Hüquq müdafiəçiləri Almaniya kansleri Angela Merkeli Azərbaycana səfəri zamanı insan haqlarının durumunu da müzakirə etməyə çağırırlar. Hərçənd ki, məsələn, Reuters agentliyi yazır ki, o, Azərbaycana qazla bağlı müzakirələr aparmağa gəlir. Bəs, Azərbaycan qazı Avropa üçün nə dərəcədə əhəmiyyətlidir?
Politoloq, millət vəkili Rasim Musabəyov düşünür ki, Xəzərin statusunun müəyyənləşdirildiyi bir zamanda “Cənub Qaz Dəhlizi”nin Avropa üçün önəmi artıb:
“Yəni, Azərbaycanın qaz ehtiyatları o qədər çox deyil ki, tutalım nəzərdə tutulan qaz həcmini 10 milyard kubmetrdən 30 milyarda qaldırsınlar. Ancaq nəzərə alanda ki, Azərbaycandan da zəngin Türkmənistan var və Xəzərin statusunun həll olunması da ransxəzər kəmərləri üçün yol açır. Bundan əlavə Xəzərin Qazaxıstan hissəsində də qaz ehtiyatları var. Hətta Rusiyanın Xəzərdə olan qazını da Cənub Qaz Dəhlizi” vasitəsilə yönəltmək mümkündür. Bu baxımdan da Cənib Qaz Dəhlizinin həcminin artırılması olduqca önəmlidir, eləcə də Almaniya üçün”.
Enerji məsələləri üzrə ekspert Kəmalə Mustafayeva da düşünür ki, Merkelin Bakı səfərində qaz - əsas müzakirə mövzusu olacaq. Çünki Almaniya Rusiyadan qaz asılılığını azaltmağa, alternativ qaz mənbələri tapmağa çalışır:
“Əgər bazara bir neçə istiqamətdən enerji daxil olursa, bu ümumilikdə Avropanın maraqlarına uyğundur. Enerji sabitliyi və enerji təhlükəsizliyinə təminat verir. Avropa üçün həm də İran qazının Azərbaycanın əsas iştirakçısı olduğu “Cənub Qaz Dəhlizi” vasitəsilə Avropaya çatdırılması önəmlidir. Əgər İranın siyasi problemləri varsa, ilk növbədə bunlar müzakirə edilib həll olunmalıdır”.
Belə görünür ki, Azərbaycan yalnız Avropanın cənub hissəsinin qazla təminatı məsələsində deyil, həm də Xəzəryanı ölkələrdən qazın Avropaya çatdırılması üçün önəmlidir. Belə bir durumda insan haqları müdafiəçilərini bir sual düşündürür. Avropa insan haqlarını enerji təhlükəsizliyinə qurban verməkdə davam edəcəkmi?
Hüquq müdafiəçiləri nikbin deyillər
Avropadakı beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq edən, hüquq müdafiəçisi Rəsul Cəfərov deyir ki, tez-tez Avropanın məhz enerji maraqlarına görə demokratiya məsələsində qəti mövqe ortaya qoya bilməməsinin şahidi olub. O, ümid edir ki, Angela Markel Bakı səfərində bu məsələni diqqətdə saxlayacaq:
“Çünki 2015 və 2016-cı illərdə İlham Əliyevin Berlinə səfərində insan haqlarının durumu məsələsi qaldırılmışdı. Özəlliklə, 2015-ci ildə həbsdə olan hüquq müdafiəçiləri ilə bağlı, həm də 2014-cü ildə QHT-lərə qarşı cinayət işində Almaniya Fondları ilə bağlı məsələlər qaldırılmışdı. Ümumiyyətlə, Almaniya o vəziyyətdədir ki, bu məsələlərinin üstündən kor-koranə keçib gedə bilməz”.
Rəsul Cəfərov deyir, insan haqları məsələsi qaldırılsa belə, bunun ciddi bir nəticəsi olacağını gözləmir. Düzdür, Real Partiyasının sədri İlqar Məmmədovun bu yaxınlarda azadlığa buraxılmasını bəziləri məhz Angela Merkelin Azərbaycana səfəri ilə əlaqələndirirlər, amma Rəsul Cəfərovun fikrincə, Avropa enerji maraqlarını daha üstün tutur.
Beynəlxalq hüquq müdafiə təşkilatları da Qərbin, enerji maraqlarına görə Azərbaycanla bağlı prinsipial mövqe tutmadığını iddia edirlər. Azərbaycan hökuməti isə adətən insan haqlarının pozulması ilə bağlı ittihamları rədd edir. Ölkədə bütün azadlıqların təmin olunduğunu bəyan edir.
Yeri gəlmişkən, 2015-ci ildə Avropa Oyunları ərəfəsində Almaniya parlamenti – Bundestaq Azərbaycanda insan haqlarını tənqid edən qətnamə qəbul etmişdi. O zaman Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev buna sərt reaksiya vermişdi.
"Sual olunur, Almaniya Bundestaqının bizimlə nə işi var və Almaniya Bundestaqı özünü nə zənn edir? Dünyanın ağasıdırmı? Dünyaya hakimdirmi? Hamı onlara tabe olmalıdırmı? Görünür ki, onlar pis öyrəşiblər. Amma bizi başqaları ilə müqayisə etməsinlər. Bizim onlarla münasibətlərimiz distansiya səviyyəsindədir. Bizim onlardan heç bir istəyimiz yoxdur, əksinə, bizim təbii qazımız, kontraktlarımız, neftimiz, bu ərazidə, bu coğrafiyada fəaliyyətimiz onlara lazımdır".
Azərbaycan Avropa Şurasının üzvüdür, Avropa ölkələri ilə işbirliyi var. Bəs bu yaxınlıq Azərbaycanın inkişafına necə təsir edir? Azərbaycanda nələr Avropa standartlarına cavab vermir? AzadlıqRadiosu bu barədə sorğu keçirib:
