqçuların itkin düşmüş və ya ölü elan edilməsinə dair iddiaların kütləvi şəkildə daxil olmasıdır", - "Mediazona" qeyd edir.

Rusiya hakimiyyəti Ukraynaya qarşı müharibədə ölən və yaralananların sayını rəsmi olaraq açıqlamayıb. Qərb mediası kəşfiyyat məlumatlarına istinadən yazıb ki, itkilər yüz minlərlədir - söhbət ölən və yaralananlardan gedir.

NATO-nun yeni hesabatına görə, bu il alyansa üzv bütün dövlətlər ÜDM-in 2 faizi həcmində uzun müddətdir mövcud olan müdafiə xərcləri hədəfinə çatıb. Lakin hazırda NATO-nun yeni hədəfini - 3.5 faizi - yalnız üç ölkə yerinə yetirir.

Hesabata görə, İspaniya, İtaliya və Belçika kimi əvvəllər hərbi xərclərlə bağlı geridə qalmış NATO ölkələri də hazırda müdafiə xərclərini 2014-cü ildə Uelsdə keçirilən NATO sammitində razılaşdırılan səviyyəyə (2 faiz) çatdırıb.

Alyans üzvləri Rusiyanın 2022-ci ildə Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləsindən və ABŞ prezidenti Donald Trampın Avropa müttəfiqlərinin öz müdafiələrinə daha çox sərmayə qoyması tələbindən sonra hərbi xərcləri əhəmiyyətli dərəcədə artırıb.

Hazırda yalnız üç NATO üzvü iyunda Haaqada razılaşdırılmış ÜDM-in 3.5 faizlik yeni hədəfinə çatıb. Bu ölkələr Polşa (4.48 faiz), Litva (4 faiz) və Latviyadır (3.73 faiz).

ABŞ isə bu il ÜDM-in 3.22 faizini müdafiəyə xərcləmək niyyətindədir.

NATO üzvləri 2014-cü ildə ÜDM-in ən azı 2 faizini müdafiəyə xərcləmək barədə razılığa gəliblər. İllər ərzində çoxları bu vədi yerinə yetirə bilməyib. Lakin alyans bildirib ki, 2025-ci ildə bütün 32 üzv hədəfə cavab verəcək, yeddi ölkə minimum hədd olan 2 faizi, digərləri isə bir qədər yuxarı vəsait xərcləyəcək.

İyunda Haaqada keçirilən NATO sammitində razılaşdırılmış yeni hədəf ÜDM-in 3.5 faizi olsa da, liderlər 2035-ci ilə qədər buna çatmağı öhdələrinə götürüblər. Həmin sammitdə ümumilikdə ÜDM-in 5 faizini müdafiə və təhlükəsizliklə bağlı investisiyalara sərf etmək kimi daha geniş bir hədəf də müəyyən edilib. NATO bildirib ki, bu xərclərə kibertəhlükəsizlik və ağır hərbi texnikanı daşımaq üçün yolların və limanların modernləşdirilməsi daxildir.

Ukrayna qüvvələrinin "Drujba" neft kəmərinə son zərbəsinə cavab olaraq, Macarıstan hökuməti həmin hücuma görə məsul olan hərbi birliyin komandirinin Macarıstana və bütövlükdə Şengen zonasına daxil olmasını qadağan etmək qərarına gəlib.

Bunu Macarıstan xarici işlər naziri Peter Siyarto X platformasındakı paylaşımında bildirib.

Nazir Ukraynanın zərbələrini "Macarıstanın suverenliyinə hücum" kimi qiymətləndirib və qeyd edib ki, bu, ölkənin enerji təhlükəsizliyini risk altında qoyub.

"Ukrayna çox yaxşı bilir ki, "Drujba" kəməri həm Macarıstanın, həm də Slovakiyanın enerji təchizatı üçün həyati əhəmiyyət daşıyır və belə zərbələr Rusiyadan daha çox bizə zərər vurur. Enerji təhlükəsizliyimizə və suverenliyimizə hücum edən hər kəs nəticələrə hazır olmalıdır", - Siyarto vurğulayıb.

Ukraynanın xarici işlər naziri Andriy Sibiqa macar həmkarının bu açıqlamasına reaksiya verib. Sibiqa macar XİN rəhbərinin paylaşımını "utanmazlıq" adlandırıb: "Peter, əgər sənin üçün Rusiya kəməri bu səhər Rusiyanın öldürdüyü ukraynalı uşaqlardan daha vacibdirsə, bu, mənəvi tənəzzüldür. Macarıstan tarixin yanlış tərəfindədir".

Ukraynanın baş diplomatı əlavə edib ki, Kiyev Budapeştə eyni addımla cavab verəcək.

Ukrayna hərbi kəşfiyyatı Azov dənizində Rusiyanın 21631 "Buyan-M" layihəli kiçik raket gəmisinin zədələndiyi haqda məlumat yayıb.

Gəmi ilhaq edilmiş Krımın sahillərində yerləşirdi. Məlumata görə, gəminin radar sisteminə (RLS) dron, gövdəsinə isə Hərbi Kəşfiyyat İdarəsinin xüsusi təyinatlıları (Xüsusi Qüvvələr) hücum edib. Bəyanata drona quraşdırılmış kamera ilə çəkilmiş video əlavə edilib.

Hansı gəminin hücuma məruz qaldığı dəqiq göstərilmir. 21631 layihəsinə aid gəmilər 2014-cü ildən Rusiya donanmasının tərkibindədir. Ümumilikdə 12 gəmi hazırlanıb, hər biri səkkiz qanadlı raket, artilleriya qurğusu və zenit top silahları ilə təchiz olunub.

Rusiya Müdafiə Nazirliyi isə avqustun 28-də Don çayının mənsəbində Ukraynanın "Simferopol" kəşfiyyat gəmisinin batırıldığını açıqlayıb.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Şimali Koreya rəhbəri Kim Çen In İkinci Dünya müharibəsinin sona çatmasının 80 illiyi ilə əlaqədar gələn həftə Pekində keçiriləcək hərbi paradda iştirak edəcəklər. Bu barədə Çin və Şimali Koreya mətbuatı məlumat yayıb. Putin və Kim Çen In mərasimdə iştirak edən 26 ölkənin liderləri arasında olacaq. Hərbi paradda ABŞ və Qərbi Avropa ölkələrindən heç kim iştirak etməyəcək.

Aİ ölkələrindən yalnız Slovakiyanın baş naziri Robert Fitso tədbirə qatılacaq, Bolqarıstan və Macarıstan isə nümayəndələr göndərəcək.

Çinin "Sinxua" agentliyinin yaydığı siyahıda Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın da adları var.

Çin, Rusiya və Şimali Koreya yaxın müttəfiqlərdir. Pekin uzun müddətdir Pxenyanın ən böyük yardım və ticarət tərəfdaşıdır, Kim Çen In isə Moskvanın Ukraynadakı müharibəsinə yardım üçün Rusiyaya əsgər göndərib.

Avqustun 31-i və sentyabrın 1-də Çində Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının sammiti keçiriləcək. Azərbaycan prezidentinin sammitdə iştirak edib-etməyəcəyi haqda rəsmi informasiya yoxdur. Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov isə Əliyevlə Putinin Çində mümkün görüşü haqda sualı cavablandırmayıb.

ABŞ-nin Daxili Təhlükəsizlik Nazirliyi xarici tələbələrin ölkədə qalmasına icazə verilən müddətin məhdudlaşdırılması ilə bağlı təklif olunan layihəni açıqlayacaq.

1978-ci ildən bəri xarici tələbələr, yəni "F" vizası sahibləri, ABŞ-də "statuslarının qüvvədə olduğu müddət" ərzində qala bilirdilər, yəni tələbə kimi təhsil aldıqları müddətcə. Bu gün açıqlanması planlaşdırılan layihəyə görə isə xarici tələbələr, mübadilə proqramı iştirakçıları yalnız qatıldıqları proqramın müddəti boyu qala biləcəklər, lakin bu müddət 4 ili keçməməlidir.

Daxili Təhlükəsizlik Nazirliyinin (DHS) rəsmiləri bildiriblər ki, yeni qayda xarici tələbələrin ABŞ-nin "səxavətindən sui-istifadə edərək" "əbədi tələbələrə" çevrildiyi sistemi düzəltməyi hədəfləyir.

"Çox uzun müddətdir ki, əvvəlki administrasiyalar xarici tələbələrin və digər viza sahiblərinin ABŞ-də demək olar ki, qeyri-müəyyən müddətə qalmasına imkan verib, bu isə təhlükəsizlik riskləri yaradıb, saysız-hesabsız amerikalı vergi ödəyicisinin pullarına başa gəlib və ABŞ vətəndaşlarını əlverişsiz vəziyyətə salıb", - deyə DHS sözçüsü açıqlamasında bildirib.

"Yeni təklif olunan qaydalar isə müəyyən viza sahiblərinin ABŞ-də qalma müddətini məhdudlaşdırmaqla bu sui-istifadəyə birdəfəlik son qoyacaq və federal hökumətin xarici tələbələri və onların fəaliyyətlərini düzgün nəzarətdə saxlaması yükünü yüngülləşdirəcək".

Təklif olunan qaydalar təsdiqlənərsə, xarici tələbələrin ABŞ-də daha uzun müddət qala bilməsi üçün DHS tərəfindən mütəmadi qiymətləndirmədən keçməsi tələb olunacaq.

Xarici tələbələri təmsil edən hüquq müdafiəçiləri isə bildirir ki, bu qaydalar tələbələrə qeyri-müəyyənliklər yaradacaq və onlar əlavə bürokratik maneələrlə üzləşəcəklər.

Logistik çətinliklər, məsələn, viza müsahibələrindəki fasilələr, artıq beynəlxalq tələbə qəbuluna mənfi təsir göstərib. Bu payız üçün universitetlərin 35 faizində müraciətlərin sayı azalıb. Bunu ABŞ Təhsil İnstitutu yüzlərlə ali təhsil müəssisəsindən toplanan rəylərə əsaslanan hesabatında qeyd edib. Halbuki əvvəlki tədris ilində bu azalma yalnız 17 faiz olmuşdu.

Əgər xarici tələbələrin sayı azalarsa, universitetlər üçün ciddi maliyyə nəticələri ola bilər. Çünki adətən onlar daha yüksək təhsil haqqı ödəyirlər və daha az təqaüd dəstəyi alırlar.

Tələbələrlə yanaşı, təklif olunan qaydaya əsasən xarici jurnalistlər üçün ilkin qəbul müddəti ən çoxu 240 gün olacaq. Onlar müddətin daha 240 günə qədər uzadılması üçün müraciət edə bilərlər, lakin bu müddət onların ezamiyyətinin (iş tapşırığının) davametmə müddətindən artıq ola bilməz.