İranın Şərqi Azərbaycan vilayətində saxlanmış 13 siyasi və vətəndaş cəmiyyəti fəalının ailələri İran hakimiyyətini insan haqları pozuntularında ittiham edir. Onlar AzadlıqRadiosunun fars xidməti – Radio Fərda-ya deyiblər ki, qohumlarının vəkilə çıxışı təmin olunmur, onlara ittihamlar naməlum qalır.

Hər dəfə fərqli izah

Fəal Davud Şirinin qardaşı Əyyub Şirinin dediyinə görə, qardaşı sentyabrın 22-də Təbrizdəki evinin qarşısında saxlanıb, o vaxtdan onunla üç dəfə telefonla qısaca danışa biliblər.

Şiri qardaşına ittihamların aydın olmamasından da narahatlığını bildirib.

"Xəbərimiz yoxdur. Bizə ittihamın məğzini açıqlamayıblar, hər dəfə gedəndə də eyni şeyi deyirlər. Hakim orqanlar hər dəfə əlaqə saxlayanda fərqli izah verirlər", – o vurğulayıb.

Yılmaz Mehrəli Biqlunun qardaşı Ayət (Yuroş) noyabrın 7-də Culfada həbs olunub. Onun ailəsi də oxşar durumdan şikayətçidir. Onun dediyinə görə, qardaşı saxlanandan sonra bircə dəfə həyat yoldaşına qısa zəng edib. Ailəsi onun Təbriz Kəşfiyyat Təcridxanasında saxlanmasından şübhələnir.

"Məhkəmə sistemi bizi məlumatlandırmaqdan ötrü yetərincə müstəqil deyil. Biz Təbriz məhkəməsinə gedəndə cavab vermədilər, dedilər ki, qardaşınız dörd aylığa qonağımızdır", – Yılmaz Mehrəli Biqlu Radio Fərda-ya deyib.

Tibbi qayğı sarıdan narahatlıq

Bəzi ailələr təkcə informasiya qıtlığından, yaxud vəziyyətin hüquqi aspektlərindən deyil, saxlananların səhhətindən də nigaranlıq dilə gətiriblər.

Marağa şəhərində saxlanmış Həmid Yeganəpurun fiziki durumunun pisləşməsi xəbərləri gəlir. Ürəyində problemlər olmasına baxmayaraq, Yeganəpurun yetərli tibbi qayğı görmədiyi, xəstəxanaya qısa ziyarətdən sonra təcridxanaya qaytarıldığı bildirilir.

İsraillə HƏMAS radikal qruplaşmasının elan etdiyi müvəqqəti atəşkəs beşinci gündür davam edir. ABŞ və Aİ-nin terrorçu saydığı qruplaşma döyüşlərin yenidən başlanmasını yubatmaqdan ötrü daha çox dinc sakini azad etməyə boyun olub. İsrail isə döyüş zamanı dinc fələstinlilərə aman verməsi üçün təzyiq altındadır.

Tərəflər atəşkəsi çərşənbə günü – noyabrın 29-dək uzatmağa razılaşıblar. HƏMAS-ın girov götürdüyü şəxslərlə İsrail həbsxanalarında olan fələstinlilərin daha iki mübadiləsi gözlənilir.

ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken (Antony Blinken) bu həftənin sonunda regiona müharibə başlayandan üçüncü dəfə səfər edəcək. Onun atəşkəsin uzadılması, daha çox girovun buraxılmasına çalışacağı gözlənilir. Dövlət Departamentinin məlumatına görə, Blinken həmçinin İsrailin Qəzzada əməliyyatları zamanı dinc sakinlərin qorunmasına yönəlik cəhdləri müzakirə edəcək.

İsrail HƏMAS-ı məhv edəcəyini deyir

HƏMAS-ın oktyabrın 7-də İsrailə hücum zamanı 240 nəfəri girov götürdüyü bildirilirdi, onların 160 nəfəri hələ də buraxılmayıb. Bu isə atəşkəsə daha iki həftəyə uzatmağa imkan verir. Amma HƏMAS-ın İsrailin əlində olan əsgərlərin buraxılması üçün daha böyük tələblər irəli sürəcəyi gözlənilir.

İstənilən halda, İsrail atəşkəs bitəndən sonra HƏMAS-ın darmadağın olunmasından ötrü müharibəni davam etdirəcəyini deyir.

HƏMAS-ın hücumu nəticəsində min 200 israilli öldürülüb. Bundan sonra İsrail Qəzza zolağını bombalamağa başlayıb. Azı 13 min fələstinlinin həlak olduğu bildirilir. Ancaq onların nə qədərinin dinc sakin, yaxud silahlı olduğu açıqlanmır.

İsrail HƏMAS-ın Qəzzada 16 ildir davam edən idarəçiliyinə son qoyacağını, onun hərbi gücünü məhv edəcəyini bildirir. Bundan ötrü Qəzzanın şimalında gedən quru əməliyyatının cənuba genişləndirilməsi tələb olunur. Şimalda bütöv yaşayış sahələri yerlə yeksan edilib.

Ötən həftədən qüvvəyə minən atəşkəs çərçivəsində 51 israilli və 19 digər millətlərdən olan girov azad edilib. İsrail həbsxanalarından isə 150 fələstinli buraxılıb. İsrail hər 10 əlavə girovun buraxılması üçün atəşkəsi bir gün uzatmağa razılaşıb.

Rusiya məhkəməsi ABŞ-ın "The Wall Street Journal" qəzetinin müxbiri Evan Qerşkoviç (Evan Gershkovich) barəsində həbs-qətimkan tədbirinin müddətini uzadıb. Moskvadakı Lefortovo rayon Məhkəməsi bu haqda noyabrın 28-də Telegram-da məlumat yayıb.

Qerşkoviç martın sonunda Uralın Yekaterinburq şəhərində saxlanılıb. Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidməti (FSB) onda bildirmişdi ki, Qerşkoviçə qarşı hərbi-sənaye kompleksi barədə dövlət sirlərini yığmağa görə casusluq işi açılıb. Jurnalist ittihamları rədd edib.

Təqsirli bilinərsə, ona 20 ilədək həbs cəzası kəsilə bilər.

Ağ ev və "The Wall Street Journal" bildiriblər ki, Qerşkoviç Rusiyada müvafiq akkreditə ilə işləyən jurnalist olub.

Qerşkoviç Moskvadakı Lefortovo həbsxanasında saxlanır. Çar dövründən qalan bu həbsxana sovet repressiyasının simvolu sayılır, Lefortovoda casusluqda şübhəli bilinənlər saxlanır.

Avqustun 24-də Lefortovo məhkəməsi həbs-qətimkan tədbirini üç aylığa, noyabrın 30-dək uzatmış, oktyabrın 10-da bu qərardan apellyasiya şikayəti təmin olunmamışdı.

Buna da bax:

'Günlərim belə keçir', - AzadlıqRadiosunun jurnalisti Alsu Kurmaşeva həbsxanadan yazır

Qerşkoviç kimdir

ABŞ vətəndaşı olan 31 yaşlı Qerşkoviç Moskvada yaşayır. O, Yekaterinburqda rusiyalıların Kremlin Ukraynaya qarşı müharibəsinə, "Vaqner" muzdlu qruplaşmasına münasibətindən yazmağa getmişdi.

Vəkil Mariya Korçaqina jurnalistlərə deyib ki, müdafiə tərəfi məhkəmədən Qerşkoviçin ev dustaqlığına, yaxud 50 milyon rubl (561 min dollar) qarşılığında zaminə buraxılmasını istəyib. Girov pulunu "The Wall Street Journal"ın sahibi "Dow Jones&Co" ödəyəcəkdi.

ABŞ Dövlət Departamenti Qerşkoviçi "qanunsuz saxlananlar" kateqoriyasına salıb. Bu isə Departamentə Qerşkoviçin maraqlarına uyğun hərəkət etməyə əsas verir.

Rusiya amerikalıları Birləşmiş Ştatlarda saxlanan rusiyalılarla dəyişmək məqsədilə saxlamaqda ittiham olunur.

AzadlıqRadiosunun müxbiri də saxlanılıb

AzadlıqRadiosunun müxbiri, ikili ABŞ və Rusiya vətəndaşlığı olan Alsu Kurmaşeva ötən ay saxlanıb, "xarici agent" kimi qeydiyyatdan keçməməkdə ittiham olunub. Buna görə 5 ilədək həbs cəzası kəsilə bilər.

Kurmaşeva mayda ailəsində yaranmış təcili vəziyyətə görə Rusiyaya gedib, iyunun 2-də geri qayıdarkən Kazan aeroportunda saxlanıb, hər iki pasportu müsadirə olunub. O, pasportlarının qaytarılmasını gözləyirdi, oktyabrın 18-də yenidən saxlanıb, ona ittiham irəli sürülüb.

AzadlıqRadiosunun azı 30 jurnalisti Rusiyanın Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən "xarici agent" siyahısına salınıb.

AzadlıqRadiosu bildirir ki, "xarici agent" qanunu siyasi senzuraya bərabərdir, məqsəd jurnalistlərin peşəkar borclarını icra etməsinin qarşısını almaqdır. AzadlıqRadiosu Rusiya məhkəmələrində, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsində iddialar qaldırıb.

İranda qətlə görə mühakimə olunaraq təqsirli bilinmiş 17 yaşlı oğlan edam edilib. Bu haqda Norveçdə yerləşən "Hengaw" və İran İnsan Hüquqları (İİH) təşkilatları məlumat yayıb.

İİH Həmidrza Asarinin noyabrın 24-də edam olunduğunu bildirib.

"Qeyd olunmalıdır ki, onun daha öncə yayımlanmış məcburi etirafında və dövlət mediasının xəbərində yaşı 18 göstərilirdi", – İİH qeyd edir. Qurum bunu yeniyetmələrə qarşı ölüm hökmünü qadağan edən beynəlxalq qanunlardan yayınma cəhdi sayır.

İİH yeni əldə etdiyi məlumata əsasən Asarinin iddia olunan qətl vaxtı 16 yaşı olduğunu yazır. Onun Sabzevar həbsxanasında edam edildiyi vurğulanır.

Qurum "Tasnim" agentliyinə istinadla bildirir ki, gənc iddia olunan namus qətlinə görə təqsirli bilinib.

İranda bu il edamların kəskin artması beynəlxalq ictimaiyyətin qınağına səbəb olub. Tənqidçilərin dediyinə görə, bir çox hallarda tələsik hökmlər çıxarılır, saxta məhkəmələr keçirilir, məcburi etiraflar alınır.

Ermənistanla Səudiyyə Ərəbistanı arasında diplomatik münasibətlərin qurulmasına dair protokol imzalandığı bildirilir.

İki ölkə arasında diplomatik münasibətlərin yaradılmasına dair razılıq BƏƏ paytaxtı Əbu Dabidə imzalanıb.

Ermənistanın Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, ölkələr arasında əldə olunan protokol Ermənistanın və S.Ərəbistanın BƏƏ səfirləri tərəfindən imzalanıb.

"Bu barədə protokolu Əbu-Dabidə Ermənistanın BƏƏ-dəki səfiri Karen Qriqoryan və Səudiyyə Ərəbistanının səfiri Sultan bin Abdulla Əl-Anqar imzalayıblar", - məlumatda qeyd olunub.

Azadlıq Radiosunun Ermənistan xidməti yazır ki, Səudiyyə Ərəbistanı Qarabağ konfliktinin başlamasının ardından Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin olunmadığı müddət ərzində Ermənistanla diplomatik münasibətləri qurmayacağını açıqlamışdı.

İtaliyada universitet tələbəsi, 22 yaşlı qadının keçmiş sevgilisi tərəfindən öldürülməsi ölkə boyunca etirazlara səbəb olub.

"The Guardian" məcmuası yazır ki, hər üç gündə bir qadının zorakılıq qurbanı olduğu İtaliyada qadın cinayətləri əsas müzakirə mövzularından biridir.

Mühəndislik tələbəsi olan 22 yaşlı Giulia Cecchettin-in cəsədi məzuniyyət tədbirindən qısa müddət əvvəl Venesiyanın şimalındakı gölün yaxınlığındakı xəndəkdə tapılıb. Universitet tələbəsinin plastikə bükülmüş və bir neçə dəfə bıçaqlanmış şəkildə tapıldığı bildirilir.

Qeyd edək ki, İtaliyanı sarsan cinayətin şübhəlisi Filippo Turetta hadisədən bir həftə sonra yol kameralarının köməyi ilə ələ keçirilərək saxlanılıb.

21 yaşlı Turettanın avtomobili xarab olduqdan sonra yolda qaldığı və Almaniyada həbs olunduğu bildirilir. Yerli mətbuat yazır ki, Almaniyanın şərqindəki saxlanılan Turetta məhkəmə qərarı ilə İtaliyaya ekstradisiyasının artıq təsdiqlənib.

Son bir ildə 106 qadın cinayəti

Noyabrın 25-də Qadın Zorakılığına qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günündə İtaliyanın bir çox yerində Cecchettin-in diqqət mərkəzində olduğu etirazların olacağı gözlənilir.

Bolonya Univeristetinin araşdırmaçısı Cristina Gamberi deyir ki, İtaliyada son bir ildə 106 qadın ya sevgilisi ya da keçmiş partnyoru tərəfindən öldürülüb.

Avropa Gender Bərabərliyi İnstitutunun 2021-ci ildə dərc etdiyi və 2018-ci ilin məlumatlarına əsaslanan hesabatına görə, İtaliya 15 Avropa İttifaqı ölkəsi arasında qadınların partnyorları və ya keçmiş partnyorları tərəfindən öldürülməsi hallarına görə 9-cu, qohumlar tərəfindən törədilən qadın qətllərinə görə isə 10-cu yerdə qərarlaşıb.

Rusiya ordusunun səhər saatlarında Ukrayna paytaxtını geniş miqyaslı dron hücumu ilə hədəf aldığı bildirilir.

Ukrayna prezidenti Zelenski çox sayda yaralı və dağıntılara səbəb olan hücumu "qəsdən terror aktı" olaraq adlandırıb.

“Rusiya 70-ə yaxın “Şahed” pilotsuz uçan aparatını məhz Holodomor soyqırımının anım günü ərəfəsində Ukraynaya göndərib”. - bu sözləri Ukrayna lideri Volodomir Zelenski öz X səhifəsində yazıb.

Ukraynanın hava qüvvələri Rusiya ordusu tərəfindən atıldığı bildirilən 75 drondan 71-i zərəsizləşdirdiklərini açıqlayıb.

Kiyev şəhərinin hərbi administrasiya rəhbəri Mixaylo Şamanov noyabrın 25-də, səhər saatlarında baş verən hücumu Rusiyanın Ukraynaya hücumunun başladığı gündən ən böyük dron hücumu adlandırıb.

Kiyev rəsmiləri dron hücumlarının Solomyanskiy rayonunu hədəf aldığı və başda elektrik xətləri olmaqla yaşayış binalarında dağıntılara səbəb olduğunu deyir.

Rusiyada "xarici agent"in hazırladığı materialları işarələmədən, "bilərəkdən, yaxud bilməyərəkdən" təbliğ edən, yaxud yayan üçüncü tərəf 500 min rubl (5 min 600 dollar) cərimələnə bilər. Bunu noyabrın 23-də ədliyyə nazirinin müavini Oleq Sviridenko deyib.

Onun rəsmi TASS agentliyinə dediyinə görə, ədliyyə naziri Konstantin Çuyçenko ayın sonunda uyğun əmri imzalayacaq, daha sonra hökumət fərmanı dərc olunacaq.

Nazir müavini deyib ki, cərimələr kitabxanalara, kitablara, universitetlərə, televiziyaya, eləcə də "xarici agent"lərə bilərəkdən, yaxud bilməyərəkdən kömək edən, yaxud dəstəkləyən sıravi şəxslərə şamil ediləcək.

"Xarici agent" qanunu

Mövcud qanunvericiliyə əsasən, "xarici agent"ə yardım etməyə görə hüquqi şəxslər 500 min, vətəndaşlar isə 50 min rubladək cərimə edilir. Ancaq "xarici agent"in materiallarının yayılmasının yardım sayılıb-sayılmadığı göstərilmir.

Buna da bax:

'Günlərim belə keçir', - AzadlıqRadiosunun jurnalisti Alsu Kurmaşeva həbsxanadan yazır

Rusiyada 2012-ci ildən tətbiq olunan qanuna görə, hakimiyyət xaricdən maliyyə alaraq siyasi fəaliyyətlə məşğul olan qeyri-kommersiya təşkilatlarını "xarici agent" elan edə bilər.

Qanun media orqanları və fərdi jurnalistləri də "xarici agent" elan etməyə imkan verir. Buraya xaricdən maliyyə almayan, ancaq "xarici təsir altında olanlar" da daxildir. Bu kateqoriyaya salınanların materialları "xarici agent" tərəfindən hazırlanmasına dair qeydlə birlikdə yayılmalıdır.

Ədliyyə Nazirliyi AzadlıqRadiosunun azı 30 əməkdaşını "xarici agent" siyahısına salıb.

Qalkinin şousu efirə verilirsə...

Sviridenkonun dediyi addım isə bu tələbləri üçüncü tərəflərə də aid edəcək.

Nazir müavini misal da çəkib ki, telekanal Maksim Qalkinin iştirakı ilə şou yayınlayırsa, onun "xarici agent" olduğunu xüsusi qeydlə bildirməlidir. Müğənni Alla Puqaçovanın həyat yoldaşı Qalkin Rusiyanın Ukraynanı işğalına etiraz olaraq ölkədən gedəndən sonra "xarici agent" elan olunub.

Belə bir pozuntu baş verərsə, Ədliyyə Nazirliyi xəbərdarlıqlar göndərəcək. "Bir ay ərzində cavab gəlməsə, əvvəlcə 300-500 min rubl cərimə tətbiq olunacaq. Vəziyyət bundan sonra da irəli gedə bilər", – Sviridenko vurğulayıb.

Tehranın Behişti Universitetinin psixologiya fakültəsinin tələbələri noyabrın 21-də tətilə başlayıb. Bu bir müddətdir davam edən tələbə etirazlarında əhəmiyyətli eskalasiya sayılır. Ölkə boyunca tələbələr şəhərciklərdə təhlükəsizlik tədbirlərinin gücləndirilməsinə, məcburi hicab qanununun daha sərt formada tətbiqinə etiraz edirlər.

Tələbələr tətili son vaxtlar baş verənlərə etiraz olaraq keçirdiklərini deyiblər. Noyabrın 20-də maskalı şəxslərin təhsil ocağının təhlükəsizlik qüvvələri ilə birlikdə dərs otaqlarına girərək hicab taxmayan qadın tələbələrin şəxsiyyət sənədlərini müsadirə etdiyi bildirilir.

Şahidlər naməlum şəxslərin baş örtükləri sürüşmüş qadın tələbələri hədəfə aldığını deyirlər.

Bu tətil İranda tələbə fəallığının artmasını göstərir. Bu yaxınlarda Tərbiyət Müdərris Universitetinin tələbələri dərslərə girməyərək təhsil ocağının təhlükəsizlik qüvvələrinin repressiv taktikasına etirazlarını bildiriblər.

Buna da bax:

İranlı professor deyir ki, susmasan, işdən qovulacaqsan

Dərinləşən repressiya və etirazlar

Yeni dərs ilindən İran universitetlərində repressiv mühit güclənib. Kəşfiyyat və təhlükəsizlik qurumları daha çox adamı dindirməyə çağırır, inzibati tədbirlər görülür, hətta tələbələr və fakültə üzvləri kənarlaşdırılır.

İranda universitetlər, tələbələr daha böyük sosial və siyasi azadlılar uğrunda mübarizənin önündə gediblər. 1999-cu ildə tələbələr islahatçı qəzetin bağlanmasına etiraz ediblər. Tehran Universitetinə qəddar reyddə azı bir tələbə öldürülüb.

Hakimiyyət isə illərlə tələbə fəalları və liderlərini həbs etdirib, onların təhsil almasını yasaqlayıb.

Fəalların HRANA xəbər agentliyinin məlumatına görə, 2022-ci ilin sentyabrından başlamış etirazlarda azı 700 universitet tələbəsi həbs olunub. Həmin etirazlara 22 yaşlı Məhsa Əmininin, guya, hicab qaydasını pozduğuna görə saxlanandan sonra vəfat etməsi səbəb olub.

Saxlanan tələbələr həbsə, yaxud şallaq cəzasına məhkum edilib. Onlarla tələbə universitetlərdən qovulub.

Noyabrın 22-də səhər Rusiya qüvvələri Ukraynanın Dnepropetrovsk vilayətindəki Nikopol şəhərini atəşə tutub, yaralılar var, şəhərə ziyan dəyib. Bu haqda vilayətin qubernatoru Sergey Lısak Telegram-da yazıb. Ukraynanın havadan müdafiə qüvvələri isə Rusiyanın daha bir dron zərbəsi dalğasını dəf etdiyini bildirib.

"İşğalçılar ötən gecədən Nikopol vilayətini ağır artilleriyadan dörd dəfə atəşə tutublar", – yazan Lısak iki dinc sakinin yaralandığını sözlərinə əlavə edib. O, şəhərdə elektrik xətlərinin qırıldığını, azı min 200 ailənin elektriksiz qaldığını bildirib.

Dron hücumu

Rusiya Nikopolu tez-tez artilleriya və dron zərbələrinə məruz qoyur, dinc sakinlər arasında itkilər olur, infrastruktur zədələnir. Ötən həftə dron zərbəsində bir nəfər öldürülüb.

Ukrayna havadan müdafiə qüvvələri isə noyabrın 22-də bildirib ki, Rusiya ötən gecə bir neçə vilayətə dron hücumu edib, ancaq İran istehsalı olan 14 dronun hamısı vurulub.

Məlumatda deyilir ki, Rusiyanın qanadlı raketi Zaporojye vilayətinə düşüb, ancaq hədəfə dəyməyib, infrastruktura ziyan dəyib.

Bu arada Rusiyanın Müdafiə Nazirliyi işğal olunmuş Krım üzərində Ukraynanın üç dronunun, habelə dörd donanma dronunun vurulduğunu bildirib.

Cəbhədə vəziyyət

Ukrayna qüvvələri son 24 saat ərzində cəbhə xəttində yaxın məsafədən 48 döyüşün baş verdiyini açıqlayıblar. Donetsk vilayətində Lıman, Baxmut və Avdeyevka istiqamətlərində Rusiyanın hücumlarının qarşısının alındığı bildirilir.

Noyabrın 21-də Almaniya Ukraynaya 1.3 milyard avro (1.42 milyard dollar) hərbi yardım ayırıb. Yardıma dörd ədəd IRIS-T havadan müdafiə sistemləri, eləcə də artilleriya sursatı daxildir.

Müdafiə naziri Boris Pistorius Kiyevə səfəri zamanı belə bir açıqlama verib.

Almaniya ABŞ-dan sonra Kiyevə böyük yardım ayıran ikinci ölkədir. İndiyədək Ukraynaya artıq üç ədəd IRIS-T sistemləri verilib, sonuncusu ötən ay çatdırılıb.

İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu noyabrın 22-də səhər Qəzza sektorunda azı dörd günlük atəşkəs elan edib. Bu müddətdə HƏMAS radikal qruplaşması (ABŞ və Aİ tərəfindən terrorçu sayılır) 200-dən çox girovun azı 50-sini azad etmək öhdəliyi götürüb. HƏMAS-ın radikal silahlıları oktyabrın 7-də İsrailə hücum edərək azı 240 nəfəri girov götürüb, min 200 nəfər öldürülüb.

İsrail hökuməti noyabrın 22-nə keçən gecə xüsusi iclasda HƏMAS-la razılaşmanın şərtlərini təsdiqləyib. Razılaşmanın birinci mərhələsində radikal silahlılar dörd gün ərzində azı 50 girovu buraxmalıdırlar. Netanyahunun sözlərinə görə, sonrakı mərhələdə atəşkəs rejimi uzadıla, hər 10 girovun azad olunması qarşılığında bir gün əlavə oluna bilər.

Ancaq Netanyahu bəyanatında İsrail həbsxanalarından fələstinlilərin buraxılmasına toxunmayıb.

Qətərin vasitəçiliyi ilə əldə olunan razılaşmada İsrail həbsxanalarında saxlanan fələstinli məhkumların – qadınların və yeniyetmələrin bir qisminin azad edilməsi də nəzərdə tutulurdu. 150-dən 300-dək müxtəlif rəqəmlər səslənirdi. Qətərin Xarici İşlər Nazirliyi isə rəsmi bəyanatında İsrailin azad edəcəyi fələstinlilərin sayını açıqlamır.

Atəşkəs nə vaxt qüvvəyə minəcək

ABŞ prezidenti Co Bayden (Joe Biden) İsraillə HƏMAS arasında razılaşmanın əldə olunmasını alqışlayıb. O, bütün aspektlərin icra olunacağına ümidini bildirib.

Atəşkəs rejimində İsrail qüvvələri Qəzzadakı mövqelərində qalacaqlar, anklavın şimal hissəsini tərk etmiş sakinlərin qayıtmaq imkanı olmayacaq. Bu dönəmdə Qəzzaya humanitar yardım və yanacaq maşınları buraxılacaq.

Ancaq atəşkəsin noyabrın 23-dən tez qüvvəyə minməyəcəyi gözlənilir, çünki İsrailin məhkəmə orqanları əvvəlcə bu sənədin qanuniliyini dəyərləndirməlidir. Günə 12 girovun buraxılması gözlənilir.

HƏMAS-ın hücumundan sonra İsrail Qəzzanı bombalamağa başlayıb. Qəzzadakı rəsmiləri azı 12 min nəfərin öldürüldüyünü bildirirlər.

Noyabrın 20-də İsrail qoşunları Qəzza zolağında əməliyyatı genişləndiriblər. Qətər isə bildirib ki, HƏMAS radikal silahlılarının saxladığı 240 girovun bəzilərini azadlığa buraxmaq üçün razılaşmaya yaxınlaşırlar.

HƏMAS-ı ABŞ və Avropa İttifaqı (Aİ) terrorçu təşkilat sayır.

İsrail Qəzzadakı ən böyük qaçqın düşərgəsi olan Cəbaliyə və yaxınlıqdakı sahil düşərgəsinin sakinlərinə evakuasiya xəbərdarlığı edib. Ordunun bazar günü – noyabrın 19-da yaydığı məlumata görə, Qəzza zolağındankı başqa ərazilərdə əməliyyatları genişləndirirlər.

"France-Presse"in Qəzzadakı müxbiri xəbər verir ki, intensiv bombalamadan sonra Cəbaliyədən tüstü qalxdığını görüb.

HƏMAS-ın səhiyyə rəsmisi noyabrın 18-də Cəbaliyəyə qoşa zərbələrdə azı 80 nəfərin öldürüldüyünü bildirib. Zərbələr köçkünlərin sığındığı BMT məktəbini də hədəfə alıb.

İsrail ordusu Cəbaliyənin HƏMAS infrastrukturuna zərbələrdə əsas ərazilərdən olduğunu deyir. Ancaq ordu Cəbaliyə rayonunda insidentin araşdırıldığını bildirib, zərbələrdən söz açılmayıb.

HƏMAS oktyabrın 7-də İsrailin cənubuna girərək əksəriyyəti dinc sakinlər olmaqla min 200 nəfəri öldürüb.

İsrail bundan sonra Qəzzanı bombalamağa başlayıb. Hava bombardmanı və quru əməliyyatları nəticəsində 13 min nəfərin öldürüldüyü, onların içində minlərlə uşağın olduğu xəbər verilir.

Altı həftəlik müharibə dövründə İsrailə itkilərə görə beynəlxalq təzyiq artır. Ancaq İsrail rəsmiləri xəbərdarlıq ediblər ki, HƏMAS-ın kökünü kəsməyi hədəfləyən müharibədə "legitimlik pəncərəsi" qapanır.

Çinin xarici işlər naziri Van İ noyabrın 20-də Qəzzadakı humanitar fəlakəti dayandırmaq üçün təcili tədbirlər görməyə çağırıb.

İsrail isə noyabrın 19-da açıqladığı dəlildə HƏMAS radikal silahlılarının Qəzzadakı ən böyük "əl-Şifa" xəstəxanasından xarici girovları gizlətmək, yeraltı tunelləri ört-basdır etmək üçün yararlandığını bildirib.

SpaceX tərəfindən kosmonavtları Aya və Marsa aparması üçün inşa edilən kosmik gəminin ikinci sınağı da uğursuzluqla nəticələnib.

Noyabrın 18-də, kosmik gəmi SpaceX-in ABŞ-ın Texas ştatındakı StarBase bazasından buraxılıb. Şirkətin yaydığı məlumata görə, iki qismdən ibarət raketin ikinci hissəsinin kosmosda 90 dəqiqəlik səyahət etməsi planlanmışdı.

Ancaq şirkət rəsmiləri raketin ikinci qisminin ayrıldıqdan sonra rabitəni itirdiklərini açıqlayıb.

Kosmik gəminin Meksika körfəzininin səmasında bir nöqtədə partladığı, bunun ardından isə rabitənin qopduğu bildirilir.

SpaceX paylaşılan canlı yayımının 8-cu dəqiqəsində ekranda partlayış anları görsənir. Qeyd edək ki, SpaceX-in eyni raketinin ilk sınağında isə 4-cü dəqiqəsində partlayış baş verdiyi və sınağın uğursuzluqla nəticləndiyi açıqlanmışdı

SpaceX şirkəti bu raketi inkişaf etdirməklə Aya və Mars planetinə insanlı səyahətlər təşkil etməyi iddiasındadır.

ABŞ Nümayəndələr Palatasının ardınca Senat da federal hökumətin işinin müvəqqəti maliyyələşdirilməsini nəzərdə tutan qanun layihəsini təsdiqləyib. 87 senator layihəni dəstəkləyib, 11-i əleyhinə çıxıb. CNN-in məlumatına görə, layihəyə İsrailə və Ukraynaya əlavə yardım daxil deyil.

Qanun layihəsi imzalanmaq üçün prezident Co Baydenə (Joe Biden) göndərilib. Prezidentin sənədi imzalaması "şatdaun"un – federal hökumətin işinin dayanmasının qarşısını alacaq. Ağ evin nümayəndəsi noyabrın 14-də deyib ki, qanun layihəsini Senat qəbul edərsə, prezident onu imzalamağa hazırdır, bununla da "maliyyələşmənin indiki səviyyəsi qorunacaq və ziyanlı siyasi faktorları olmayacaq".

Nümayəndələr Palatasının spikeri Mayk Consonun (Mike Johnson) təqdim etdiyi yeni qanun layihəsi prioritet dövlət proqramları və qurumlarının maliyyələşməsini 2024-cü il yanvarın 19-dək uzadır. Söhbət ordu quruculuğu, veteranların işi, nəqliyyat, energetika və mənzil tikintisindən gedir. Büdcənin qalan müddəaları isə 2024-cü il fevralın 2-dək maliyyələşdiriləcək.

Buna da bax:

Zelenski və Zalujnı cəbhədəki vəziyyətin 'mürəkkəb' olduğunu deyirlər

Ukrayna və İsrailə yardıma ayrıca baxılır

Ukrayna, İsrail və Tayvana maliyyə yardımı, ABŞ-ın cənub sərhədinin möhkəmləndirilməsinə ayrıca baxılır. Ağ ev bu məqsədlə 106 milyard dollar ayrılmasını təklif edib. Bayden administrasiyası istəyirdi ki, bütün maliyyə istiqamətləri bir paketdə müzakirə olunsun, ancaq respublikaçılar buna qarşı çıxırdılar. Respublikaçıların nəzarətində olan Nümayəndələr Palatası İsrailə 14 milyard dollarlıq yardımla bağlı ayrıca qanun layihəsi qəbul edib. Ukraynaya yardım oraya daxil deyil. Demokratların nəzarətində olan Senat isə bu təşəbbüsün qarşısını alıb.

Federal hökumətin işi qismən dayanarsa – "şatdaun" baş verərsə, noyabrın 18-dən 4 milyondan çox amerikalı hərbçi və dövlət qulluqçusu maaş almayacaq, dövlət xidmətləri və ödənişlərinin bir qismi məhdudlaşdırıla, yaxud yubana bilər.

Ukrayna 2022-ci il fevralın sonundan Rusiyanın işğalı ilə üzləşib. İsrail isə oktyabrın 7-də ABŞ və Aİ-nin terrorçu saydığı HƏMAS radikal qruplaşmasının hücumuna məruz qalıb. Hazırda İsrail qüvvələri HƏMAS-ı məhv etmək məqsədilə Fələstinin Qəzza anklavında hərbi əməliyyatlar aparır.

İsrail bildirir ki, qüvvələri Qəzzada uzun müddətdir qarşıdurma məkanı olan "əl-Şifa" xəstəxanasına daxil olublar. İsrail HƏMAS ekstremist qruplaşmasına qarşı quru hücumu çərçivəsində bu xəstəxananı mühasirəyə alıb, qruplaşmanın xəstəxana kompleksindən hərbi məqsədlər üçün istifadə etdiyini iddia edir.

İçəridə yüzlərlə xəstə və tibbi personal olduğundan İsrail qüvvələri xəstəxanaya girmirdi. Amma noyabrın 15-də bildirilib ki, İsrail qüvvələri kompleksin spesifik ərazisində HƏMAS-a qarşı "dəqiq" əməliyyat aparır, eyni zamanda, dinc sakinlərə ziyan vurmamağa çalışır.

ABŞ və Avropa İttifaqı (Aİ) HƏMAS-ı terrorçu təşkilat sayır.

İsrail bu radikal qruplaşmanı xəstəxanalarda öz silahlılarını gizlətməkdə ittiham edir. İsrail iddia edir ki, HƏMAS "əl-Şifa" xəstəxanasında və altında əsas komandanlıq qurub. HƏMAS və xəstəxana isə İsrailin iddialarını rədd edir.

İsrailin müdafiə rəsmiləri Qəzza zolağına humanitar əməliyyatlar üçün yanacaq göndərilməsinə icazə verəcək. BMT-nin fələstinli qaçqınlara yardım agentliyi bundan bir neçə saat öncə bildirib ki, noyabrın 14-də Qəzzada yanacaq ehtiyatları tükənib.

200 min nəfər cənuba qaçıb

HƏMAS silahlı radikalları bu il oktyabrın 7-də İsrailin cənubuna girərək 240-dək adamı girov götürüb, azı min 200 nəfəri öldürüb. İsrail buna cavab olaraq Qəzzaya hücuma başlayıb, Qəzzaya yanacaq göndərilməsinə icazə verməyib, bu yanacağı radikal qruplaşmanın istifadə edəcəyini bildirib.

Qəzzanın şimalında döyüşlər son 10 gündə 200 min adamın cənuba axın etməsinə səbəb olub. Bu Fələstin anklavının 2.3 milyonluq əhalisinin üçdə ikisinin müharibə başlayandan evlərini tərk etdiyi xəbər verilir.

Fələstin rəsmiləri indiyə kimi 11 mindən çox Qəzza sakininin öldürüldüyünü, onlardan üçdə ikisinin qadınlar və azyaşlılar olduğunu açıqlayıb. 2 min 700-dək insan itkin düşüb.

İsrail-Fələstin münaqişəsi ötən əsrin ortalarında başlayıb. Onda BMT orada həm İsrail, həm də Fələstin dövlətinin yaradılmasını dəstəkləsə də, bir çox ərəb ölkələri İsraili tanımayıblar.

İranda "düşmən ölkə ilə əməkdaşlıq"da, "Allaha qarşı müharibə aparmaq"da təqsirli bilinərək 45 ildən çox həbsə məhkum edilmiş siyasi fəala daha bir həbs cəzası kəsilib. Hişmətullah Tabarzadi bu dəfə "sistemə qarşı propaqanda", "daxili və xarici təhlükəsizliyi pozmaq cəhdi" ittihamları ilə 4 il 3 aylıq həbsə məhkum edilib.

Siyasi fəallara təzyiq dalğası

400 günə yaxındır həbsdə olan Tabarzadinin həbsdən göndərdiyi məktubu AzadlıqRadiosunun fars xidməti – Radio Fərda əldə edib. Məktubda deyilir ki, yeni hökm Tehrandakı İslam İnqilab Məhkəməsində qapalı iclasda, hakim İman Əfşari tərəfindən çıxarılıb.

Tabarzadi məktubunda saxlanma zamanı məruz qaldığı geniş təzyiqdən söz açır.

Siyasi fəal 22 yaşlı Məhsa Əmininin ölümündən sonra ölkəni bürümüş etirazlar başlayandan az sonra saxlanılıb. Əmini guya hicab qaydasını pozduğuna görə saxlanandan sonra vəfat edib, bunun ardınca başlanan iğtişaşlar siyasi fəallara qarşı yeni təzyiq dalğası ilə sonuclanıb.

Jurnalist Tabarzadi həm də qadağan olunmuş İran Demokratik Cəbhəsinin başçısıdır. O yazır ki, məhkəməsindən öncəki gecə İsfahandakı həbsxanadan Tehranda sərt qorunan təcridxanaya – təkadamlıq kameraya köçürülüb.

Özünü müdafiə etməyib

Tabarzadi məhkəmədə özünü müdafiə etmədiyini deyir, çünki "qanuna və Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin prinsiplərinə uyğun olaraq, məhkəmə açıq, müstəqil və vəkilin iştirakı ilə keçirilməlidir".

Qızı Tima Tabarzadinin Radio Fərda-ya dediyinə görə, atası daha öncə olduğu kimi, yeni ittihamların heç birini qəbul etməyib.

"Atamın vəkil seçmək variantı yoxdur. Ona məhkəmə tərəfindən vəkil təyin olunub və onunla əlaqəmiz yoxdur", – deyən qız əlavə edib ki, atası məhkəməni tanımadığı üçün hökmdən şikayət də verməyəcək.

"Onun vəkili Məhəmməd Moqimi hazırda İrandan kənardadır və İranda olsaydı belə, ona işə çıxmağa icazə verməyəcəkdilər", – Tima Tabarzadi vurğulayıb.

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan noyabrın 23-də Belarusun paytaxtı Minskdə keçiriləcək KTMT sammitinə getməyəcəyini açıqlayıb.

Paşinyanın mətbuat xidmətinin məlumatına görə, baş nazir bunu Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko ilə telefon söhbətində bildirib.

Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına (KTMT) Rusiya başçılıq edir.

Noyabrın 14-də yayılan məlumata görə, telefon söhbəti Belarus liderinin təşəbbüsü ilə baş tutub. Paşinyan ümidini bildirib ki, KTMT-dəki tərəfdaşları onun qərarını anlayışla qarşılayacaqlar. Bu qərarın arxasındakı motivasiya ilə bağlı heç bir detal açıqlanmayıb.

İncikliyin səbəbi

Ancaq qərar təəccüb doğurmur, çünki Ermənistan KTMT-dən narazılığını dəfələrlə ifadə edib. "Azatutyun" yazır ki, 2022-ci ilin sentyabrında Ermənistan KTMT-ni Azərbaycanın onun suveren ərazisini işğal etməsini pisləməyə çağırıb, amma bu xahiş cavabsız qalıb.

Rəsmi Bakı Ermənistan ərazisinə müdaxilə ilə bağlı ittihamları rədd edir, sərhəddə mövqelərini müəyyənləşdirdiyini bildirir.

Paşinyan bu ilin əvvəlində deyib ki, Ermənistan 2023-cü ildə KTMT təlimlərinə ev sahibliyi etməyəcək. Bundan başqa, Yerevan hərbi alyansdakı səfirini geri çağırıb, onun yerinə təyinat etməyib.

Buna da bax:

Naxçıvan yolu üstündə Yerevan – Moskva deyişməsi

Ermənistanın baş naziri oktyabrın 13-də Qırğızıstanda MDB sammitinə də getməyib. Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qruqoryan isə ötən həftə MDB məkanından həmkarlarının Moskvadakı toplantısına qatılmaqdan imtina edib, bunun əvəzində ölkəsinə səfər edən ABŞ diplomatı ilə görüşüb.

Moskvanın yanaşması

Rusiya bütün bunları "qeyri-dost" hərəkətləri sayır. Rusiyanın Xarici İşlər Nazirliyi ötən həftə Paşinyan administrasiyasını Rusiya-Ermənistan münasibətlərinin sistematik məhvində suçlayıb, Yerevan isə bu iddianı rədd edib.

Azərbaycan sentyabrın 19-20-də Qarabağda birgünlük əməliyyatla nəzarəti bərpa edəndən bəri Ermənistanla Rusiya arasında gərginlik daha da artıb. Yerevan 2020-ci il müharibəsindən sonra regiona yerləşdirilmiş Rusiya sülhməramlılarını yerli erməni əhalini qoruya bilməməkdə suçlayıb. Həmin əməliyyatdan sonra 100 mindən çox erməninin Qarabağı tərk edərək Ermənistana getdiyi bildirilir.

Ancaq bütün ziddiyyətlərə baxmayaraq, Paşinyan ölkəsini KTMT-dən çıxarmaq, yaxud Ermənistanda yerləşən Rusiya qoşunlarının çıxarılmasını tələb etməklə bağlı planlarını açıqlamayıb.

Noyabrın 13-də Rusiyanın TASS və "RIA Novosti" dövlət xəbər agentlikləri Müdafiə Nazirliyinə istinadla yazıb ki, "qoşunlar Dnepr çayının şərqinə doğru daha əlverişli mövqelərə dislokasiya olunur". Ancaq bu informasiya bir neçə dəqiqə sonra silinib.

Məlumatda deyilirdi ki, "Mövcud vəziyyəti dəyərləndirən "Dnepr" qrupunun komandanlığı qoşunları Dnepr çayının şərqində daha əlverişli mövqelərə köçürmək qərarına gəlib. Ondan sonra qüvvələrin bir hissəsi azad ediləcək ki, bu da digər istiqamətlərdə hücum üçün istifadə olunacaq".

Rusiya Müdafiə Nazirliyi geriçəkilmə barədə xəbərı "saxta" adlandırıb: "Guya Rusiya Müdafiə Nazirliyinin mətbuat mərkəzinin adından Dnepr bölgəsində qoşunların "yenidən qruplaşdırılması" ilə bağlı yalan xəbərin göndərilməsi təxribatdır".

Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov Dnepr bölgəsindəki vəziyyətlə bağlı sualı Müdafiə Nazirliyinə ünvanlamağı tövsiyə edib.

Silinmiş məqalələrin dili ötən il Rusiya qoşunlarının işğal olunmuş Xarkov və Xerson vilayətlərindən çıxarılmasının elanına bənzəyir. İşğalçı qüvvələr Ukraynanın qəfil hücumları qarşısında geri çəkilməli olmuşdular.

Amerika Müharibə Araşdırmaları İnstitutunun noyabrın 13-də bildirdiyinə görə, Ukrayna qüvvələri son günlər Rusiya işğalı altında olan cənubi Xerson vilayətinin bəzi hissələrində, Dnepr çayının sol sahilində əməliyyatlarda "kiçik uğur" qazanıblar.

Gürcüstanda İŞİD terror qruplaşmasına üzv olmaqda ittiham olunan iki əcnəbi vətəndaş saxlanılıb.

Bu barədə AzadlıqRadiosunun gürcü xidməti məlumat yayıb.

Gürcüstan prokurorluğunun məlumatına görə, iki şəxs miqrantların qanunsuz yolla Gürcüstana gətirilməsi və onlara müvafiq şəraitin yaradılması ittihamıyla saxlanılıb. Onlara qarşı habelə partlayıcı qurğuların və döyüş sursatlarının qanunsuz əldə edilməsi və saxlanması ilə bağlı araşdırmaların aparıldığı bildirilir.

Gürcüstan Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin yaydığı məlumatda deyilir ki, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin anti-terror mərkəzi həyata keçirilən istintaq-əməliyyat tədbirləri nəticəsində iki xarici ölkə vətəndaşını saxlayıb.

Gürcüstan mediası yazır ki, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin Terrorla Mübarizə Mərkəzi tərəfindən Cinayət Məcəlləsinin 344-cü maddənin birinci bəndi və 236-cı maddələri ilə araşdırma davam edir.

Gürcüstanın Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti hadisə ilə bağlı məlumat yayıb:

“Tbilisidə iki yerdə antiterror mərkəzi xüsusi əməliyyat keçirib. Araşdırmalar nəticəsində müxtəlif növ elektron informasiya qurğuları, hərbi təyinatlı silahlar, üz maskaları, elektrikşok aparataları, xarici ölkənin saxta şəxsi sənədləri, partlayıcı maddələr, xüsusi hazırlanmış partlayıcı qurğular və "İslam Dövləti" (İŞİD) simvolizminə malik terror təşkilatı bayraqları götürülüb." - məlumatda qeyd edilir.

Saxlanılan şəxslərin yaxınları hadisə ilə bağlı münasibət bildirməyib.

Ukrayna höküməti şair Aleksandr Puşkin və digər rusiyalı ictimai fiqurların heykəllərinin sökülməsinə icazə verib.

Bu barədə Ukrayna Mədəniyyət Nazirliyi mətbuata açıqlama verib.

Məlumata görə, Nazirlər Kabinetinin aldığı qərara əsasən adı keçən heykəllər mədəni miras siyahısından çıxarılıb. Bu qərarın ardından yerli idarəetmə orqanları həmin heykəlləri sökə biləcəyi açıqlanıb.

Rusiyanın ötən ilin fevral ayında başlayan hücumunun ardından Ukraynada Rusiya və SSRİ ilə bağlı olduğu deyilən yaşayış yeri, küçə, park yerlərinin adı dəyişdirilir.

Xatırladaq ki, bu ilin mart ayında Ukrayna parlamenti ölkə ərazisindəki coğrafi obyektlərə Rusiya ilə əlaqəli adların qoyulmasını qadağan edib.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski noyabrın 9-da imzaladığı qanunlarla hərbi vəziyyəti və ümumi səfərbərliyi 90 günlüyə uzadıb. Bu arada Rusiya Ukraynada mülki hədəflərə raket zərbələri endirib.

Ali Radanın noyabrın 8-də qəbul etdiyi qanunlara görə, hərbi vəziyyət və ümumi səfərbərlik 2024-cü il fevralın 14-dək uzadılır.

Ukraynada hərbi vəziyyət 2022-ci il fevralın 24-də Rusiya tammiqyaslı işğala başlayanda tətbiq edilib. Ümumi səfərbərlik də həmin vaxt elan olunub. Müharibə başlayandan Ukrayna parlamentdə doqquzuncu dəfədir səsvermə keçirərək müddəti uzadır.

Dinc sakinlər öldürülür

Ukrayna ordusunun Baş Qərargahı isə mülki hədəflərə iki raket zərbəsinin endirildiyini bildirib. Dnepropetrovsk, Kirovoqrad, Xerson və Nikolayev vilayətlərində hava həyəcanları verilib.

Dnepropetrovsk vilayətinin qubernatoru isə ayrıca bir Rusiya raketinin vurulduğunu bildirib. Bundan bir gün öncə Rusiyanın Ukraynanın şərqini və cənub-şərqini atəşə tutması nəticəsində azı beş dinc sakin öldürülüb.

Baş Qərargah noyabrın 9-da cəbhədə döyüşlərin, Ukraynanın döyüş mövqelərinə və əhali yaşayan ərazilərə yaylım atəşi sistemlərindən hücumların davam etdiyini bildirib.

İddiaları təsdiqlətmək mümkün olmayıb.

"Ukrayna bu tələyə düşməməlidir və düşməyəcək"

Diplomatik cəbhəyə gəlincə, Ukraynanın xarici işlər naziri Dmitro Kuleba Rusiya ilə danışıqlara başlamaq çağırışlarını yenidən rədd edib. Kuleba deyib ki, bundan öncəki cəhdlər faydasız olub, "Ukrayna bu tələyə düşməməlidir və düşməyəcək".

"Ukrayna 2014-2022-ci illərdə Rusiya ilə 200 raundadək danışıq aparıb. Bu müddətdə 20 atəşkəs razılaşması əldə olunub, amma az müddət keçmiş Rusiya tərəfindən pozulub", – Kuleba X platformasında yazıb.

Kuleba "yaddaşı zəif olanlar"a müraciət edərək deyib ki, nə bu danışıqlar, nə də razılaşmalar Rusiyanın Ukraynaya qarşı tammiqyaslı işğalının qarşısını ala bilib.

Rusiyanın Ukraynada apardığı müharibə uşaqların rifahına və təhsilinə böyük mənfi təsir göstərib, minlərlə məktəb və bağça dağılıb, milyonlarla gəncin təhsilə çıxışına əngəl yaranıb.

Bunu "Human Rights Watch" insan haqları təşkilatı noyabrın 9-da yaydığı hesabatda və videoda bildirir.

"Oyun meydançasında tanklar" adlı 71 səhifəlik hesabatda Ukrayna hökumətinin statistikasına əsasən qeyd olunur ki, müharibə başlayandan Ukraynada 3 min 790 təhsil ocağı dağıdılıb, yaxud ziyan görüb. Rusiya 2022-ci il fevralın 24-də Ukraynaya qarşı işğala başlayıb.

Ağır bədəl

Hesabat Ukraynanın Kiyev, Xarkov, Çerniqov və Nikolayev vilayətlərinə fokuslanır. Sənəddə deyilir ki, məktəblər və bağçalar hava zərbələri, atəş, hətta kaset bombaları ilə hədəfə alınıb. Kaset bombaları dinc sakinlərə dağıdıcı təsirinə görə 112 ölkədə qadağan olunub. Ancaq Rusiya və Ukrayna onları qadağan etməyib.

HRW hesabatında onu da qeyd edir ki, Rusiya əsgərləri nəzarətlərinə keçən ərazilərdə Ukraynanın təhsil ocaqlarını qarət və talan edib. Bu isə hərbi cinayət sayılır.

"Ukraynalı uşaqlar bu müharibədə ağır bədəl ödəyiblər, çünki onların təhsilinə hücumlar gələcəklərinə hücum deməkdir", – HRW-in Avropa və Orta Asiya üzrə direktoru Hyu Uilyamson (Hugh Williamson) vurğulayıb.

"Beynəlxalq ictimaiyyət Ukraynada məktəblərin ziyan vurulması və dağıdılmasını, Rusiya qüvvələri tərəfindən talan olunmasını pisləməlidir", – Uilyamson hesabatı açıqlayarkən söyləyib.

Embed paylaş

Ukraynada yeraltı məktəblər

Embed paylaş

Kod yaddaşa götürüldü

---

en px hündürlük px

---

The URL has been copied to your clipboard

No media source currently available

0:00 0:00:59 0:00

Qarət olunanlar da dağıdılıb

HRW dörd vilayətdə 50 təhsil ocağında sənədləşmə aparıb, 90-a yaxın məktəb rəsmisini, yerli məmurları, hərbi əməliyyatların şahidlərini danışdırıb.

Hesabata görə, işğalçı Rusiya qüvvələri tutduqları təhsil ocaqlarını, demək olar, hər şeydən məhrum edib – kompüterlərini, televizorlarını, interaktiv lövhələrini, hətta yemək sistemlərini dağıdıb, divarlarda ukraynalılara qarşı nifrət dolu yazılar həkk edib.

"Dünyanın bir çox ölkələri, o cümlədən Avropa İttifaqı və NATO üzvləri təhsili hücumdan qorumağa boyun olublar. Ukraynada uşaqların, başqa yerlərdəki uşaqlar kimi, təhsil hüququ var və müharibəyə baxmayaraq, bu vacib hüquq qorunmalıdır", – Uilyamson vurğulayıb.

Hesabat beynəlxalq donorları və humanitar agentlikləri Ukrayna hökumətinin məktəbləri bərpa etmək səylərinə mümkün qədər tez dəstək verməyə çağırır.

Avropa Komissiyasının Türkiyənin Avropa İttifaqına (Aİ) üzvlüyünə dair illik hesabatı "ədalətsiz və qərəzlidir". Bunu Türkiyənin Xarici İşlər Nazirliyi bildirib.

Aİ icraedici qanadının noyabrın 8-də açıqladığı hesabatda Türkiyə demokratik standartlar, hüququn aliliyi, insan haqları və məhkəmənin müstəqilliyi sahələrində "ciddi" geriləməyə görə tənqid olunur.

"Özəlliklə də siyasi kriteriyalar, məhkəmə və Fundamental Hüquqlar Xartiyası üzrə əsassız iddiaları və ədalətsiz tənqidləri qətiyyətlə rədd edirik", – nazirlik bəyanatında bildirir.

Komissiya bildirir ki, Türkiyə terrorçuluqla mübarizəsində hüququn aliliyi, insan haqları və fundamental azadlıqlar prinsiplərinə əməl etməyib.

Türkiyə XİN-in mövqeyinə görə, iddialar ədalətsizdir, Aİ-nin yanaşmasında qeyri-səmimiliyi və aşkar ikili standartı üzə çıxarır, fundamental hüquq məsələləri hətta Aİ üzvləri arasında belə mübahisə yaradır.

Komissiyanın hesabatında məqsəd Türkiyənin Aİ üzvlüyü üçün standartlar yönündə proqresi dəyərləndirməkdir.

"Reuters" yazır ki, bu sənəd immiqrasiya, son bir ayda isə Qəzzada İsraillə HƏMAS radikal qruplaşması arasında müharibədən dolayı problemlər ortaya çıxmış münasibətləri daha da gərginləşdirə bilər.

Ankaranın Aİ-yə üzvlüyü ilə bağlı danışıqlar 2005-ci ildə başladılsa da, illərdir dondurulub.

Noyabrın 9-da İsrail Qəzza şəhərinə havadan zərbələr endirib, əsgərlər isə HƏMAS silahlı radikalları ilə küçə döyüşləri aparırlar. "France Presse" (AFP) minlərlə fələstinlinin evini tərk edərək cənuba üz tutduğunu yazır.

Bir aydan çoxdur davam edən intensiv bombardmanının ardınca döyüş zonalarında yüz minlərlə insan ağır humanitar vəziyyətlə üzləşib, yetərincə ərzaq və suyu yoxdur. Bunu BMT bildirir.

İsrailin müdafiə naziri Yoav Qalant noyabrın 8-də deyib ki, qüvvələri Qəzza ətrafındakı halqanı daraldır. İsrail HƏMAS-ın 7 oktyabr hücumuna cavab olaraq zərbələrə başlayıb. HƏMAS İsraildə azı 240 nəfəri girov götürüb, min 400 nəfəri öldürüb.

HƏMAS-ı məhv edəcəyini deyən İsrail bu radikal qruplaşmanın idarə etdiyi Qəzzanı amansız bombardmana, quru hücumuna başlayıb. Qəzzadakı səhiyyə orqanları çoxu uşaq olmaqla 10 min 500-dən çox insanın öldürüldüyünü deyirlər.

"Evlərimizi, uşaqlarımızı itirmişik. Dünya ictimaiyyəti haradadır?", – qaçanlar arasında olan Nuh Hammuda deyib.

"Amansız bombardmana görə evlərimizdən çıxdıq. İndi hara gedə bilərik?", – Hammuda sözlərinə əlavə edib.

Bir qrup girovun buraxılması üçün danışıqlar aparıldığı deyilir
İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu Qəzzada atəşkəslə bağlı təklifləri dəfələrlə rədd edib. O, noyabrın 8-də bir daha deyib ki, Qəzzadakı girovlar buraxılmayınca atəşkəs olmayacaq.

Buna da bax:

Rusiya-İsrail: Qəzzadakı savaş qəliz münasibətləri bir az da dolaşdırıb

HƏMAS-a yaxın mənbənin dediyinə görə, 12 girovun, o cümlədən altı amerikalının üçgünlük atəşkəs qarşılığında buraxılması üçün danışıqlar aparılır.

Birləşmiş Ştatlar İsrailin atəşkəsi rədd etməsini dəstəkləyir. Ancaq G7-nin xarici işlər nazirləri noyabrın 8-də Yaponiyada deyiblər ki, müharibədə humanitar fasilələri və dəhlizləri dəstəkləyirlər.

İsrail əsgərləri HƏMAS-ın tunellərini və yeraltı bazalarını hədəfə alır, eyni zamanda havadan vərəqələr buraxmaqla, mətn mesajları göndərməklə Qəzzanın şimalındakı dinc sakinlərə cənuba qaçmağı əmr edir.

Ordu təkcə noyabrın 8-də Qəzzanın şimalındakı əsas döyüş zonasında 50 min nəfərin evlərini tərk etdiyini bildirib. İndiyədək anklavın cənubuna 1.5 milyondan çox insanın getdiyi bildirilir.

"Ona görə gedirlər ki, HƏMAS-ın şimala nəzarəti itirdiyini, cənubda daha təhlükəsiz olduğunu anlayırlar", – İsrail ordusunun sözçüsü Daniel Haqari söyləyib.

BMT rəsmisinin açıqlaması

BMT də köç edənləri sayını təsdiqləyir, döyüş zonalarında vəziyyətin ağır olduğunu bildirir.

BMT-nin insan haqları üzrə ali komissarı Volker Türk İsrailin bombardmanını, qəzzalılara cənuba köçməyi əmr etməsini pisləyib.

"İsrailin fələstinli dinc sakinləri kollektiv cəzalandırması da hərbi cinayətə bərabərdir", – o, Misirlə Qəzza arasındakı "Rəfah" keçidində jurnalistlərə deyib. Qəzzadan bu yeganə yol İsrailin nəzarətində deyil.

Noyabrın 8-də Misirdən Qəzzaya azı 100 yardım maşını göndərilib. Ötən ay münaqişə başlayandan göndərilən yük maşınlarının sayı 756-ya çatıb.

İsrail 2005-ci ildə Qəzza zolağından çıxıb. İki il sonra HƏMAS bu Fələstin anklavına nəzarətə başlayanda isə ərazini hava, dəniz və qurudan blokadaya salıb.