“Azərbaycan hakimiyyəti artıq çoxdandır ki, hər şeyi gülünc hala cevirir-beynəlxalq qanunları və hətta özünün şəxsi həyatını da”.

Bunu AzadlıqRadiosunun Ermənistan xidmətinə müsahibəsində Azərbaycan Baş prokurorluğunun qərarını şərh edərkən Ermənistan xarici işlər nazirinin müavini Shavarsh Kocharian deyib.

O hesab edir ki, bu qərar sadəcə gülüncdür və heç cür Dağlıq Qarabağa səfərlərə təsir edə bilməz.

Xatırladaq ki, Azərbaycanın Baş prokurorluğu fevralın 20-də qondarma Dağlıq Qarabağ rejiminin keçirdiyi “konstitusiya” referendumunu müşahidə etdiklərinə və qanunsuz tədbirlərə qatıldıqlarına görə, Avropa Parlamenti-nin deputatları Frank Enqel (Lüksemburq),Elen Teoxarus (Kipr) və Yaromir Shtetini (Çexiya) İnterpol xətti ilə beynəlxalq axtarışa verib.

Prokurorluğun məlumatında deyilir ki, Ermənistan Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərinə əcnəbi vətəndaşların qanunsuz səfərlərini təşkil edərək qondarma rejimi təşviq etməyə cəhd göstərir, işğal altındakı ərazilərin maddi-mədəni irsini və təbii sərvətlərini talan edir, iqtisadi və digər qanunsuz fəaliyyətlər həyata keçirir. Ermənistanın Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində bu kimi əməllərə cəlb etdiyi əcnəbi vətəndaşlara qarşı Azərbaycan qanunlarına müvafiq olaraq zəruri hüquqi addımlar atılır.

Baş Prokurorluq Dağlıq Qarabağ ərazisindəki Azıx mağarasında tədqiqatlar aparan Ermənistan, İspaniya və Böyük Britaniya alimlərinə cinayət işi açdığını bildirib.Buna da bax.

İranda siyasi məhbusların və fəalların müdafiəsinə görə tanınan Xosrov Əlikordinin ölümünü araşdırmağa çağırırlar. Bu çağırışla İranın tanınmış insan haqları müdafiəçisi Nəsrin Sutude BMT-nin faktaraşdırıcı komitəsinə müraciət edib.

Əlikordi keçmiş siyasi məhbus, İslam Respublikasının tanınmış tənqidçisidir. O, dekabrın 5-də Məşhəd şəhərindəki ofisində ölü tapılıb. 46 yaşı vardı. Onun ölüm səbəbi kimi rəsmən ürəktutması göstərilib, yerli rəsmilər ölümün qeyri-təbii səbəblərini rədd ediblər.

Bir çox vəkillər və fəallar isə onun ölümünü "şübhəli", bəziləri hətta "qətl" adlandırıblar. Bəzi insan haqları qrupları Əlikordinin ölümünün araşdırılmasına çağırıb.

Sutude AzadlıqRadiosunun fars xidmətinə deyib ki, "Əlikordi 20 ilə yaxın aşırı hüquqi və təhlükəsizlik təzyiqi altında işləyən şərəfli vəkil idi". O, Əlikordinin özünə qarşı təhdidlərdən xəbərdar olduğunu, ofisində 16 kamera quraşdırdığını əlavə edib. Kameralar isə müsadirə olunub.

"BMT-nin faktaraşdırıcı missiyasının cavab üçün İrana təzyiq göstərməyə hüquqi səlahiyyəti var", – o əlavə edib.

Əlikordi Səbzəvarda sərt təhlükəsizlik tədbirlərinin müşayiəti ilə dəfn olunub. Digər fəalların ailələri də dəfnə qatılıb.

Nobel Sülh Mükafatı laureatları Nərgiz Məhəmmədi və Şirin Ebadi də Əlikordinin ölümünə görə başsağlığı veriblər.

Məhəmmədi deyib ki, "Əlikordi sülh və insan haqlarını xəyal edirdi", o, son mesajında belə siyasi məhbusları, özəlliklə uzaq şəhərlərdə olanları unutmamağa çağırırdı.

BMT-nin humanitar maliyyələşməsi son 10 ildə rekord aşağı həddə enib. "Reuters" noyabrın məlumata əsasən yazır, təşkilat cəmi 12 milyard dollar əldə edib. Bu isə ehtiyacların 1/4-dən bir qədər çoxunu qarşılayır.

Gələn il üçün BMT 23 milyard dollar ayırmağa çağırıb - qurumun 2025-ci ildə istədiyi məbləğin yarısı qədər. Bu isə on milyonlarla insanın ehtiyac duyduğu təcili yardımsız qalması deməkdir.

Maliyyələşmənin azalması humanitar təşkilatların üzləşdiyi digər problemləri, münaqişə zonalarında personala təhlükəsizlik risklərini çoxaldır, - "Reuters" yazır.

"Həddən artıq yüklənmişik, maliyyələşmədən kənardayıq, hücumlara məruz qalırıq. Yanğın yerinə təcili yardım göndəririk... İndi bizdən həm də yanğını söndürməyimizi istəyirlər. Amma çəndə yetərincə su yoxdur. Hələ bizə atəş də açırlar", – BMT-nin fövqəladə yardım üzrə koordinatoru Tom Fleçer deyib.

Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı da maliyyələşməni azaldır. Qurum gələn il üçün bu ilə nəzərdə tutulandan iki dəfə az vəsait istəyib. İqlim dəyişikliyi, münaqişələrdən dolayı evlərini tərk etməli olan 41 milyon insana yardım göstərmək üçün 4.7 milyard dollar istəyir.

"Reuters" yazır ki, BMT-nin humanitar qurumları, əsasən, Qərb donorlarının könüllü ianələrindən asılıdır. Ən böyük donor isə adətən ABŞ olur.

Rusiyanın İvanovo vilayətində "An-22" hərbi-nəqliyyat təyyarəsi qəzaya uğrayıb. TASS agentliyi operativ xidmətlərə istinadla xəbər verir ki, təyyarədə yeddi nəfər (beş ekipaj üzvü və iki sərnişin) olub.

"Kommersant" mənbələrə istinadla təyyarədəkilərin həlak olduğunu bildirir.

Rusiya Müdafiə Nazirliyi təyyarənin təmirdən sonrakı sınaq uçuşu zamanı qəzaya düşdüyünü bildirib. Onun insanların olmadığı əraziyə düşdüyü vurğulanır.

Bəzi Telegram kanalları təyyarənin Furmanov rayonunda qəzaya uğradığını yazır. TASS onun İvanovonun şimalında, Uvod su anbarı yaxınlığında düşdüyünü, qalıqların suda aşkarlandığını xəbər verir.

"Kommersant" bildirir ki, təyyarə havada dağılmağa başlayıb, göyərtəkilərin sağ qalmaq şansı olmayıb. Nəşr yazır ki, təyyarə 50 ildən çox istismar olunub və, çox güman, texniki nasazlıq səbəbindən qəzaya uğrayıb.

"An-22 Antey" ağır və iriölçülü silahların daşınması üçün nəzərdə tutulub, dünyada ən böyük turbovintli təyyarədir. Keçmiş SSRİ-də bu modeldən cəmi 69 ədəd istehsal edilib və hazırda yalnız bir neçə ədədi istifadədədir. Bəzi Telegram kanallarına görə, qəzaya uğrayan "An-22" Rusiyanın Müdafiə Nazirliyinin sərəncamında qalan sonuncu təyyarə idi.

Jurnalistlər sadəcə ölmürlər, onları öldürürlər. Bu il öldürülən jurnalistlərin sayı yenə artıb. Onlar həm rəsmi, həm də yarımhərbi qrupların, mütəşəkkil cinayətkarlığın qurbanı olurlar. Son bir ildə öldürülən 67 media işçisindən azı 53-ü müharibələrin və kriminal şəbəkələrin qurbanına çevrilib. Bunu Fransada yerləşən Sərhədsiz Reportyorlar Təşkilatı (RSF) dekabrın 9-da bildirib.

Qurum son 12 ayda həlak olan jurnalistlərin 43 faizinin Qəzzada İsrail silahlı qüvvələri tərəfindən öldürüldüyünü bildirir. Ukraynada isə Rusiya ordusu həm xarici, həm də ukraynalı reportyorları hədəf alır. Sudan media əməkdaşları üçün çox təhlükəli müharibə zonasına çevrilib.

RSF bildirir ki, jurnalistlərə öz ölkələrində daha çox risk var. Bu il cəmi iki xarici jurnalist öldürülüb, qalanları öz ölkələrində xəbər hazırlayarkən qətlə yetiriliblər.

Hazırda dünyada 503 jurnalist həbsdədir. Çin jurnalistlər üçün ən böyük həbsxanadır, 121 jurnalist həbsdədir. Rusiya (48) ikinci yerdədir, həm də digər dövlətlərdən daha çox xarici jurnalisti, 26 ukraynalını həbsdə saxlayır. Myanma isə 47 jurnalistlə üçüncü yerdədir.

RSF Rusiya, Gürcüstan, Azərbaycan, Belarusda durumun keçmiş sovet məkanında mətbuat azadlığına ciddi təhdidləri əks etdirdiyini vurğulayır. Qurum Azərbaycanda 25 jurnalistin həbsdə olduğunu qeyd edir.

Jurnalistlər peşə fəaliyyətlərinə görə cəzalandırıldığını bildirirlər. Hakimiyyət bu iddianı qəbul etmir, şəxslərin konkret cinayətlərə görə cəza çəkdiyini deyir. Amma yerli və beynəlxalq insan haqları qurumları da Azərbaycan hakimiyyətin haqsız tutulanları azad etməyə çağırır.

Prezident İlham Əliyev dekabrın 8-də İran xarici işlər naziri Abbas Əraqçi başda olmaqla nümayəndə heyətini qəbul edib.

AZƏRTAC-ın xəbərinə görə, İ.Əliyev son dövrlərdə əlaqələrin fəallaşmasından məmnunluğunu bildirib. O, ikitərəfli gündəliyin bir çox sahələri əhatələdiyini deyərək bütün məsələlər üzrə konkret yol xəritələrinin olduğunu qeyd edib.

Hökumətlərarası komissiyanın çox uğurla fəaliyyət göstərdiyini vurğulayan dövlət başçısı bu xüsusda iqtisadi, ticari, nəqliyyat, energetika və digər sahələrdə əməkdaşlığa toxunub.

A.Əraqçi də Azərbaycan-İran əlaqələrinin dərin köklərə malik olduğunu bildirərək münasibətlərin daha da dərinləşdirilməsinin əhəmiyyətini vurğulayıb.

+++

İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin artırılması müzakirə edilib.

Bunu dekabrın 8-də Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov iranlı həmkarı Abbas Əraqçi ilə birgə mətbuat konfransında bildirib: "İqtisadi komissiyaların işi təqdir edilir. Ticarət dövriyyəsi 2024-cü ildə 650 milyon dollar, 2025-ci ildə isə 520 milyon dollar olub… Bu, həcmin artırılması barədə fikir mübadiləsi apardıq".

A.Əraqçi isə deyib ki, Azərbaycan prezidentinin Tehrana səfərini gözləyirlər.

Xatırlatma

Azərbaycanın İranla münasibətləri 2023-cü ilin əvvəlində Tehrandakı səfirliyə hücumdan sonra xeyli gərginləşmişdi. Həmin il yanvarın 27-də Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə "Kalaşnikov" avtomatı ilə silahlı hücumda səfirliyin bir əməkdaşı həlak olub, ikisi xəsarət almışdı. Amma son vaxtlar iki ölkənin münasibətlərində müəyyən yaxınlaşma müşahidə edilir. Hətta onlar birgə hərbi təlimlər də keçiriblər.

Rusiya rəsmi orqanı AzadlıqRadiosunun həbsdə olan keçmiş əməkdaşı Nika Novakın yerinin dəyişmədiyini bildirir. Ötən həftə onun vəkili jurnalistin saxlandığı Sibir koloniyadan yoxa çıxdığını bildirmişdi.

Rusiya Federal Penitensiar Xidməti jurnalistin vəkili Yuliya Kuznetsovaya məktub göndərərək onun martın 1-də köçürüldüyü İrkutsk vilayətindəki 11 saylı cəza koloniyasında saxlandığını bildirib. Bu barədə Novakın dostları və ailəsinə bağlı sosial media paylaşımında məlumat yer alıb.

Kuznetsova informasiyanı öz ictimai sosial media hesablarında təsdiqləməyib. AzadlıqRadiosu da məlumatı müstəqil şəkildə təsdiqlədə bilməyib.

2 dekabr

Vəkil jurnalist Nika Novakın Sibir həbsxanasında olmadığını deyir

AzadlıqRadiosunun ötən il Rusiyada peşə fəaliyyətinə görə həbsə məhkum edilmiş keçmiş əməkdaşı Nika Novak Sibirdə islah koloniyasından yoxa çıxıb. Məlumatı vəkil yayıb.

Yuliya Kuznetsova sosial şəbəkədə yazıb ki, Novak İrkutsk vilayətinin Bozoy kəndindəki 11 saylı cəza koloniyasından başqa yerə köçürülə bilər, ancaq yeri bəlli deyil.

Vəkil koloniyadan Novak barədə informasiya ala bilmədiyini əlavə edib. Dediyinə görə, bir vəkil həmkarı bu həftə Nikanı ziyarət etmək istəyib, amma ona koloniyaya daxil olmağa icazə verilməyib.

Novak qapalı məhkəmə iclasında "xarici dövlət, beynəlxalq və ya xarici təşkilatla məxfi əməkdaşlıq"da təqsirli bilinərək 4 il həbsə məhkum edilib. Özü və hüquq müdafiəçiləri hökmü ədalətsiz sayırlar.

Martın 1-də cəza koloniyasına köçürülən jurnalist orada işgəncə xarakterli şəraitdən şikayət edib, aclıq aksiyası keçirib.

AzadlıqRadiosunun prezidenti Stiv Kapus Rusiya hakimiyyətini Novakı azad etməyə çağırıb. O deyib ki, jurnalistə qarşı "siyasi motivli ittihamlar ayrı-ayrı jurnalistləri susdurmaq məqsədi daşıyır".

Novak həbs olunanadək "Chita Media"da çalışıb, zab.ru saytının baş redaktoru olub. O, 2022-ci ildə AzadlıqRadiosunun "Siberia.Realities" layihəsi ilə əməkdaşlıq edib.

33 yaşlı jurnalistə qarşı cinayət işi Rusiyanın Ukraynaya tammiqyaslı işğalından bir neçə ay sonra 2022-ci ildə qəbul olunmuş 275.1-ci maddə üzrə hökm çıxarılan ilk hadisə olub.

Hüquq ekspertləri bu qanunun mahiyyətini və mətnini tənqid ediblər. 2024-cü il iyulun 22-də Rusiyanın "Memorial" hüquq müdafiə təşkilatı Novakı siyasi məhbus kimi tanıyıb.

ABŞ-nin 2026-cı il müdafiə büdcəsində Ukraynaya 400 milyon dollarlıq hərbi yardım nəzərdə tutulub. 2027-ci il üçün də eyni məbləğ planlaşdırılıb. "The Hill" dərc edilən qanun layihəsinə əsasən belə yazır.

Sənəddə ABŞ-nin gələn il müdafiə büdcəsinin 901 milyard dollar olacağı qeyd edilir. Prezident Donald Tramp isə 892.6 milyard dollar tələb etmişdi.

Qanun layihəsində vurğulanır ki, "Rusiyanın Hind-Sakit okeanı regionuna, özəlliklə Çinə təsir edən hərbi strategiyası, məqsədləri və qüvvələrinin yerləşdirilməsi qiymətləndiriləcək".

Çin, Rusiya, İran və KXDR arasında diplomatik, informasiya, hərbi və iqtisadi sahələrdə ikitərəfli və ya çoxtərəfli əməkdaşlığın miqyasını əhatələyən hesabatın hazırlanması təklif olunur.

Sənəddə hərbçilərin maaşlarının 3.8 faiz artırılması, silah istehsalının genişləndirilməsi, Müdafiə Nazirliyinin kontrakt sisteminin islahatı da yer alıb. Hərbi dronların istehsalının sürətləndirilməsi, raketdən müdafiə sisteminin islahatı, çoxsəviyyəli "Qızıl günbəz" raketdən müdafiə sisteminin yaradılması, ABŞ-nin cənub sərhədində ordudan prezident Trampın sərəncamlarına uyğun istifadəsi nəzərdə tutulur.

Nümayəndələr Palatasında qanun layihəsinin müzakirəsinə bu həftə başlanacaq.

Tailand dekabrın 8-də Kambocaya hava zərbələri endirdiyini bildirib. Hər iki ölkə bir-birini ABŞ prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə əldə olunmuş atəşkəsi pozmaqda ittiham edir.

Tailand azı bir əsgərinin öldürüldüyünü, səkkiz nəfərin yaralandığını bildirib. Ölkənin hava qüvvələrinin məlumatına görə, Kamboca ağır silahları mobilizə edib, döyüş bölmələrinin mövqelərini dəyişib. Kambocanın hərbi qabiliyyətini azaltmaq üçün hava qüvvələrindən istifadə olunduğu açıqlanıb.

Kamboca isə Tailandın bir neçə gün provokativ hərəkətlərdən sonra iki məkanı vurduğunu bəyan edib. Amma Kamboca qüvvələrinin reaksiya vermədiyi bildirilib.

Döyüşlərin qızışmasının iki ölkənin münasibətlərində sabitliyi pozacağı riski yaranıb.

"Reuters" yazır ki, son onilliklərdə Cənub-Şərqi Asiya ölkələri arasında nadir hallarda hərbi toqquşma baş verib, sərhəd boyunca zərbələr isə çox nadir sayılır.

Tailandda dörd sərhəd bölgəsində azı 385 min dinc sakin köçürülüb, azı 35 min nəfər müvəqqəti sığınacaqlara yerləşdirilib.

İyulda beşgünlük toqquşmalar zamanı azı 48 nəfər öldürülüb, 300 min nəfər evindən didərgin düşüb.

Böyük Britaniya hökuməti 2022-ci ildə müharibə başlayandan sonra ölkədə dondurulmuş Rusiya aktivlərindən 8 milyard funt sterlinqi Ukraynaya verməyi planlaşdırır, - bunu "The Times" yazır. Nəşrin Britaniya hökumətindəki mənbəsinə görə, vəsaitlərin açılması və Kiyevə ötürülməsi üçün dəqiq mexanizm hələ razılaşdırılmayıb.

Britaniyanın xarici işlər naziri İvett Kuper dondurulmuş vəsaitlərin istifadəsi ideyasını dəstəkləyib. Nazirin fikrincə, Ukraynaya "substantial maliyyə dəstəyi" göstərilməsi Rusiyanı danışıqlara sövq edə bilər.

Rusiya Ukraynaya hücum etdikdən sonra Qərb ölkələrində Rusiya Mərkəzi Bankının təxminən 260 milyard avro dəyərində aktivləri dondurulub. Bu vəsaitlərin böyük hissəsi — təxminən 193 milyard avro — Belçikada "Euroclear" depozitarının hesablarında saxlanılır. Avropa ölkələri bu vəsaitlərin Ukraynaya yardım üçün istifadəsi ideyasını artıq, demək olar, dörd ildir müzakirə edirlər.

Son həftələrdə Avropada həmçinin Rusiyanın aktivləri girov qoyulmaqla Kiyevə 140 milyard dollarlıq "reparasiya krediti" verilməsi ideyası da müzakirə olunur. Lakin əsas vəsaitlərin onun yurisdiksiyasında olması səbəbindən Belçika buna qəti şəkildə qarşı çıxır — çünki Rusiyanın hüquqi iddialarından ehtiyatlanır.

Avropa Mərkəzi Bankı da belə bir "reparasiya krediti"ni sığortalamağa hazır deyil.

Rusiyanın Krasnodar diyarında Ukraynanın zərbəsindən Temryuk dəniz limanının infrastrukturu zədələnib. Regionun operativ qərargahı yanğın baş verdiyini, hadisə yerində təcili xidmətlərin işlədiyini, amma xəsarət alan olmadığını bildirib. İşçilər evakuasiya olunub.

Rusiya Müdafiə Nazirliyi bölgə üzərində bir dronun vurulduğunu açıqlayıb.

ASTRA Telegram kanalı şahidlərin görüntüləri əsasında limanda qaz terminalının yandığını bildirib.

Çeçenistanda isə region paytaxtında yerləşən "Grozny-City" çoxmərtəbəli kompleksinin dronla vurulduğu güman edilir. Bina Çeçenistan rəhbəri Ramzan Kadırovun iqamətgahının 800 metrliyində, FSB idarəsi yaxınlığında yerləşir.

NYISO müxalifyönlü kanalı binaya dron çırpıldığını iddia edir. Ukraynanın "Supernova+" monitorinq kanalı da binaya zərbə endirildiyini bildirib. "Exilenova+" Ukrayna kanalı isə Qroznıda radioelektron mübarizə vasitələrinin işə düşməsi ehtimalını qeyd edib.

Rəsmi qurumlar göydələnə zərbə endirildiyini təsdiqləməyiblər. Amma səhər saatlarında "Rosaviasiya" Qroznı hava limanının işini məhdudlaşdırıb.

ASTRA yerli sakinlərə istinadla Samara vilayətinin Sızran şəhərində dronlar neft emalı zavoduna hücum etdiyini yazıb. Sızran meri Sergey Voloçenkov şəhərə dron hücumunu təsdiqləyib, amma zərbələrin nəticələri haqda məlumat verməyib. Rusiya Müdafiə Nazirliyi isə Samara vilayəti üzərində 9 dron vurulduğunu bildirib.

Qazaxıstan parlamentinin senatı "LGBT təbliğatı"na qadağanı nəzərdə tutan qanun layihəsinin müzakirəsini təxirə salıb. Bu, ölkə prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin Avropa İttifaqı (Aİ) Şurasının prezidenti Antoniu Koşta ilə görüşü fonunda baş verib. "Bes.Media" Koştanın Qazaxıstana ilk rəsmi səfərə gəldiyini yazır. Görüş Akorda iqamətgahında keçirilib.

Bundan bir gün öncə, dekabrın 3-də isə senat sədrinin müavini Jakip Asanov, digər deputatlar Aİ-nin Qazaxıstandakı səfiri Aleşka Simkiçlə görüşüblər. Tərəflər siyasi dialoqu, iqtisadi əməkdaşlıq və regional gündəliyi müzakirə ediblər.

Dekabrın 4-də Senat "qeyri-ənənəvi cinsi oriyentasiyanın təbliğatına qadağan"ı müzakirə etməli idi. Amma parlamentin bu məsələyə dair düzəlişlərin yuxarı palatanın iclas gündəliyindən çıxarıldığı bəlli olub. Müzakirə dekabrın 18-nə keçirilib.

Qazaxıstanın Əmək Məcəlləsinə, ölkənin 12 qanununa dəyişiklik və əlavələr təklif olunur. "Pedofiliyanın və qeyri-ənənəvi cinsi oriyentasiyanın təbliğatı" qadağan olunur. Bu dəyişikliklər mahiyyətcə Rusiyanın diskriminasiya xarakterli "LGBT təbliğatı" qanunundan götürülüb.

Noyabrın 12-də Məclis diskriminativ qanun layihəsini qəbul edib.

İnsan haqları müdafiəçiləri onun qəbul etməməyə çağırırlar. Beynəlxalq insan haqları qurumları da təşəbbüsü tənqid edib. Onların mövqeyincə, bu qanun insan hüquqlarını pozur, LGBT icması təmsilçilərinin cəzalandırılması və təqibinə gətirib çıxara bilər.

2023-cü ildə Qırğızıstanda da "qeyri-ənənəvi cinsi münasibətlərin təbliğatı" qadağan olunub. Siyasi şərhçi Medet Tüleqenov "Kloop" nəşrinə deyib ki, bu, Rusiya qanunlarının mənimsənilməsidir, respublikada gey mövzusu siyasi rəqiblərin gözdən salınması, diskreditasiyası üçün tez-tez istifadə olunur.

İsrail 2026-cı ildə "Avroviziya" müsabiqəsinə qatılacaq. Bu açıqlamadan sonra Niderland, İspaniya, İrlandiya və Sloveniya müsabiqədə iştirakdan imtina ediblər.

Bəzi ölkələr İsrailin iştirakına icazə veriləcəyi halda tədbiri boykot edəcəklərini demişdilər. Onlar İsraili müsabiqənin neytrallıq qaydalarını pozmaqda ittiham edirdilər. Etirazçılar Qəzza müharibəsində həlak olanların sayına da istinad edirlər.

"Avroviziya"nın əsas sponsorlarından biri Almaniya isə bildirmişdi ki, İsrail müsabiqəyə buraxılmasa, o da iştirak etməyəcək.

Dekabrın 4-də "Avroviziya" təşkilatçıları Avropa Yayım Birliyinin (EBU) Cenevrə qərargahında hökumətlərin müsabiqəyə təsirini önləməyi hədəfləyən yeni qaydaların müzakirəsinə yığışıblar. Daha öncə İsrail bu il ölkəni təmsil edən müğənni Yuval Rafaelə aşırı dəstəyinə görə də ittiham edilib.

EBU üzvlərin yeni qaydaları dəstəklədiyini bildirib. Bu səbəbdən vurğulanıb ki, "Avroviziya-2026" müsabiqəsinə qatılmaq istəyən, yeni qaydalara əməl etməyə razı bütün EBU üzvlərinin iştirak hüququ var.

Təşkilat qeyd edib ki, EBU üzvləri yeni qaydaları razılaşdırmasaydılar, İsrailin iştirak məsələsi üzrə səsvermə keçirmək olardı. Belə olan halda, ölkənin müsabiqədən kənarlaşdırılması üçün mütləq səs çoxluğu tələb olunacaqdı.

Bu il Bazeldə keçirilən "Avroviziya"nı 37 ölkədən 166 milyon tamaşaçı izləyib. İsrail nümayəndəsinin müsabiqədə iştirakı isə Malmö və Bazeldə etirazlara səbəb olub.

• 2023-cü ilin oktyabrında Fələstinin radikal HƏMAS qruplaşması İsrailə hücumundan sonra Qəzzada müharibə başlayıb. İsrailə hücumda 1200 nəfər öldürülüb. İsrailin bundan sonra Qəzzada başlatdığı əməliyyatlarda azı 67 min fələstinli qətlə yetirilib. Bu ilin oktyabrında ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə əldə olunan Qəzza razılaşmasına əsasən, HƏMAS əsir götürdüyü israilli girovlardan sağ qalanları buraxıb, öldürülən girovların isə meyitlərini təhvil verməyə başlayıb.
• Noyabrın 17-də BMT Təhlükəsizlik Şurası Qəzzada sülhün qurulmasına dair qətnaməni təsdiqləyib. Bu sənədin əsas müddəaları ABŞ prezidenti Donald Trampın bu regionda sülh planına əsaslanır. Sənəddə bir neçə ərəb ölkəsinin hərbçilərindən ibarət Beynəlxalq Sabitləşdirmə Qüvvələrinin yaradılması, ərazini müvəqqəti idarə olunması üçün Trampın rəhbərliyi ilə Sülh Şurasının qurulması nəzərdə tutulur. Qətnamədə eləcə də bir neçə ilkin şərt yerinə yetirilərsə, Fələstin dövlətinin yaradılması ehtimalından da söz açılır.

Dekabrın 3-də BMT Rusiyadan "zorla aparılan, yaxud deportasiya edilən ukraynalı uşaqların dərhal, təhlükəsiz və qeyd-şərtsiz" qaytarılması tələbi ilə qətnamə qəbul edib. ABŞ daxil 91 ölkə qətnaməni dəstəkləyib.

Rusiya və 11 ölkə qətnamənin əleyhinə səs verib, 57 ölkə bitərəf qalıb.

Azərbaycan səsvermədə iştirak etməyib. Qonşulardan Ermənistan, Türkiyə də eyni cür davranıb. Gürcüstan qətnamənin lehinə, İran əleyhinə səs verib.

Rusiya BMT Baş Assambleyası üzvlərini qətnaməyə qarşı çıxmağa çağırmışdı. Qətnamə layihəsini Ukrayna, Kanada və Avropa İttifaqı hazırlayıb.

"Qətnaməyə verilən hər bir səs yalanlara, müharibəyə və qarşıdurmaya dəstək deməkdir. Ona qarşı hər bir səs isə sülhə verilən səsdir", – Rusiyanın BMT-dəki səfirinin köməkçisi Mariya Zabolotskaya səsvermədən öncə Baş Assambleyada deyib.

BMT qətnamələri hüquqi öhdəlik qoymur, amma qlobal mövqeyi əks etdirir.

Rusiya 2022-ci il fevralın sonundan Ukraynaya qarşı tammiqyaslı işğala başlayıb. Kiyev Moskvanı on minlərlə ukraynalı uşağı Rusiyaya, yaxud Rusiyanın tutduğu ərazilərə zorla aparmaqda ittiham edir. Moskva isə zəif uşaqları müharibə zonasından çıxardığını, onları qoruduğunu bildirir.

ABŞ-nin Birinci ledisi Melaniya Tramp ukraynalı uşaqların repatriasiyasını prioritet elan edib. O, oktyabrda bildirib ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə açıq kommunikasiya qurub, bəzi uşaqlar ailələrinə qaytarılıb, bəziləri də tezliklə qaytarılacaq.

2023-cü ilin mayında Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi Putin barəsində həbs orderi çıxarıb, onu Ukraynadan yüzlərlə uşağı qanunsuz deportasiya etməklə hərbi cinayət törətməkdə ittiham edib. Rusiya bu addımı pisləyib.

Türkiyə Rusiyaya, Ukraynanı enerji infrastrukturunu münaqişəyə qatmamağa çağırır, enerji axınlarının kəsilməməsini istəyir. Bunu Türkiyənin energetika naziri Alparslan Bayraktar ölkənin Qara dəniz sahilləri yaxınlığında tankerlərə bir neçə hücumdan sonra deyib.

Rusiya Ukraynanın elektrik şəbəkəsini bombardman etdiyi bir vaxtda Kiyev də Moskvanın neft ixracını hədəfə alır. Ötən həftə Ukrayna Rusiya limanına doğru gedən iki boş tankerə dəniz dronları ilə hücuma görə məsuliyyəti üzərinə götürüb. Amma bu həftə günəbaxan yağı daşıyan, Rusiya bayraqlı tankerin dron hücumu iddiası ilə əlaqəsi olmadığını bildirib.

"Bu dəhşətli müharibənin bitəcəyinə ümid edirik. Amma bu gün bütün tərəflərə, Rusiyaya və Ukraynaya deyirik ki, enerji infrastrukturunu bu müharibəyə qatmasınlar", – Bayraktar jurnalistlərə dekabrın 3-də göndərilmiş açıqlamasında bildirib.

"Enerji axınları kəsilməməlidir", – o deyib. Nazir əlavə edib ki, Xəzər Boru Kəməri Konsorsiumu kimi marşrutlar təhlükəsiz olmalıdır.

Qara dənizdə Rusiyanın daha bir tankerinə hücum olub

Rusiyadan Gürcüstana gedən "Midvolga-2" tankeri Qara dənizdə, Türkiyə sahilindən 129 km məsafədə hücuma məruz qalıb. Bu barədə Türkiyə Nəqliyyat və İnfrastruktur Nazirliyi X sosial şəbəkəsində məlumat yayıb.

Gəmi günəbaxan yağı daşıyır və heyətində 13 nəfər var. Nazirliyin məlumatına görə, heç kim xəsarət almayıb, yardım istəməyib. Hazırda gəminin Türkiyənin şimalındakı Sinop istiqamətinə doğru hərəkət etdiyi açıqlanıb.

"VesselFinder" gəmi izləmə xidməti "Midvolga-2" tankerinin 2014-cü ildə inşa edildiyini, Rusiya bayrağı altında üzdüyünü bildirir. Gəminin sahibi Moskvada qeydiyyatdan keçmiş Orta Volqa Gəmiçilik Şirkətidir. Bu şirkət Ukraynanın sanksiyaları altındadır.

Rusiyanın Dəniz və Dənizçilik Agentliyi "Midvolga-2"yə dronlarla hücum olunduğunu bildirib. TASS-ın məlumatına görə, üst qurğuda kiçik zədələr yaranıb, su sızması yoxdur.

Noyabrın 28-də Qambiya bayrağı altında üzən "Kairos" və "Virat" tankerlərinə hücum edilib. Novorossiyskə gedən "Kairos" gəmisi göyərtədə yanğın siqnalı verib. "Virat" tankerində də yanğın olduğu üzə çıxıb. Rusiya hərbi bloqerləri gəminin arxa hissəsinə beş dəniz dronunun zərbə endirdiyini yazıblar. Türkiyə Nəqliyyat Nazirliyi noyabrın 29-u səhər "Virat" tankerinə yenidən hücum olduğunu, sağ tərəfdə kiçik zədələr yarandığını bildirib.

Ukrayna mediası Ukrayna Təhlükəsizlik Xidmətinə (SBU) istinadla bunun ölkə kəşfiyyatı və Hərbi Dəniz Qüvvələrinin birgə əməliyyatı olduğunu yazıb.

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Qara dənizdə gəmilərə hücumları pisləyib. "Bu hücumları heç bir şəraitdə əsaslandıra bilmərik", – o deyib.

Gürcüstan hakimiyyəti BBC-nin reportajı üzrə istintaqı davam etdirir. Reportajda ötən il hökumətə qarşı etirazlarda Birinci Dünya müharibəsi dövrünə aid kimyəvi qazdan istifadə olunması iddiası yer alıb. Dövlət Təhlükəsizlik Xidməti (DTX) isə BBC-nin mənbələrini, xarici qurumlarla əməkdaşlıq məsələlərinin araşdırılacağını bildirib.

"BBC Eye"ın dekabrın 1-də yaydığı reportajda deyilir ki, 2024-cü ilin noyabrında kütləvi etirazlar zamanı polis "kamit" adlı gözyaşardıcı qazdan istifadə edib.

Tbilisidəki rəsmilər iddiaları "absurd" adlandırıb, polisin "qəddar kriminalların qanunsuz hərəkətləri"nə qanuni cavab verdiyini bildirib.

DTX rəsmi səlahiyyətdən sui-istifadə, Gürcüstan dövlətinə qarşı düşmən fəaliyyətində xarici quruma yardım maddəsi üzrə istintaq başladıldığını bildirib.

BBC-nin müsahibləri arasında pediatr Konstantin Çaxunaşvili də olub. O, müayinə etdiyi etirazçıların təxminən yarısında qalıcı simptomların –təngnəfəslik, qusma hallarının olduğunu deyib. Etirazlara qatılarkən özünün də oxşar təsirləri hiss etdiyini vurğulayıb.

Çaxunaşvili OCCRP-yə deyib ki, rəsmi istintaqın niyyətinə şübhə edir. Onun fikrincə, məqsəd "adamları qorxutmaq" ola bilər.

"Gürcü Arzusu" iddialarla bağlı BBC-yə qarşı beynəlxalq məhkəmələrdə də iddia qaldıracağını bildirib.

Beynəlxalq insan haqları qrupları Gürcüstan hakimiyyətini ötən ilin noyabrında ölkədə antihökumət etirazlarını zorakılıqla yatırmaqda ittiham edir. Etirazlara hakim "Gürcü Arzusu" partiyasının Aİ ilə danışıqları 2028-ci iləcən təxirə salması səbəb olmuşdu.