Güntay Gəncalp
Bu ilin növruz günlərini İzmirdə keçirdim. Yenə də bir çox türkçə kitablar alamağa olanaq sağlandı.
İzmirə getmədən öncə türk dilinə tərcümə edilmiş Batı filosoflarının kitablarının listəsini internetdən çıxarmışdım.
Özəlliklə Qadamer və Heidgerin kitablarını almam gərəkirdi. Ancaq Jak Deridanın “Önəmsizin arkeolojisi”, Leninin “Sənət və ədəbiyat” kitabını, Tolstotun “Sənət nədir?” adlı möhtəşəm kitabını, Vitgenisteinin ”Fəlsəfi soruşdurmalar” əsərini, Frants Lyotarın “Fenomenoloji” yapıtını, Freudun, Yaspersin, Plexanovun, Nitschenin bir neçə kitabını və bir neçə roman və digər fəlsəfi, tarixi içəriyi olan kitablar da türk yazarlardan aldım.
Bunları oxumam üçün sanıram iki il zaman lazım olacaq.
Bu oxumaları öz psikolojim üzərində denəmişəm. Bizlər yabancı dil bilsək də, ancaq öz dilimizdə oxumağa özənməliyik.
Çünkü ilk oxuldan başlamış universitəyə qədər farsca oxumalar düşüncəmizi farslaşdırmışdır.
İnsanlarımız türkçəni düşüncə və yazı dili kimi qullana bilmirlər. Bu baxımdan Türkiyə bizim üçün ən böyük şansır.
Çünkü dünyanın bir çox fəlsəfi, tarixi, elmi, ədəbi və sosioloji qaynaqları türk dilinə tərcümə edilmişdir.
İnternetdə də bir çox araşdırmalar türk dilində mövcuddur.
Bu üzdən də farsca ilə evrilib çevrilmiş olan beynimizi və düşüncəmizi türkləşdirmənin tək yolu türkçə oxumaqdır.
İkinci bir yol yoxdur. Türkiyə bizim düşüncəmizin türkləşməsi üçün möhtəşəm və gündən günə gəlişib böyüyən bir fürsətdir, bir şansdır.
Türk dilində var olan evrənsəl bilgiləri özümsəyərək doğru-dürüst türkçülük savaşına çıxa bilərik.
İldə ən az 7-8 kitab və yüzlərcə türkçə məqalə oxuyan İran vətəndaşı bir türk gəncinin türklük savaşına düşüncədə qatqıda bulunması qaçınılmaz olacaqdır. Bu gün isə, bizim savaşımız düşüncə savaşıdır.
Bunun üçün para xərcləməyə çox da ehtiyac yoxdur. İnternetdə gərəkən bilgilər və məqalələr var.
Türkçə oxumayan adamın türklük savaşında önəmli yer tutacağına inancım yoxdur.
Türkün yüksəlişi türk dili ilə ola bilər yalnız. Öncə bunu qəbul etməliyik.
Bunu qəbul edərsək, farslaşmış təfəkkürümüzü, farscanın əsarətində bulunan düşüncəmizi türkçə oxumağa məhkum edəcəyik.
Sonra da türkçəcilik alışqanlığa dönüşəcəkdir.
Türkiyədəki qaynaqları oxuyub dünyaya baxışımızı türkçələşdirdikcə öz ləhcəmizdə beyin ürünlərimizi tariximiz və toplumumuzla paylaşmalıyıq.
İrandakı türklərin qurtuluşu, ancaq bu yolla mümkün ola bilər. Böyük bir türkçəcilik devrimi başlamalıdır.
Qadamerin “Həqiqət və yöntəm” adlı iki cilddən ibarət olan möhtəşəm fəlsəfi əsərini oxyuram.
Bu kitabı türkçə oxumanın ayrıca, bir zövqü və ləzzəti var. Bu kitab haqqında danışmaq istəmirəm.
Əsəri bitirdikdən sonra bəlkə bir şeylər yazaram. Yazmasam da Qadamerin fəlsəfəsinin mənim yaradıcılığımı dərindən etkiləyəcəyinə indidən inanıram.
Yalnız bunu söyləmək istəyirəm ki, Qadamerin və Heidgerin varlığı anlama fəlsəfələrinin ana əksəni (mehvəri) dildir.
Varlıq dildə yuvalanmış. Dilin dışındakıları anlaya bilmərik. İranda türk dilinin içində bir şey yoxdur. Dolmasına, doluşmasına olanaq olmamışdır.
O zaman yanıbaşımızdakı türkçənin içindəkiləri İrandakı türkçənin içinə doldurmalıyıq.
İranda minlərcə kitabı ərəb əlifbasına çevirib dövlətin izni ilə yaymaq mümkündür.
Əsas mücadilə də məncə budur. İranın hər yerində kitab satış mərkəzlərində türkçə kitablarla dolub daşmalıdır. İntellektual qaynaq oluşdurulmalıdır.
Yoxsa intellektual dərinlikdən yoxsun olan siyasi devinimin gələcəyi olmaz.
Bunu Adorno´nun bir kitabının adı olan “Aydınlanma dialektiyi” anlayışı ilə tanımlaya bilərik.
Bəlli yaş sınırını aşmış və yaşlanmış insanlarımızdan türkçə yazmalarını bəkləmək mümkün olmasa da, gənc nəslin farsca yazması bir qural olaraq xoş görülməməlidir.
Geniş ölçülü uyqarlıq savaşına girmək gərəkir. Hər uyqarlığın da bir dili olur.
Farsca yazmaq öz-özünə fars dilinə yararlı olmaqdır. Toplumumuzda “Türkçə oxul dili ola bilməz, ancaq danışıq dili ola bilər” kimi, yayqın bir yanlışlığa xidmət etməkdir.
İranda minlərcə qələm uzmanları düşünürlər yetişməlidir.
Kim deyirsə, buna olanaq yoxdur, yanlış söyləyir. Ən böyük olanaqlar olanaqsızlıqlar və basqı ortamında ortaya çıxar. Yetər ki, türkçəciliyi öz nəfsimizdə bir inanc halına gətirəlim.
06.04.2011
Bu ilin növruz günlərini İzmirdə keçirdim. Yenə də bir çox türkçə kitablar alamağa olanaq sağlandı.
İzmirə getmədən öncə türk dilinə tərcümə edilmiş Batı filosoflarının kitablarının listəsini internetdən çıxarmışdım.
Özəlliklə Qadamer və Heidgerin kitablarını almam gərəkirdi. Ancaq Jak Deridanın “Önəmsizin arkeolojisi”, Leninin “Sənət və ədəbiyat” kitabını, Tolstotun “Sənət nədir?” adlı möhtəşəm kitabını, Vitgenisteinin ”Fəlsəfi soruşdurmalar” əsərini, Frants Lyotarın “Fenomenoloji” yapıtını, Freudun, Yaspersin, Plexanovun, Nitschenin bir neçə kitabını və bir neçə roman və digər fəlsəfi, tarixi içəriyi olan kitablar da türk yazarlardan aldım.
Bunları oxumam üçün sanıram iki il zaman lazım olacaq.
Bu oxumaları öz psikolojim üzərində denəmişəm. Bizlər yabancı dil bilsək də, ancaq öz dilimizdə oxumağa özənməliyik.
Çünkü ilk oxuldan başlamış universitəyə qədər farsca oxumalar düşüncəmizi farslaşdırmışdır.
İnsanlarımız türkçəni düşüncə və yazı dili kimi qullana bilmirlər. Bu baxımdan Türkiyə bizim üçün ən böyük şansır.
Çünkü dünyanın bir çox fəlsəfi, tarixi, elmi, ədəbi və sosioloji qaynaqları türk dilinə tərcümə edilmişdir.
İnternetdə də bir çox araşdırmalar türk dilində mövcuddur.
Bu üzdən də farsca ilə evrilib çevrilmiş olan beynimizi və düşüncəmizi türkləşdirmənin tək yolu türkçə oxumaqdır.
İkinci bir yol yoxdur. Türkiyə bizim düşüncəmizin türkləşməsi üçün möhtəşəm və gündən günə gəlişib böyüyən bir fürsətdir, bir şansdır.
Türk dilində var olan evrənsəl bilgiləri özümsəyərək doğru-dürüst türkçülük savaşına çıxa bilərik.
İldə ən az 7-8 kitab və yüzlərcə türkçə məqalə oxuyan İran vətəndaşı bir türk gəncinin türklük savaşına düşüncədə qatqıda bulunması qaçınılmaz olacaqdır. Bu gün isə, bizim savaşımız düşüncə savaşıdır.
Bunun üçün para xərcləməyə çox da ehtiyac yoxdur. İnternetdə gərəkən bilgilər və məqalələr var.
Türkçə oxumayan adamın türklük savaşında önəmli yer tutacağına inancım yoxdur.
Türkün yüksəlişi türk dili ilə ola bilər yalnız. Öncə bunu qəbul etməliyik.
Bunu qəbul edərsək, farslaşmış təfəkkürümüzü, farscanın əsarətində bulunan düşüncəmizi türkçə oxumağa məhkum edəcəyik.
Sonra da türkçəcilik alışqanlığa dönüşəcəkdir.
Türkiyədəki qaynaqları oxuyub dünyaya baxışımızı türkçələşdirdikcə öz ləhcəmizdə beyin ürünlərimizi tariximiz və toplumumuzla paylaşmalıyıq.
İrandakı türklərin qurtuluşu, ancaq bu yolla mümkün ola bilər. Böyük bir türkçəcilik devrimi başlamalıdır.
Qadamerin “Həqiqət və yöntəm” adlı iki cilddən ibarət olan möhtəşəm fəlsəfi əsərini oxyuram.
Bu kitabı türkçə oxumanın ayrıca, bir zövqü və ləzzəti var. Bu kitab haqqında danışmaq istəmirəm.
Əsəri bitirdikdən sonra bəlkə bir şeylər yazaram. Yazmasam da Qadamerin fəlsəfəsinin mənim yaradıcılığımı dərindən etkiləyəcəyinə indidən inanıram.
Yalnız bunu söyləmək istəyirəm ki, Qadamerin və Heidgerin varlığı anlama fəlsəfələrinin ana əksəni (mehvəri) dildir.
Varlıq dildə yuvalanmış. Dilin dışındakıları anlaya bilmərik. İranda türk dilinin içində bir şey yoxdur. Dolmasına, doluşmasına olanaq olmamışdır.
O zaman yanıbaşımızdakı türkçənin içindəkiləri İrandakı türkçənin içinə doldurmalıyıq.
İranda minlərcə kitabı ərəb əlifbasına çevirib dövlətin izni ilə yaymaq mümkündür.
Əsas mücadilə də məncə budur. İranın hər yerində kitab satış mərkəzlərində türkçə kitablarla dolub daşmalıdır. İntellektual qaynaq oluşdurulmalıdır.
Yoxsa intellektual dərinlikdən yoxsun olan siyasi devinimin gələcəyi olmaz.
Bunu Adorno´nun bir kitabının adı olan “Aydınlanma dialektiyi” anlayışı ilə tanımlaya bilərik.
Bəlli yaş sınırını aşmış və yaşlanmış insanlarımızdan türkçə yazmalarını bəkləmək mümkün olmasa da, gənc nəslin farsca yazması bir qural olaraq xoş görülməməlidir.
Geniş ölçülü uyqarlıq savaşına girmək gərəkir. Hər uyqarlığın da bir dili olur.
Farsca yazmaq öz-özünə fars dilinə yararlı olmaqdır. Toplumumuzda “Türkçə oxul dili ola bilməz, ancaq danışıq dili ola bilər” kimi, yayqın bir yanlışlığa xidmət etməkdir.
İranda minlərcə qələm uzmanları düşünürlər yetişməlidir.
Kim deyirsə, buna olanaq yoxdur, yanlış söyləyir. Ən böyük olanaqlar olanaqsızlıqlar və basqı ortamında ortaya çıxar. Yetər ki, türkçəciliyi öz nəfsimizdə bir inanc halına gətirəlim.
06.04.2011