BİRİNCİ HİSSƏ
I fəsil
Soyuq, günəşli aprel günü idi. Saat on üçü vurdu.
Sərt küləkdən qorunmaq üçün çənəsini sinəsinə sıxıb addımlayan Uinston Smit özünü tələsik "Qələbə" yaşayış binasının şüşə qapısından içəri saldı.
Amma nə qədər cəld tərpənməyə çalışsa da külək qum qarışıq tozu arxasınca vestibülə doldurdu.
Vestibüldən bişmiş kələm və köhnə döşəmə əskilərinin iyi gəlirdi.
Giriş qapısı ilə üzbəüz divara içəri üçün çox iri görünən rəngli plakat yapışdırılmışdı.
Plakatda nəhəng, eni bir metrdən böyük insan sifəti təsvir edilmişdi.
Bu təxminən qırx yaşlı, qara lopa bığlı, kobud görünüşlü, lakin yaraşıqlı kişi portreti idi. Uinston pilləkənə tərəf getdi.
Lifti gözləməyin mənası yox idi. Lift hətta ən yaxşı vaxtlarda da nadir hallarda işləyirdi. İndi isə gündüz olduğundan işıqları söndürmüşdülər.
Qənaət rejimi işə düşmüşdü-Nifrət Həftəsinə hazırlaşırdılar. Mənzil yeddinci mərtəbədə yerləşirdi.
Uinstonun otuz doqquz yaşı vardı.
Sağ topuğunnda damarların genişlənməsi nəticəsində əmələ gəlmiş varikoz yarasından əziyyət çəkirdi.
Odur ki, pillələri asta-asta qalxır, arada dayanıb nəfəsini dərirdi.
Bütün mərtəbə meydançalarında liftlə üzbəüz divara vurulmuş plakatdan ona eyni sifət baxırdı.
Portret elə çəkilmişdi ki, addımını hara atsan şəkildəki adamın gözləri səni izləyirdi. BÖYÜK QARDAŞ SƏNƏ BAXIR – şəklin altında elə-belə də yazılmışdı.
Otaqda təravətli səs çuqun istehsalı haqqında nə isə danışır, rəqəmlər oxuyurdu.
Səs sağ divardakı tutqun güzgünü xatırladan uzunsov metal lövhədən (ona teleekran deyirdiər) gəlirdi.
Uinston düyməciyi burdu. Səs azaldı, amma əvvəlki kimi aydın eşidilirdi. Teleekranın səsini azaltmaq olardı.
Tamam söndürməyə isə icazə verilmirdi. Pəncərəyə yaxınlaşdı. Boyu o qədər də uca deyildi.
Göy rəngli rəsmi partiya geyimində isə daha yığcam görünürdü. Saçları açıq rəngdə idi.
Çəhrayıyıya çalan sifəti keyfiyyətsiz sabundan, küt ülgücdən və təzəcə çıxmış qışın sazağından qabıq bağlamışdı.
Bağlı pəncərələrin arxasında soyuq hələ də öz işini görürdü.
Külək tozu və kağız parçalarını sovurub sütun kimi havaya qaldırırdı.
Günəş çıxsa da, səma tünd göy rəngə çalırdı. Şəhərin hər yerinə yapışdırılmış rəngli plakatlardan başqa qalan nə varsa hamısı bomboz görünürdü.
Küçəyə açılan bütün künc-bucaqlardan lopabığın sifətini görmək mümkün idi.
Qarşıdakı binadan da portreti asılmışdı. BÖYÜK QARDAŞ SƏNƏ BAXIR – bu şəklin altında da eyni xəbərdarlıq sözləri yazılmışdı.
Tünd qonur gözlər düz Uinstonun sifətinə zillənmişdi.
Aşağıda külək küncləri cırılmış plakatı şiddətlə divara çırpır, üstündəki yeganə INGSOS sözünü gah açıb göstərir, gah da görünməz edirdi.
Uzaqda, damların arasında helikopter diqqətini çəkdi.
Helikopter leş üstündə uçan milçək kimi dövrə vurub bir anlığa havadan asılı vəziyyətdə qaldı, sonra gözdən itdi.
Içərisində pəncərədən mənzillərə nəzarət edən patrullar vardı. Amma bu patrullar elə də qorxulu deyildilər.
Fikir Polisindən özünü qorumaq lazım idi.
Uinstonun arxasındakı ekrandan eşidilən səs hələ də çuqun istehsalı və Doqquzuncu Üçillik Planın uğurla yerinə yetirilməsi haqqında üdüləyib tökürdü.
Teleekran eyni anda həm səsi yazır, həm də efirə verirdi.
Əgər hansısa söz çox yavaşdan, pıçıltı ilə deyilməsəydi, mütləq teleekranın yaddaşına düşürdü.
Səsin yazılması bir yana qalsın, tutqun güzgünü xatırladan metal lövhə görünmə bucağında olduğu müddətdə həm də adamın təsvirini yaddaşa köçürürdü. Heç kəs o anda özünün nəzarətdə olub-olmadığını bilmirdi.
Fikir Polisinin sənin ekranına hansı qrafik əsasında, hansı zaman fasilələri ilə qoşulduğunu isə yalnız ehtimal etmək mümkün idi.
Hər bir adamın bütün gün ərzində nəzarətdə saxlanması da istisna deyildi.
Bir sözlə, istədikləri vaxt ekrana qoşula bilərdilər. Amma yaşamaq lazım idi.
Adamlar da hər sözlərinin dinlənildiyini, qaranlıq saatları çıxmaqla, bütün hərəkətlərinin izləndiyini bildikləri halda, instinktə çevrilmiş adətkarlıqla həyatlarını davam etdirirdilər.
İndi Uinston arxasını teleekrana çevirmişdi. Belə daha təhlükəsiz idi. Amma adamı bəzən kürəyinin də ələ verdiyini bilirdi.
Pəncərəsindən bir kilometrlik məsafədə kirli şəhərin fonunda iş yerinin Həqiqət Nazirliyinin böyük, ağ binası ucalırdı.
Budur, bura Londondur, Birinci Uçuş Zolağının əsas şəhəri, Okeaniya dövlətinin əhali baxımından üçüncü böyük əyaləti!- Uinston səsəbini özü də bilmədiyi bir narazılıq duyğusu ilə bu fikirləri beynindən keçirirdi.
O, Londonun əvvəlki dövrlərdəki vəziyyəti ilə bağlı uşaqlıq xatirələrini yada salmağa çalışdı.
Həmişəmi balkonlarına şalbanlardan dayaq verilmiş, pəncərələrinin çoxu kartonla örtülmüş, damlarına dalğavari tənəkə dəmir vurulmuş, uçuq bağça hasarları hər tərəfə uzanmış XIX əsrin zövqsüz binalarının cərgələndiyi küçələr belə olmuşdu?
Həmişəmi bombardmana məruz qalmış yerlərdə əhəng tozu sütun kimi havaya qalxmışdı, daşların altından çıxan çayırlar səkiləri basmışdı, bombaların yerlə bir elədiyi tikililərin üzərində toyuq damını xatırladan taxta evlər sıralanmışdı? Amma yadına heç bir şey sala bilmirdi.
Uşaqlıq xatirələrində daha çox görünən yerlərdə, əksəriyyəti də savadsızcasına tərtib edilmiş işıqlı reklam lövhələrindən başqa heç nə qalmamışdı.
Həqiqət Nazirliyi -Yeni dildə Həqnaz ətrafdakı tikililərin hamısından heyrətamiz dərəcədə seçilirdi.
Ağ betonu günəş işığında bərq vuran bu ehram şəkilli nəhəng bina pillə-pillə üç yüz metrə qədər yüksəlirdi.
Uinston dayandığı yerdən onun fasadında səliqəli hərflərlə yazılmış üç partiya şüarını oxuya bilirdi:
MÜHARİBƏ - SÜLHDÜR
AZADLIQ - KÖLƏLİKDİR
CƏHALƏT - QÜVVƏDİR
Deyilənə görə, Nazirliyin binasında təkcə yer səthindən yuxarıdakı otaqların sayı üç minə çatırdı.
Bina eyni qayda ilə həm də yerin dərinliklərinə kök atmışdı. Londonun müxtəlif səmtlərində bu ölçü və görünüşdə daha üç nəhəng tikili vardı.
Çox yüksəyə qalxdıqlarından və memarlıq baxımından ətrafdakı binalardan kəskin fərqləndiklərindən, "Qələbə" yaşayış evinin damından dördünü də eyni vaxtda aydın görmək olurdu.
Binalarda nəhəng dövlət aparatının aralarında bölündüyü dörd Nazirlik yerləşirdi.
Həqiqət Nazirliyi informasiya, təhsil, asudə vaxtın təşkili və incəsənət məsələləri ilə, Sülh Nazirliyi müharibə, Sevgi Nazirliyi ictimai asayişin mühafizəsi, Rifah Nazirliyi iqtisadiyyatla məşğul olurdu.Yenidildə Nazirliklər müvafiq şəkildə Həqnaz, Sülhnaz, Sevnaz və Rifnaz adlanırdı.
Sevgi Nazirliyi həqiqətən də insanın canına qorxu salırdı.
Binada yerli-dibli pəncərə yox idi. Uinston bir dəfə də olsun bu Nazirliyinin kandarından içəri ayaq basmamışdı.
Içəri girmək nədir, heç yarım kilometrlik məsafədə onun həndəvərinə hərlənməmişdi.
Rəsmi səbəb olmadan binaya düşmək mümkün deyildi.
Həm də bundan ötəri tikanlı məftillərin, polad qapıların, gözəgörünməyən yerlərdə gizlədilmiş pulemyot yuvalarının bütöv bir labirintindən keçmək lazım idi.
Hətta binanın bayır hasarına yaxın küçələrdə də ucu toppuzlu dəyənəklərlə silahlanmış, sifətdən qorillaya bənzəyən qara paltarlı təhlükəsizlik xidməti əməkdaşları keşik çəkirdilər.
Uinston sərt hərəkətlə geri döndü.
Sifətinə teleekranla üzbəüz gələrkən daha məqsədəuyğun sayılan sakit nikbinlik ifadəsi verdi.
Otaqdan kiçik mətbəxə keçdi. Günün bu saatında Nazirlikdən çıxmaqla yeməkxanadakı naharını qurban verməli olmuşdu. Mətbəxdə bir fal qara çörəkdən başqa dilə vurulası bir şey tapmayacağını dəqiq bilirdi.
Çörəyi də sabah səhər yeməyinə saxlamaq lazım idi.
Rəfdən ağ rəngli etiketində "QƏLƏBƏ CİNİ" yazılmış rəngsiz maye dolu şüşəni götürdü.
Cin çinlilərin düyü arağı kimi boz - bulanıq, neft tamı verən içki idi. Uinston çay fincanını ağzına qədər doldurdu, özünü toplayıb, dərman içirmiş kimi, birnəfəsə başına çəkdi.
Sifəti dərhal qızardı. Gözlərindən su axdı. Elə bil nitrat turşusu içmişdi.
Üstəlik də, içəndən sonra adamda elə təəssürat yaranırdı ki, sanki kimsə rezin dəyənəklə başının arxasına döyəcləyir. Amma bir an sonra mədəsinə düşən od söndü, dünya gözlərinə daha baxımlı görünməyə başladı.
Üzərinə "QƏLƏBƏ SİQARETİ" yazılmış əzik qutudan bir siqaret götürdü. Fikri dağınıq olduğundan, onu bir müddət əlində başı aşağı saxladı.
Nəticədə tütünün çoxu döşəməyə səpələndi. Uinston növbəti siqaretlə daha ehtiyatlı davrandı.
Otağa qayıdıb teleekranın sol tərəfindəki kiçik masasının arxasında oturdu. Siyirtmədən qələm, mürəkkəbqabı, üzərinə mərməri xatırladan qırmızı cild çəkilmiş qalın, kvadrat şəkilli qeyd kitabçasını çıxardı.
Nədənsə, teleekranın yeri bir qədər fərqli seçilmişdi.
O, bütün otağı nəzarətdə saxlamağa imkan verən qarşı divara deyil deyil, pəncərə ilə üzbəüz bərkidilmişdi.
Teleekranın bir tərəfində, divarda o qədər də dərin olmayan girinti vardı. Yəqin, evi tikəndə bu yeri kitab rəfləri üçün nəzərdə tutmuşdular.
Uinston indi orada oturmuşdu. Stulu lap irəli çəkib dizlərini divara, sinəsini masayaya yapışdıranda teleekranın baxış bucağından çıxır, gözəgörünməz olurdu.
Əlbəttə, səsi dinlənilirdi. Burada daldalandığı müddət isə özü görünmürdü.
Otağın qeyri-ənənəvi quruluşu da onu indi məşğul olmaq istədiyi işə həvəsləndirən amillərdən biri idi.
Bundan əlavə, indicə siyirtmədən çıxardığı qeyd kitabçası da onu şövqə salmışdı.
Kitabça həqiqətən də gözəl idi. Doğrudur, süd rəngli yumşaq vərəqləri köhnəlikdən bir az saralmışdı.
Bu da azı qırx il əvvəlin malı olduğunu düşünməyə əsas verirdi. Uinstonun fikrincə, qeyd kitabçasının yaşı çox da ola bilərdi.
Onu şəhərin kasıb məhəllələrindən birində (dəqiq yerini xatırlamırdı) köhnə-kürüş satılan dükanda görmüş, dərhal da almaq qərarına gəlmişdi. Partiya üzvlərinə adi mağazalara getmək məsləhət görülmürdü.
Bu, "sərbəst bazarda mal və əşya əldə etmək" hesab olunurdu. Ancaq belə qadağalara o qədər də ciddi əhəmiyyət vermirdilər.
Çünki ayaqqabı bağı, yaxud ülgüç kimi xırdavat şeylərini başqa cür tapmaq mümkün deyildi. Uinston tələsik sağına-soluna baxıb özünü dükana salmış, iki dollar əlli sent verib qeyd kitabçasını almışdı.
Həmin an bunu nə məqsədlə etdiyini özü də anlamamışdı. Kitabçanı çantasına qoyub gizlicə evə gətirmişdi. Hətta içərisində heç nə yazılmasa da o, sahibinə başağrısı yarada bilərdi.
İndi qeyd kitabçasına gündəliyini yazmaq istəyirdi.
Bu, qanuna zidd deyildi (artıq qanunlar özləri mövcud olmadığından, daha qanuna zidd heç nə qalmamışdı), lakin gündəlik aşkara çıxarılsa, Uinstonu edam cəzası, yaxşı halda isə, icbari əmək düşərgəsində iyirmi beş illik həbs gözləyirdi.
Qələmi mürəkkəbə batırdı, vərəqə ləkə salmamaq üçün ehtiyatla kənara çırpdı.
Qələm də köhnə dövrün yadigarı sayılırdı. İndi belə qələmlə nadir hallarda qol çəkirdilər.
Onu da əl altından, həm də böyük çətinliklə tapmışdı.
Düşünürdü ki, süd rəngli bu gözəl kağız yalnız əsl qələmlə yazılmağa layiqdir, onu kimyəvi karandaşla eybəcər hala salmaq olmaz. Əslində, Uinston əllə heç nə yazmırdı.
Çox qısa qeydləri çıxmaq şərti ilə, hər şeyi nitqyazara diqtə edirdi. Indi isə hər hansı diqtədən söhbət gedə bilməzdi. Qələmi mürəkkəbə batırdı, bir anlıq duruxub qaldı.Qarnından ani sancı keçdi.
Qələmi kağıza toxundurmaq artıq geriyə heç bir yol qoymamaq deməkdi. Uinston kiçik, əyri hərflərlə tarixi yazdı:
4 aprel 1984-cü il
Stulun arxasına söykəndi. Bütün varlığına tam bir köməksizlik hissi hakim kəsilmişdi.
İlk növbədə, indi həqiqətən də 1984-cü il olub-olmadığını bilmirdi. Hər halda, buna yaxın tarix idi, çünki özünün 39 yaşı olduğuna əmindi.
Deməli, ya 1944, ya da 1945-ci ildə doğulmuşdu. Amma indi bir-iki il yanlışlığa yol vermədən hər hansı tarixi müəyyənləşdirmək müşkülə çevrilmişdi.
Qəflətən düşündü ki, bu gündəliyi kimin üçün yazır? Gələcək üçün, hələ yer üzündə olmayanlar üçün.
Bir anlıq fikri kağıza yazdığı, özünə də şübhəli görünən tarixin ətrafında fırlandı. Yenidildəki ikifikirlilik məfhumu yadına düşdü.
Başlamaq istədiyi işin miqyası ona yalnız indi aydın oldu. Gələcəklə necə ünsiyyət qura bilər? Axı, mahiyyət etibarı ilə bu qeyri-mümkündür.
Ola bilsin, sabah da bu günə oxşayacaq və nəticədə, yazdıqlarına əhəmiyyət verən tapılmayacaq. Yaxud da zaman dəyişəcək, çəkdiyi iztirablar gələcək nəsillərə heç bir şey deməyəcək.
Bir müddət gözlərini səfehcəsinə kağıza zilləyib oturdu.
Teleekranın ahəngi dəyişmişdi, indi oradan sərt hərbi musiqi səsi gəlirdi.
Maraqlıdır, Uinston nəinki fikirlərini ifadə emək qabiliyyətini yadırğamışdı, hətta nə yazmaq istədiyini də yaddan çıxarmışdı.
Neçə həftə idi ki, özünü bu ana hazırlayırdı. Heç ağlına gəlməmişdi ki, burada cəsarətdən başqa da nə isə tələb edilir. Sadəcə yazmaq o qədər də çətin iş olmamalı idi.
Bütün qayəsi, məramı uzun illərdən bəri beynində gəzdirdiyi bitib-tükəmnək bilməyən narahat monoloqu kaqıza köçürmək idi.
Amma deyəsən imkan yarananda bu monoloq özü yoxa çıxmışdı.
Topuğunun yarası dözülməyəcək dərəcədə incitsə də, ayağını qaşımağa ürək eləmirdi. Çünki həmişə iltihabla nəticələnirdi. Saniyələr keçib gedirdi.
Qarşısında açılan səhifənin boşluğundan, topuğundakı yaranın göynərtisindən, qulağı deşən musiqidən, cinin gətirdiyi yüngül məstlik havasından başqa heç nə barədə düşünə bilmirdi.
Yazmağa qəflətən, həm də sanki vahimə içərisində başladı. Qələmindən çıxanları özü də çox dumanlı anlayırdı.
Uşaq xəttinə bənzəyən hərflərin sıralandığı sətirlər gah səhifənin yuxarısına qalxır, gah aşağı enirdi. Əvvəlcə baş hərfləri, sonra isə nöqtə-vergülü unudaraq yazırdı:
4 aprel 1984-cü il. Dünən axşamkı kino. Ancaq müharibə filmləri.
Biri çox yaxşı idi haradasa Aralıq dənizində içi qaçqınlarla dolu gəmini bombalayırdılar nəhəng, çox kök bir kişinin üzüb aradan çıxmaq istəməsini helikopterin isə onu təqib etməsini göstərən kadrlar adamları yamanca əyləndirdi əvvəlcə həmin kişinin delfin kimi suda necə batıb-çıxdığını görürdün, sonra onu helikopterin nişangahından görürdün sonra o güllələrdən dəlmə-deşik edilmiş halda suyun üzünə çıxır ətrafındakı su çəhrayı rəng alır sonra da elə bil bədənindəki güllə deşiklərindən qarnına su dolduğu üçün qəflətən batır o dənizin təkində görünməz olanda tamaşaçılar gülməkdən özlərini saxlaya bilmirdilər. sonra içi uşaqlarla dolu xilasedici qayıq və onun başı üzərində fırlanan helikopter qayığın burun tərəfində orta yaşlı qadın oturmuşdu yəhudiyə bənzəyirdi qucağında isə təxminən üç yaşlı oğlan uşağı vardı. uşaq qorxudan çığırıb ağlayır başını qadının döşləri arasında gizlətməyə çalışırdı. elə bil təzədən anasının bətninə qayıtmaq istəyirdi qadın isə onu sakitləşdirir özü qorxudan gömgöy göyərsə də daim əllərini sipər edib uşağı qoruyurdu. əllərini uşağının üstündə elə tuturdu ki sanki bu yolla onu güllələrdən qoruya biləcək. sonra helikopterdən onların üstünə iyirmi kiloqramlıq bomba atdılar. dəhşətli partlayış, qayıq param-parça oldu sonra əla bir kadr qopmuş uşaq əlləri düz yuxarı, göyə tərəf uçur helikopterin burun tərəfində quraşdırılmış kamera əlin uçuşunu izləyir partiya üzvlərinin oturduqları sıralardan gurultulu alqış səsləri eşidildi zalın prollar oturan tərəfindən isə bir qadın ayaqlarını yerə çırparaq səs-küy saldı. dedi ki belə səhnələri uşaqların yanında göstərmək olmaz dedi ki bu heç yerə yazılası şey deyil uşaqlara göstərməyə haqları yoxdur polislər gəlib onu zaldan çıxarana qədər səs-küy saldı düşünmürəm ki ona bir şey eləsinlər prolların danışığına heç kim fikir vermir bu da tipik prol reaksiyası idi onlar heç vaxt...
Əlləri ağrıdığından yazmağı dayandırdı.
Bütün bu cəfəngiyyatı qeyd kitabçasına nə üçün köçürdüyünü özü də bilmirdi.
Amma maraqlı idi: qələm kağızın üstündə hərəkət etdikcə, onun yaddağında tamam başqa hadisə canlanırdı. Həm də elə dəqiq, görümlü lövhələrlə canlanırdı ki, lap bu dəqiqə götür yaz...
Birdən başa düşdü ki, məhz həmin hadisəyə görə tələsik evə qayıdıb və gündəlik tutmaq qərarına gəlib.
Hadisə bu gün səhər nazirlikdə baş vermişdi. Əgər belə müəmmalı hadisəyə "baş vermişdi" demək mümkünsə...
Saat 11-ə yaxın idi. Uinstonun işlədiyi Sənədləşdirmə Departamentinin işçiləri kreslolarını kabinələrindən çıxarıb zalın ortasına, böyük teleekranın qarşısına düzürdülər. Bir az sonra Nifrət İkidəqiqəliyi başlayacaqdı.
Uinston orta sıralardakı yerini tutmaq istəyirdi ki, sifətdən tanıdığı, amma heç vaxt təmasda olmadığı iki nəfərin də gözlənilmədən zala gəldiklərini gördü. Biri dəhlizdə tez-tez rastlaşdığı qız idi.
Adını bilmirdi, ancaq Ədəbiyyat Departamentində işlədiyindən xəbəri vardı.
Onu bəzən əlləri yağa bulaşmış halda, qayka açarları ilə gördüyündən, roman yazan maşınlara texniki xidmət bölməsində çalışdığını düşünürdü.
Öz qüvvəsinə inanan adam təsiri bağışlayırdı. 26-27 yaşlarında olardı.
Çil basmış sifəti, sıx və qara saçları vardı. İdmançı kimi cəld, sərrast addımlarla yeriyirdi.
Belinə bir neçə dəfə doladığı, üzərində Gənclərin Antiseks Liqasının emblemi olan qırmızı qurşaq onsuz da qabarıq olan budlarını daha dolğun nəzərə çarpdırırdı.
Uinston qızı gördüyü ilk andan ondan xoşu gəlməmişdi. Səbəbini özü yaxşı bilirdi.
Qızın davranış və hərəkətlərindən daim xokkey meydançasının, soyuq suda çimməyin, turist yürüşlərinin, bir sözlə, başdan-başa nizamlı həyat tərzinin ab-havası duyulurdu. Uinston, ümumiyyətlə, qadınları sevmirdi.
Cavan, gözəl qızlardan isə heç xoşlanmırdı.
Çünki qadınlar, xüsusən də cavan qızlar Partiyanın ən atəşin tərəfdarları idilər.
Şüarları hava, su kimi udurdular, könüllü casusluq edir, hər yerə baş vurub mütləq bir nöqsan tapmağa çalışırdılar.
Bu qız isə ona başqalarından da təhlükəli görünürdü.
Bir dəfə təsadüfən dəhlizdə rastlaşarkən, sanki daxilinə nüfuz etmək istəyirmiş kimi, yanakı nəzərlərlə Uinstona elə diqqətlə baxmışdı ki, bir anlıq canına qorxu düşmüşdü.
Beynindən qızın Fikir Polisinin agenti olması fikri keçmişdi. Əslində, ehtimalının həqiqətə qətiyyən uyğun gəlmədiyini özü də bilirdi. Lakin yenə də hər dəfə qızı yaxınlığında görəndə qorxu və düşmənçilik qarışıq qəribə hisslər keçirirdi.
İkinci adam isə Daxili Partiyanın üzvü O`Brayen idi.
O`Brayenin çox mühüm, əlçatmaz vəzifəsi ilə bağlı Uinstonun yalnız dumanlı təsəvvürləri vardı.
Qara uniformalı Daxili Partiya üzvünün yaxınlaşdığını görəndə teleekran qarşısında toplanaşanlar bir anlıq səslərini kəsdilər.
O`Brayen yoğun boynu, kobud, məzəli və qəddar sifəti ilə diqqəti çəkən hündürboylu, cantaraq kişi idi.
Ilk baxışdan zəhmli görünsə də, ürəyəyatımlı ədaları ilə seçilirdi.
Tez-tez eynəyini qaldırıb təzədən burnunun üstündəki yerini rahatlaması xüsusən xoş təsir bağışlayırdı.
Bu səciyyəvi hərəkətdə nə isə bir centlmenlik sezilirdi. Zərif bir əda ilə ətrafındakılara əlindəki qutudan tütün götürməyi təklif edən XVIII əsr zadəganı – bu cür müqayisələrlə düşünməyi bacaranların O`Brayenlə bağlı ağıllarına gələn ilk fikir belə ola bilərdi.
Uzun illər ərzində Uinston onu cəmi-cümlətanı bir neçə dəfə görmüşdü. Amma həmişə naməlum bir hiss onu O`Brayenə tərəf çəkmişdi.
Məsələ təkcə Daxili Partiya üzvünün ağır çəkili boksçu görkəmi ilə zərif ədaları arasındakı ziddiyyətdə deyildi.
Uinston buna tam əminl olmasa da, O`Brayenin siyasi baxışlarının liberallığından şübhələnirdi.
Daha doğrusu, özünü buna inandırmağa çalışırdı.
O` Brayenin sifəti adamı belə fikrə düşməyə vadar edirdi. Amma bəlkə də sifətində ehkamlara şübhə yox, sadəcə, ağıl ifadə olunmurdu.
Istənilən halda, təklikdə qalmaq və teleekranın hər şeyi görən nəzərlərindən gizlənmək imkanı yaransaydı, o, hər şey barəsində danışmağın mümkün olduğu adam təsiri bağışlayırdı.
Uinston heç vaxt ehtimalını həqiqətə uyğunluğunu dəqiqləşdirməyə cəhd göstərməmişdi.
Əslində, bunun bir yolu da yox idi. Zaldan keçən O` Brayen saata baxıb vaxtın çatdığını görmüş və deyəsən, Nifrət Ikidəqiqəliyi başa çatana qədər Sənədləşdirmə Departamentində qalmağa qərara vermişdi.
Uinstonla eyni sırada, bir kreslo o tərəfdə oturmuşdu.
Aradakı boş yeri qonşu kabinədə işləyən balaca boylu, kül rəngli saçları olan qadın tutmuşdu. Qarasaçlı qız onun arxasında oturmuşdu.
Bir an sonra divardakı böyük teleekrandan dəhşətli uğultu və cırıltı səsləri eşidildi.
Elə bil nəhəng, çarxları heç zaman yağlanmamış bir maşın ekrandan düz zalın içərisinə, tamaşaçıların üstünə gəlirdi.
Ətrafı bürümüş səsdən adamın saçları biz-biz olur, dişləri bir-birinə dəyib şaqqıldayırdı. Nifrət başlanmışdı.
Həmişə olduğu kimi, ekranda Emmanuel Qoldsteynin-Xalq Düşməninin sifəti göründü.
Zalın müxtəlif səmtlərində tamaşaçılar arasından uğultu keçdi.
Kül saçlı balacaboy qadın qorxu və nifrətdən əcayib səslə ciyildədi. Xain və satqın Qoldsteyn nə vaxtsa (o qədər uzaq keçmişdə ki, daha heç kəs xatırlamırdı) Partiyanın az qala Böyük Qardaş səviyyəli liderlərindən biri olmuşdu.
Sonra əksinqilabi fəaliyyət yolunu tutmuş, nəticədə ölüm cəzasına məhkum edilmişdi.
Lakin sirli şəkildə qaçıb aradan çıxa bilmişdi.
Nifrət Ikidəqiqəliyinin proqramı günbəgün dəyişilirdi. Əsas hədəf isə həmişə Qoldsteyn olurdu. O, ilk xain, Partiyanın təmizliyinə ləkə vuran ilk yaramaz idi.
Partiya əleyhinə yönəlmiş bütün cinayətlər, ziyankarlıq və satqınlıq halları, təxribatlar, yanlış təmayüllər və qorxulu fikirlər birbaşa onun nəzəriyyəsindən qidalanırdı. Indiyə qədər sağ-salamat yaşayırdı, haradasa öz çirkin fəaliyyətini davam etdirirdi.
Bəzilərinin fikrincə, okeanın o tayına qaçmış, xarici ağalarının himayəsinə sığınmışdı. Burada, Okeaniyanın özündə gizləndiyi haqda da şaiyələr dolaşırdı.
Uinston çətinliklə nəfəs alırdı. Ağrılı hisslərin qəribə qarmaqarışıqlığı ilə üzləşmədən Qoldsteynin sifətinə heç zaman baxa bilmirdi.
Boz saçların haləsindəki əti sümüklərinə yapışmış yəhudi sifəti, keçi saqqalına bənzəyən kiçik saqqal-ilk baxdığında ağıllı sifəti vardı. Amma bu sifətdən həm də insanı özündən kənara itələyən bir ifadə oxunurdu.
Uzun, gəmirçəkli burnunun düz ucuna düşən gözlüyü üzünün səfeh qocavari ifadəsini daha da gücləndirirdi. Görünüşündən qoyuna oxşayırdı, səsi də elə qoyun mələrtisini xatırladırdı.
Həmişəki kimi, Qoldsteyn yenə ağzı köpüklənə-köpüklənə Partiya ehkamlarına qarşı hücuma keçmişdi. Iddiaları o qədər cəfəng və gülünc idi ki, balaca uşaq da onları asanlıqla rədd edə bilərdi.
Lakin bununla bərabər, sözləri müəyyən inandırıcılıqdan məhrum olmadığından, tez hissə qapılan, təcrübəsiz adamları təsiri altına sala bilərdi.
Qoldsteyn yenə Böyük Qardaşı yamanlayır, Partiyanın aparıcı rolunu inkar edirdi.
Avrasiya ilə dərhal sülh sazişi imzalanması tələbini irəli sürürdü. Söz, mətbuat, sərbəst toplaşma və fikir azadlıqlarının təmin olunmasına çağırırdı. Isterik bir səslə inqilaba xəyanət edilməsi haqqda qışqırıb-bağırırdı.
Partiya natiqlərinin ənənəvi üslubuna parodiya kimi səslənən tələsik, sözçülüklə dolu nitqlərində Yenidil ünsürlərindən yararlanmağı da unutmurdu.
Bəzən hətta adi Partiya üzvünün gündəlik həyatda istifadə etdiyindən də çox Yenidil sözləri işlədirdi.
Qoldsteynin cəfəng, hətərən-pətərən iddialarının arxasında hansı qüvvələrin dayandığına şübhə yeri qoymamaq üçün bütün çıxışı boyu ekrandan, başının üstündən ifadəsiz sifətli Avrasiya əsgərləri sonu görünməyən sıx sıralarla addımlayıb keçirdilər.
Onlar dəstə-dəstə ekranın dərinliklərindən üzə çıxır, bir anlığa iri planda görünür, sonra yerlərini eynən özləri kimi digər balacaboy, yerə yapışıq soydaşlarına verərək yox olurdular.
Asfalta dəyən əsgər çəkmələrinin boğuq tappıltısı Qoldsteynin mələməsini müşaiyət edirdi.
Nifrət İkidəqiqəliyi təxminən otuz saniyə əvvəl başlamışdı.
Lakin artıq zaldakı tamaşaçıların yarıdan çoxu qəzəb dolu intiqam nidalarını saxlaya bilmirdilər.
Bu qoyun sifətli özündənrazı adamı, onun arxasındakı Avrasiya əsgərlərinin qorxunc qüvvəsini görmək hiddət və qisasın ortaya çıxması üçün yetərli idi.
Digər tərəfdən, Qoldsteyn öz görünüşü və fikirləri ilə də dərhal qorxu, qəzəb doğururdu.
Ona bəslənən nifrət Avrasiya, yaxud Istasiyaya olan nifrətlə müqayisədə daha dəyişməz, hətta əbədi sayıla bilərdi.
Çünki adətən Okeaniya bu dövlətlərdən biri ilə müharibə vəziyyətində olanda o biri ilə sülh sazişi bağlayırdı.
Amma qəribə görünən başqa şey idi. Hamı Qoldsteyni aşağılasa da, hamı ona nifrət bəsləsə də, hər gün, bəlkə də gündə min dəfə təlimi rədd olunsa da, nəzəriyyəsinin daşı daş üstündə qoyulmasa da, mitinqlərdə, teleekranda, qəzetlərdə, kitablarda fikirləri cəfəngiyyat kimi gülüş və istehza hədəfinə çevrilsə də, daim ələ salınsa da, nüfuzu əsla azalmırdı.
Həmişə onun tələsinə düşən, onun sözlərinə şirniklənən sadəlövh adamlar tapılırdı.
Elə gün olmurdu ki, Fikir Polisi Qoldsteynin təsirinə qapılan, əmri ilə hərəkət edən casus və ziyankarları tapıb aşkara çıxarmasın.
Qoldsteyn güclü gizli orduya, Dövləti devirməyə çalışan geniş sui-qəsdçilər şəbəkəsinə rəhbərlik edirdi.
Şəbəkənin Qardaşlıq adını daşıdığı ehtimal olunurdu.
Qoldsteynin bütün yaramaz fikirlərin məcmusu kimi şöhrət qazanan və gizli şəkildə yayılan kitabı haqqında pıçıltı ilə danışırdılar.
Əsərin adını bilən yox idi. Adamlar onu, sadəcə, kitab adlandırırdılar. Amma ortalıqda gəzən söhbətlərin boş şaiyələr olduğunu da yaxşı başa düşürdülər.
Mövzudan yayınmaq imkanı yarananda hər bir Partiya üzvü Qardaşlıq və kitab məsələsinə toxunmamağı daha üstün tuturdu.
İkinci dəqiqənin başlanğıcında nifrət son həddə çatmışdı.
Adamlar teleekrandan gələn qoyun mələrtisinə bənzər səsi batırmaq üçün yerlərindən sıçrayıb gücləri gəldikcə qışqırırdılar.
Kül saçlı, balacaboy qadın hiddətindən qıpqırmızı qızarmışdı, ağzı sudan bayıra atılmış balıq qəlsəmələri kimi açılıb-yumulurdu.
Hətta O`Brayenin ağır sifəti də pörtmüşdü.
O, kreslosunda şax oturmuşdu, geniş sinəsi dəniz qabarma və çəkilmələrində olduğu kimi qalxıb-enirdi.
O`Brayendən arxa sırada oturan qara saçlı qız isə birdən var səsi ilə "Donuz! Donuz! Donuz!"-deyə qışqırmağa başladı və əlindəki ağır Yenidil lüğətini var gücü ilə teleekrana tolamazladı.
Lüğət Qoldsteynin burnuna dəyib döşəməyə düşdü.
Qoyun mələrtisini xatırladan səs kəsilmək bilmirdi. Bu ara Uinston adamlara qoşulub qışqırdığının, qarşıdakı kreslonu qəzəblə təpiklədiyinin fərqinə vardı.
Nifrət Ikidəqiqəliklərində dəhşətli şey hamının eyni cür hərəkət etməsi deyildi.
Əksinə, ən qorxulusu, hətta istəsən belə, bu ümumi prosesdən kənarda qala bilməmək idi.
Otuz saniyə keşəndən sonra artıq ətrafındakıları yamsılamağa ehtiyac duyulmurdu.
Elə bil hamının bədənindən güclü elektrik cərəyanı keçirdi.
Hamıya qorxu və intiqam hissi hakim kəsilirdi.
Hamı öldürmək, işgəncə vermək, kiminsə sifətini ağır çəkiclə vurub dağıtmaq istəyirdi. Adamlar üz-gözlərini əyir, qışqırıb nifrin yağdırır, göz görə-görə dəlilik həddinə çatırdılar.
Həm də bu qəzəb mücərrəd və hədəfsiz idi.
Fanar işığı kimi, onun da istiqamətini istənilən səmtə yönəltmək olurdu.
Bəzən Uinston nifrətinin qətiyyən Qoldsteynə deyil, əksinə, Böyük Qardaşa, Partiyaya, Fikir Polisinə qarşı çevrildiyinin fərqinə varırdı.
Belə məqamlarda küfr və qəzəb hədəfinə çevrilmiş bu tənha yadfikirlinin, yalan dünyasında sağlam ağıl və həqiqətin bu yeganə mühafizinin tərəfində dayandığını hiss edirdi. Bir saniyə sonra isə o, yenidən kütləyə qoşulur,
Qoldsteyn haqqında deyilənlərin hamısını həqiqət kimi qəbul edirdi. Belə anlarda Böyük Qardaşa bəslədiyi gizli nifrət sitayişə çevrlirdi.
Böyük Qardaş əlçatmaz büt kimi hamının və hər kəsin başı üzərində yüksəlirdi, Asiya ordularının qarşısında qorxu bilməz, qüdrətli sərkərdə kimi dayanır, əsl alınmaz qala təsiri bağışlayırdı.
Qoldsteyn isə cəmiyyətdən qovulmasına, tənhalığına, hətta mövcudluğunun sual altında olmasına baxmayaraq, elə təkcə səsinin gücü ilə adamların gözünə sivilizasiya binasını dağıtmağa qadir qorxunc sehrbaz cildində görünürdü.
Bəzən belə anlarda nifrəti şüurlu şəkildə tamam başqa şəxsə də yönəltmək olurdu.
Uinston gecə yarısı dəhşətli qarabasmadan ayılıb özündə başını yastıqdan qaldırmağa güc tapan adam kimi bütün iradi qüvvəsini toplayaraq, ekrandakı sifətə bəslədiyi nifrəti arxa sıradakı qara saçlı qıza tuşladı.
Xəyalından biri-birindən gözəl, cəlbedici səhnələr keçdi.
Onu rezin dəyənəklə ölüncəyə qədər budayardı.
Onu lüt soyundurub dirəyə sarıyar, Müqəddəs Sebastian kimi bədənini oxlarla dəlmə-deşik edərdi.
Onu ləzzətlə zorlayar və orqazm anında bıçağı boğazına saplardı. Indi ona nə üçün nifrət etdiyinin səbəbini əvvəlkindən daha aydın başa düşürdü.
Gənc, gözəl və antiseks əhvali-ruhiyyəli olduğuna görə, bu qızla bir yatağa girmək istədiyinə, amma niyyətinin heç vaxt baş tutmayacağını bildiyinə görə, qucaqlanmaqdan, oxşanmaqdan ötrü yaradılmış nazik, titrək belində Uinstonun əlini deyil, əlçatmazlığın hamıya meydan oxuyan rəmzini-qırmızı qurşağı gəzdirdiyinə görə!
Nifrət son həddə çatmışdı. Qoldsteynin səsi həqiqi qoyun mələrtisinə çevrilmişdi.
Sifəti də eyni ilə küt qoyun sifətini xatırladırdı.
Sonra bu qoyun sifəti teleekrandan düz üstlərinə gələn iri, qorxunc Avrasiya əsgərinin simasında əriyib itərək görünməz oldu.
Əsgər isə sanki ekrandan birbaşa zalı nişan alaraq avtomatdan aramsız atəş aça-aça irəliləyirdi.
Qabaq sıralarda oturanların bəziləri özlərini qeyri-iradi kreslonun söykənəcəyinə sıxırdılar.
Bir an sonra hamı rahatlıqla nəfəs aldı.
Böyük Qardaşın qarasaçlı, qarabığlı, həyat gücü və ilahi sakitliklə dolu üzü ekranı tutaraq düşməni görünməz etdi. Böyük Qardaşın nə dediyini heç kim eşitmirdi.
Lakin döyüşün qızğın çağında sərkərdənin əsgərləri ruhlandırmaq üçün qışqırdığı bir neçə anlaşılmayan söz kimi, onun dedikləri də mənasından asılı olmayaraq, yalnız səsi eşidildiyinə görə ürəklərdə inam doğururdu.
Sonra Böyük Qardaşın sifəti tədricən ekrandan çəkildi, yerində isə iri hərflərlə yazılmış üç Partiya şüarı göründü:
MÜHARİBƏ - SÜLHDÜR
AZADLIQ - KÖLƏLİKDİR
CƏHALƏT - QÜVVƏDİR
Özü görünməz olsa da, Böyük Qardaş hələ bir neçə saniyə də teleekrandan adamlara baxırdı.
Buraxdığı təəssürat elə güclü idi ki, Partiya şüarlarının arxasından hamının gözünə yenə onun siması görünürdü. Kül saçlı balacaboy qadın özünü az qala qabaqdakı kreslonun üstünə yıxmışdı.
Hönkürtü içərisindən çətinliklə anlaşılan səsi ilə "Xilaskarım!-deyə əllərini teleekrana tərəf uzatmışdı.
Sonra barmaqlarını gözlərinin qabağına tutdu. Adama elə gəlirdi ki, o, yavaşcadan dua sözlərini pıçıldayır.
Elə bu anda zala toplaşanların bir dəstəsi ayağa qalxıb nisbətən yavaş, lakin ahəngdar səslə "BEE-QE!, BEE-QE!"-deyə qışqırmağa başladı.
Onlar B səsini uzadaraq arada fasilə verir, sonra kəskin vurğu ilə Q-ni əlavə edirdilər.
Ağır dalğalarla zala yayılan bu çığırtılarda ibtidai icma dövrünü xatırladan nə isə vardı. Sanki onların arxasınca çılpaq ayaqların tappıltısı və iri tam-tamların gurultusu eşidiləcəkdi.
Qışqırıq səsləri təxminən yarım dəqiqəyə qədər çəkdi. Hisslərinin cuşa gəldiyi məqamlarda belə nəqarətlər tez-tez eşidilirdi.
Bu, müəyyən dərəcədə Böyük Qardaşın müdrikliyinə və böyüklüyünə oxunan himn idi.
Lakin ondan da daha çox özünühipnoz, olan-qalan ağıl və şüuru da ritmik səs-küydə batırmaq, yox etmək cəhdi idi.
Uinston içində bir buz soyuqluğu hiss etdi.
Nifrət Ikidəqiqəliklərində ümumi dəlilikdən kənarda qalmağa gücü çatmasa da, bu vəhşi, ibtidai "BEE-QE! BEE-QE!"-qışqırtıları onu həmişə dəhşətə gətirirdi. Təbii ki, hamıya qoşulub qışqırırdı.
Başqa cür mümkün deyildi. Hisslərini gizlətmək, sifətinin ifadəsini nəzarətdə saxlamaq, başqalarının hərəkətlərini təkrarlamaq - artıq bunlar hamısı adi hala çevrilmişdi.
Lakin arada bir-iki saniyə elə vəziyyət yaranmışdı ki, gözlərinin ifadəsi onu asanlıqla ələ verə bilərdi.
Və həmin heyrətamiz hadisə də elə bir-iki saniyədə baş vermişdi. Əlbətə, əgər həqiqtən də belə şey olmuşdusa...
Bir anlığa nəzərləri O`Brayenin baxışları ilə qarşılaşdı. O`Brayen ayaq üstə dayanmışdı.
Deyəsən, az öncə eynəyini çıxarmışdı. İndi onu taxır və adətkar hərəkətlə burnunun üstündə yerini rahatlayırdı.
Saniyənin hansısa hissəsində baxışları toqquşdu və Uinston bayaqkı mənzərənin qətiyyən gözünə görünmədiyinə bir daha əmin oldu.
Bu həqiqət idi! O`Brayen də eynən onun kimi düşünür.
Hansısa yanlışlıqdan söhbət gedə bilməz! Sanki beyinləri arasında gizli rabitə yaranmış, fikirlər sürətlə bir gözdən o birisinə axmışdı. "Mən də sizinləyəm, - O`Brayen sanki belə deyirdi.-Sizin hisslərinizi yaxşı başa düşürəm. Bezdiyinizi, iyrəndiyinizi, nifrət elədiyinizi anlayıram.
Narahat olmayın. Mən sizin tərəfinizdəyəm". Lakin zəkanın bu ani parıltısı çox tez də söndü və O`Brayenin sifəti hamınınkı kimi ifadəsiz görkəm aldı.
Günün hadisəsi bu idi. Uinston indi gözü ilə gördüyünün həqiqiliyinə o qədər də əmin deyildi. Heç vaxt belə təsadüflərin davamı olmurdu. Onlar yalnız insanda inamı ölməyə qoymayan bir təsəlli yaradırdı: fikirləşirdin ki, səndən başqa da Partiyanın düşmənləri var!
Kim bilir, bəlkə də geniş şaxəli gizli fəaliyyət şəbəkəsi haqqında şayiələr doğrudur!
Bəlkə Qardaşlıq həqiqətən də mövcuddur! Saysız-hesabsız həbslərə, etiraflara, edamlara baxmayaraq, Qardaşlığın mövcudluğuna əminlik quru nağıl deyildi! Uinston bir gün bütün deyilənlərin həqiqətə çevriləcəyinə inanırdı.
Ertəsi gün isə əminliyi yoxa çıxırdı. Əlində dəlil-sübut yox idi.
Hər cür yozula bilən, yaxud heç bir mənası olmayan ani baxışlar, kənar söhbətlərdən qulağa çatan kəsik-küsük sözlər, tualet divarlarındakı yarısıilinmiş yazılar, çətin ki, nəyinsə sübutu sayıla bilərdi.
Hətta biri-birini tanımayan iki adamın qarşılaşarkən əllərini yüngülcə tərpətmələri də nəzərindən yayınmamış və bunu gizli salamlaşma zənn etmişdi. Bir sözlə, yalnız gümanlar, ehtimallar...
Hər şey sadəcə təxəyyülünün məhsulu da ola bilərdi. O`Brayenə tərəf baxmadan kabinəsinə qayıtdı.
Bu ani təması davam etdirməyi ağlına da gətirmirdi. Hətta O` Brayenə yaxınlaşmaq imkanı yaransa da, hərəkəti heç bir məntiqə sığmayan dəhşətli təşəbbüs olardı.
Bir, yaxud iki saniyə ərzində fərqli yozula biləcək nəzərlərlə bir-birlərinə baxmışdılar. Vəssalam! Həyatı başdan-başa tənhalıqda keçən insan üçün hətta bu ani illüziya da yaddaqalan hadisə idi.
Uinston yerindən qalxıb stulda şax oturdu. Bir də gəyirdi. Deyəsən, mədəsindəki cin üzü yuxarı qalxmağa başlamışdı.
Gözləri yenə səhifəyə zilləndi. Sən demə bayaqdan bəri dərin fikrə dalsa da, əli özündən asılı olmayaraq işləyirmiş. Lakin bunlar bir az əvvəl yazdıqları kimi başı-ayağı bilinməyən, biri-birinə qarışmış dəhşətli cızmaqaralar deyildi.
Qələmin ucu kağızın yumşaq səthində sürətlə hərəkət edir, eyni ifadəni iri çap hərfləri ilə biri-birinin altında ləzzətlə sıraya düzürdü:
RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!
RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!
RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!
RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!
RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!
Bu sözləri yaza-yaza səhifənin ortasına gəlib çıxmışdı.
Lakin yazdıqları da vahimə hissinin aradan qalxmasına kömək etdi.
Əslində, cəfəng hərəkət etdiyini özü də anlayırdı.
Belə şüarları kağıza köçürmək gündəlik tutmaqdan çox da təhlükəli deyildi. Amma yenə də korladığı səhifələri dərhal cırıb atmaq və ümumiyyətlə, bu işdən birdəfəlik əl çəkmək haqqında fikirləşdi.
Düşündüyünü eləmədi. Çünki mənasız olduğunu bilirdi. RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!-şüarını yazmağı ilə yazmamağı arasında heç bir fərq yoxdu. Gündəlik tutmağı ilə tutmamağı arasında heç bir fərqi yoxdu.
Hər iki halda Fikir Polisinin əlinə düşməsi an məsələsi idi. O, suç işləmişdi.
Hətta qələmi kağıza toxundurmasa belə, cinayət törətmişdi. Özü də bütün digər suçluluqların kökündə dayanan cinayət!
Əməlinin adı fikir cinayəti idi. Fikir cinayətini həmişə gizli saxlamaq mümkün olan iş deyildi. Müəyyən dövr ərzində, hətta illər boyu başını salamat saxlaya bilərdin. Lakin əvvəl-axır onların əli mütləq sənə də çatacaqdı.
Bu işi həmişə gecə görürdülər. Həbs eləməyə gecələr gəlirdilər.
Qəflətən yuxudan oyadırlar, kobud əl çiynindən yapışıb səni silkələyir, işığı düz gözünə salırlar. Sərt simalı adamlar yatağını dövrəyə alır..
Əksər hallarda heç bir məhkəmə keçirilmirdi, həbslər barəsində məlumat verilmirdi. Adamlar bir qayda olaraq gecələr yoxa çıxırdılar.
Adın siyahılardan silinirdi, gördüyün işlərlə bağlı xatırlatmalar hər yerdən pozulurdu, mövcudluq faktın inkar olunurdu, həmişəlik unudulurdun.
Artıq sən yox idin. Ləğv edilmişdin, yoxa çıxarılmışdın, öz aralarında dedikləri kimi, buxara çevrilmişdin.
İsteriya bir anlığa yenə Uinstona hakim kəsildi. Tələsə-tələsə əyri-üyrü hərflərlə cızmaqara eləməyə başladı:
məni güllələyirlər bunun mənə heç bir dəxli yoxdur gülləni boynumun arxasından vuracaqlar bunun mənə dəxli yoxdur rədd olsun böyük qardaş həmişə gülləni boynun arxasından vururlar mənə dəxli yoxdur rədd olsun böyük qardaş
Stulun arxasına söykəndi. Belə vahiməyə düşməsindən özü də yüngülcə pərt olmuşdu. Bir an sonra isə ildırım vurmuş kimi yerində quruyub qaldı. Qapı döyülürdü.
Deməli, gəldilər! Siçan kimi nəfəsini içinə çəkib gözləyirdi.
İlk cəhddən sonra qapı açılmasa çıxıb gedəcəklərinə zəif də olsa ümid bəsləyirdi..
Yox, qapıya vurulan zərbələr təkrarlanmağa başladı. Belə vəziyyətdə ən axmaq hərəkət ləngiməkdir.
Ürəyi təbil kimi şiddətlə döyünürdü. Üzünün ifadəsi isə uzun illərin təcrübəsi nəticəsində dəyişməz qalmışdı. Uinston ayağa qalxdı, ağır addımlarla qapıya yaxınlaşdı...
Romanı tərcümə edən: Vilayət Quliyev
"Azərbaycan" jurnalı
I fəsil
Soyuq, günəşli aprel günü idi. Saat on üçü vurdu.
Sərt küləkdən qorunmaq üçün çənəsini sinəsinə sıxıb addımlayan Uinston Smit özünü tələsik "Qələbə" yaşayış binasının şüşə qapısından içəri saldı.
Amma nə qədər cəld tərpənməyə çalışsa da külək qum qarışıq tozu arxasınca vestibülə doldurdu.
Vestibüldən bişmiş kələm və köhnə döşəmə əskilərinin iyi gəlirdi.
Giriş qapısı ilə üzbəüz divara içəri üçün çox iri görünən rəngli plakat yapışdırılmışdı.
Plakatda nəhəng, eni bir metrdən böyük insan sifəti təsvir edilmişdi.
Bu təxminən qırx yaşlı, qara lopa bığlı, kobud görünüşlü, lakin yaraşıqlı kişi portreti idi. Uinston pilləkənə tərəf getdi.
Lifti gözləməyin mənası yox idi. Lift hətta ən yaxşı vaxtlarda da nadir hallarda işləyirdi. İndi isə gündüz olduğundan işıqları söndürmüşdülər.
Qənaət rejimi işə düşmüşdü-Nifrət Həftəsinə hazırlaşırdılar. Mənzil yeddinci mərtəbədə yerləşirdi.
Uinstonun otuz doqquz yaşı vardı.
Sağ topuğunnda damarların genişlənməsi nəticəsində əmələ gəlmiş varikoz yarasından əziyyət çəkirdi.
Odur ki, pillələri asta-asta qalxır, arada dayanıb nəfəsini dərirdi.
Bütün mərtəbə meydançalarında liftlə üzbəüz divara vurulmuş plakatdan ona eyni sifət baxırdı.
Portret elə çəkilmişdi ki, addımını hara atsan şəkildəki adamın gözləri səni izləyirdi. BÖYÜK QARDAŞ SƏNƏ BAXIR – şəklin altında elə-belə də yazılmışdı.
Otaqda təravətli səs çuqun istehsalı haqqında nə isə danışır, rəqəmlər oxuyurdu.
Səs sağ divardakı tutqun güzgünü xatırladan uzunsov metal lövhədən (ona teleekran deyirdiər) gəlirdi.
Uinston düyməciyi burdu. Səs azaldı, amma əvvəlki kimi aydın eşidilirdi. Teleekranın səsini azaltmaq olardı.
Tamam söndürməyə isə icazə verilmirdi. Pəncərəyə yaxınlaşdı. Boyu o qədər də uca deyildi.
Göy rəngli rəsmi partiya geyimində isə daha yığcam görünürdü. Saçları açıq rəngdə idi.
Çəhrayıyıya çalan sifəti keyfiyyətsiz sabundan, küt ülgücdən və təzəcə çıxmış qışın sazağından qabıq bağlamışdı.
Bağlı pəncərələrin arxasında soyuq hələ də öz işini görürdü.
Külək tozu və kağız parçalarını sovurub sütun kimi havaya qaldırırdı.
Günəş çıxsa da, səma tünd göy rəngə çalırdı. Şəhərin hər yerinə yapışdırılmış rəngli plakatlardan başqa qalan nə varsa hamısı bomboz görünürdü.
Küçəyə açılan bütün künc-bucaqlardan lopabığın sifətini görmək mümkün idi.
Qarşıdakı binadan da portreti asılmışdı. BÖYÜK QARDAŞ SƏNƏ BAXIR – bu şəklin altında da eyni xəbərdarlıq sözləri yazılmışdı.
Tünd qonur gözlər düz Uinstonun sifətinə zillənmişdi.
Aşağıda külək küncləri cırılmış plakatı şiddətlə divara çırpır, üstündəki yeganə INGSOS sözünü gah açıb göstərir, gah da görünməz edirdi.
Uzaqda, damların arasında helikopter diqqətini çəkdi.
Helikopter leş üstündə uçan milçək kimi dövrə vurub bir anlığa havadan asılı vəziyyətdə qaldı, sonra gözdən itdi.
Içərisində pəncərədən mənzillərə nəzarət edən patrullar vardı. Amma bu patrullar elə də qorxulu deyildilər.
Fikir Polisindən özünü qorumaq lazım idi.
Uinstonun arxasındakı ekrandan eşidilən səs hələ də çuqun istehsalı və Doqquzuncu Üçillik Planın uğurla yerinə yetirilməsi haqqında üdüləyib tökürdü.
Teleekran eyni anda həm səsi yazır, həm də efirə verirdi.
Əgər hansısa söz çox yavaşdan, pıçıltı ilə deyilməsəydi, mütləq teleekranın yaddaşına düşürdü.
Səsin yazılması bir yana qalsın, tutqun güzgünü xatırladan metal lövhə görünmə bucağında olduğu müddətdə həm də adamın təsvirini yaddaşa köçürürdü. Heç kəs o anda özünün nəzarətdə olub-olmadığını bilmirdi.
Fikir Polisinin sənin ekranına hansı qrafik əsasında, hansı zaman fasilələri ilə qoşulduğunu isə yalnız ehtimal etmək mümkün idi.
Hər bir adamın bütün gün ərzində nəzarətdə saxlanması da istisna deyildi.
Bir sözlə, istədikləri vaxt ekrana qoşula bilərdilər. Amma yaşamaq lazım idi.
Adamlar da hər sözlərinin dinlənildiyini, qaranlıq saatları çıxmaqla, bütün hərəkətlərinin izləndiyini bildikləri halda, instinktə çevrilmiş adətkarlıqla həyatlarını davam etdirirdilər.
İndi Uinston arxasını teleekrana çevirmişdi. Belə daha təhlükəsiz idi. Amma adamı bəzən kürəyinin də ələ verdiyini bilirdi.
Pəncərəsindən bir kilometrlik məsafədə kirli şəhərin fonunda iş yerinin Həqiqət Nazirliyinin böyük, ağ binası ucalırdı.
Budur, bura Londondur, Birinci Uçuş Zolağının əsas şəhəri, Okeaniya dövlətinin əhali baxımından üçüncü böyük əyaləti!- Uinston səsəbini özü də bilmədiyi bir narazılıq duyğusu ilə bu fikirləri beynindən keçirirdi.
O, Londonun əvvəlki dövrlərdəki vəziyyəti ilə bağlı uşaqlıq xatirələrini yada salmağa çalışdı.
Həmişəmi balkonlarına şalbanlardan dayaq verilmiş, pəncərələrinin çoxu kartonla örtülmüş, damlarına dalğavari tənəkə dəmir vurulmuş, uçuq bağça hasarları hər tərəfə uzanmış XIX əsrin zövqsüz binalarının cərgələndiyi küçələr belə olmuşdu?
Həmişəmi bombardmana məruz qalmış yerlərdə əhəng tozu sütun kimi havaya qalxmışdı, daşların altından çıxan çayırlar səkiləri basmışdı, bombaların yerlə bir elədiyi tikililərin üzərində toyuq damını xatırladan taxta evlər sıralanmışdı? Amma yadına heç bir şey sala bilmirdi.
Uşaqlıq xatirələrində daha çox görünən yerlərdə, əksəriyyəti də savadsızcasına tərtib edilmiş işıqlı reklam lövhələrindən başqa heç nə qalmamışdı.
Həqiqət Nazirliyi -Yeni dildə Həqnaz ətrafdakı tikililərin hamısından heyrətamiz dərəcədə seçilirdi.
Ağ betonu günəş işığında bərq vuran bu ehram şəkilli nəhəng bina pillə-pillə üç yüz metrə qədər yüksəlirdi.
Uinston dayandığı yerdən onun fasadında səliqəli hərflərlə yazılmış üç partiya şüarını oxuya bilirdi:
MÜHARİBƏ - SÜLHDÜR
AZADLIQ - KÖLƏLİKDİR
CƏHALƏT - QÜVVƏDİR
Deyilənə görə, Nazirliyin binasında təkcə yer səthindən yuxarıdakı otaqların sayı üç minə çatırdı.
Bina eyni qayda ilə həm də yerin dərinliklərinə kök atmışdı. Londonun müxtəlif səmtlərində bu ölçü və görünüşdə daha üç nəhəng tikili vardı.
Çox yüksəyə qalxdıqlarından və memarlıq baxımından ətrafdakı binalardan kəskin fərqləndiklərindən, "Qələbə" yaşayış evinin damından dördünü də eyni vaxtda aydın görmək olurdu.
Binalarda nəhəng dövlət aparatının aralarında bölündüyü dörd Nazirlik yerləşirdi.
Həqiqət Nazirliyi informasiya, təhsil, asudə vaxtın təşkili və incəsənət məsələləri ilə, Sülh Nazirliyi müharibə, Sevgi Nazirliyi ictimai asayişin mühafizəsi, Rifah Nazirliyi iqtisadiyyatla məşğul olurdu.Yenidildə Nazirliklər müvafiq şəkildə Həqnaz, Sülhnaz, Sevnaz və Rifnaz adlanırdı.
Sevgi Nazirliyi həqiqətən də insanın canına qorxu salırdı.
Binada yerli-dibli pəncərə yox idi. Uinston bir dəfə də olsun bu Nazirliyinin kandarından içəri ayaq basmamışdı.
Içəri girmək nədir, heç yarım kilometrlik məsafədə onun həndəvərinə hərlənməmişdi.
Rəsmi səbəb olmadan binaya düşmək mümkün deyildi.
Həm də bundan ötəri tikanlı məftillərin, polad qapıların, gözəgörünməyən yerlərdə gizlədilmiş pulemyot yuvalarının bütöv bir labirintindən keçmək lazım idi.
Hətta binanın bayır hasarına yaxın küçələrdə də ucu toppuzlu dəyənəklərlə silahlanmış, sifətdən qorillaya bənzəyən qara paltarlı təhlükəsizlik xidməti əməkdaşları keşik çəkirdilər.
Uinston sərt hərəkətlə geri döndü.
Sifətinə teleekranla üzbəüz gələrkən daha məqsədəuyğun sayılan sakit nikbinlik ifadəsi verdi.
Otaqdan kiçik mətbəxə keçdi. Günün bu saatında Nazirlikdən çıxmaqla yeməkxanadakı naharını qurban verməli olmuşdu. Mətbəxdə bir fal qara çörəkdən başqa dilə vurulası bir şey tapmayacağını dəqiq bilirdi.
Çörəyi də sabah səhər yeməyinə saxlamaq lazım idi.
Rəfdən ağ rəngli etiketində "QƏLƏBƏ CİNİ" yazılmış rəngsiz maye dolu şüşəni götürdü.
Cin çinlilərin düyü arağı kimi boz - bulanıq, neft tamı verən içki idi. Uinston çay fincanını ağzına qədər doldurdu, özünü toplayıb, dərman içirmiş kimi, birnəfəsə başına çəkdi.
Sifəti dərhal qızardı. Gözlərindən su axdı. Elə bil nitrat turşusu içmişdi.
Üstəlik də, içəndən sonra adamda elə təəssürat yaranırdı ki, sanki kimsə rezin dəyənəklə başının arxasına döyəcləyir. Amma bir an sonra mədəsinə düşən od söndü, dünya gözlərinə daha baxımlı görünməyə başladı.
Üzərinə "QƏLƏBƏ SİQARETİ" yazılmış əzik qutudan bir siqaret götürdü. Fikri dağınıq olduğundan, onu bir müddət əlində başı aşağı saxladı.
Nəticədə tütünün çoxu döşəməyə səpələndi. Uinston növbəti siqaretlə daha ehtiyatlı davrandı.
Otağa qayıdıb teleekranın sol tərəfindəki kiçik masasının arxasında oturdu. Siyirtmədən qələm, mürəkkəbqabı, üzərinə mərməri xatırladan qırmızı cild çəkilmiş qalın, kvadrat şəkilli qeyd kitabçasını çıxardı.
Nədənsə, teleekranın yeri bir qədər fərqli seçilmişdi.
O, bütün otağı nəzarətdə saxlamağa imkan verən qarşı divara deyil deyil, pəncərə ilə üzbəüz bərkidilmişdi.
Teleekranın bir tərəfində, divarda o qədər də dərin olmayan girinti vardı. Yəqin, evi tikəndə bu yeri kitab rəfləri üçün nəzərdə tutmuşdular.
Uinston indi orada oturmuşdu. Stulu lap irəli çəkib dizlərini divara, sinəsini masayaya yapışdıranda teleekranın baxış bucağından çıxır, gözəgörünməz olurdu.
Əlbəttə, səsi dinlənilirdi. Burada daldalandığı müddət isə özü görünmürdü.
Otağın qeyri-ənənəvi quruluşu da onu indi məşğul olmaq istədiyi işə həvəsləndirən amillərdən biri idi.
Bundan əlavə, indicə siyirtmədən çıxardığı qeyd kitabçası da onu şövqə salmışdı.
Kitabça həqiqətən də gözəl idi. Doğrudur, süd rəngli yumşaq vərəqləri köhnəlikdən bir az saralmışdı.
Bu da azı qırx il əvvəlin malı olduğunu düşünməyə əsas verirdi. Uinstonun fikrincə, qeyd kitabçasının yaşı çox da ola bilərdi.
Onu şəhərin kasıb məhəllələrindən birində (dəqiq yerini xatırlamırdı) köhnə-kürüş satılan dükanda görmüş, dərhal da almaq qərarına gəlmişdi. Partiya üzvlərinə adi mağazalara getmək məsləhət görülmürdü.
Bu, "sərbəst bazarda mal və əşya əldə etmək" hesab olunurdu. Ancaq belə qadağalara o qədər də ciddi əhəmiyyət vermirdilər.
Çünki ayaqqabı bağı, yaxud ülgüç kimi xırdavat şeylərini başqa cür tapmaq mümkün deyildi. Uinston tələsik sağına-soluna baxıb özünü dükana salmış, iki dollar əlli sent verib qeyd kitabçasını almışdı.
Həmin an bunu nə məqsədlə etdiyini özü də anlamamışdı. Kitabçanı çantasına qoyub gizlicə evə gətirmişdi. Hətta içərisində heç nə yazılmasa da o, sahibinə başağrısı yarada bilərdi.
İndi qeyd kitabçasına gündəliyini yazmaq istəyirdi.
Bu, qanuna zidd deyildi (artıq qanunlar özləri mövcud olmadığından, daha qanuna zidd heç nə qalmamışdı), lakin gündəlik aşkara çıxarılsa, Uinstonu edam cəzası, yaxşı halda isə, icbari əmək düşərgəsində iyirmi beş illik həbs gözləyirdi.
Qələmi mürəkkəbə batırdı, vərəqə ləkə salmamaq üçün ehtiyatla kənara çırpdı.
Qələm də köhnə dövrün yadigarı sayılırdı. İndi belə qələmlə nadir hallarda qol çəkirdilər.
Onu da əl altından, həm də böyük çətinliklə tapmışdı.
Düşünürdü ki, süd rəngli bu gözəl kağız yalnız əsl qələmlə yazılmağa layiqdir, onu kimyəvi karandaşla eybəcər hala salmaq olmaz. Əslində, Uinston əllə heç nə yazmırdı.
Çox qısa qeydləri çıxmaq şərti ilə, hər şeyi nitqyazara diqtə edirdi. Indi isə hər hansı diqtədən söhbət gedə bilməzdi. Qələmi mürəkkəbə batırdı, bir anlıq duruxub qaldı.Qarnından ani sancı keçdi.
Qələmi kağıza toxundurmaq artıq geriyə heç bir yol qoymamaq deməkdi. Uinston kiçik, əyri hərflərlə tarixi yazdı:
4 aprel 1984-cü il
Stulun arxasına söykəndi. Bütün varlığına tam bir köməksizlik hissi hakim kəsilmişdi.
İlk növbədə, indi həqiqətən də 1984-cü il olub-olmadığını bilmirdi. Hər halda, buna yaxın tarix idi, çünki özünün 39 yaşı olduğuna əmindi.
Deməli, ya 1944, ya da 1945-ci ildə doğulmuşdu. Amma indi bir-iki il yanlışlığa yol vermədən hər hansı tarixi müəyyənləşdirmək müşkülə çevrilmişdi.
Qəflətən düşündü ki, bu gündəliyi kimin üçün yazır? Gələcək üçün, hələ yer üzündə olmayanlar üçün.
Bir anlıq fikri kağıza yazdığı, özünə də şübhəli görünən tarixin ətrafında fırlandı. Yenidildəki ikifikirlilik məfhumu yadına düşdü.
Başlamaq istədiyi işin miqyası ona yalnız indi aydın oldu. Gələcəklə necə ünsiyyət qura bilər? Axı, mahiyyət etibarı ilə bu qeyri-mümkündür.
Ola bilsin, sabah da bu günə oxşayacaq və nəticədə, yazdıqlarına əhəmiyyət verən tapılmayacaq. Yaxud da zaman dəyişəcək, çəkdiyi iztirablar gələcək nəsillərə heç bir şey deməyəcək.
Bir müddət gözlərini səfehcəsinə kağıza zilləyib oturdu.
Teleekranın ahəngi dəyişmişdi, indi oradan sərt hərbi musiqi səsi gəlirdi.
Maraqlıdır, Uinston nəinki fikirlərini ifadə emək qabiliyyətini yadırğamışdı, hətta nə yazmaq istədiyini də yaddan çıxarmışdı.
Neçə həftə idi ki, özünü bu ana hazırlayırdı. Heç ağlına gəlməmişdi ki, burada cəsarətdən başqa da nə isə tələb edilir. Sadəcə yazmaq o qədər də çətin iş olmamalı idi.
Bütün qayəsi, məramı uzun illərdən bəri beynində gəzdirdiyi bitib-tükəmnək bilməyən narahat monoloqu kaqıza köçürmək idi.
Amma deyəsən imkan yarananda bu monoloq özü yoxa çıxmışdı.
Topuğunun yarası dözülməyəcək dərəcədə incitsə də, ayağını qaşımağa ürək eləmirdi. Çünki həmişə iltihabla nəticələnirdi. Saniyələr keçib gedirdi.
Qarşısında açılan səhifənin boşluğundan, topuğundakı yaranın göynərtisindən, qulağı deşən musiqidən, cinin gətirdiyi yüngül məstlik havasından başqa heç nə barədə düşünə bilmirdi.
Yazmağa qəflətən, həm də sanki vahimə içərisində başladı. Qələmindən çıxanları özü də çox dumanlı anlayırdı.
Uşaq xəttinə bənzəyən hərflərin sıralandığı sətirlər gah səhifənin yuxarısına qalxır, gah aşağı enirdi. Əvvəlcə baş hərfləri, sonra isə nöqtə-vergülü unudaraq yazırdı:
4 aprel 1984-cü il. Dünən axşamkı kino. Ancaq müharibə filmləri.
Biri çox yaxşı idi haradasa Aralıq dənizində içi qaçqınlarla dolu gəmini bombalayırdılar nəhəng, çox kök bir kişinin üzüb aradan çıxmaq istəməsini helikopterin isə onu təqib etməsini göstərən kadrlar adamları yamanca əyləndirdi əvvəlcə həmin kişinin delfin kimi suda necə batıb-çıxdığını görürdün, sonra onu helikopterin nişangahından görürdün sonra o güllələrdən dəlmə-deşik edilmiş halda suyun üzünə çıxır ətrafındakı su çəhrayı rəng alır sonra da elə bil bədənindəki güllə deşiklərindən qarnına su dolduğu üçün qəflətən batır o dənizin təkində görünməz olanda tamaşaçılar gülməkdən özlərini saxlaya bilmirdilər. sonra içi uşaqlarla dolu xilasedici qayıq və onun başı üzərində fırlanan helikopter qayığın burun tərəfində orta yaşlı qadın oturmuşdu yəhudiyə bənzəyirdi qucağında isə təxminən üç yaşlı oğlan uşağı vardı. uşaq qorxudan çığırıb ağlayır başını qadının döşləri arasında gizlətməyə çalışırdı. elə bil təzədən anasının bətninə qayıtmaq istəyirdi qadın isə onu sakitləşdirir özü qorxudan gömgöy göyərsə də daim əllərini sipər edib uşağı qoruyurdu. əllərini uşağının üstündə elə tuturdu ki sanki bu yolla onu güllələrdən qoruya biləcək. sonra helikopterdən onların üstünə iyirmi kiloqramlıq bomba atdılar. dəhşətli partlayış, qayıq param-parça oldu sonra əla bir kadr qopmuş uşaq əlləri düz yuxarı, göyə tərəf uçur helikopterin burun tərəfində quraşdırılmış kamera əlin uçuşunu izləyir partiya üzvlərinin oturduqları sıralardan gurultulu alqış səsləri eşidildi zalın prollar oturan tərəfindən isə bir qadın ayaqlarını yerə çırparaq səs-küy saldı. dedi ki belə səhnələri uşaqların yanında göstərmək olmaz dedi ki bu heç yerə yazılası şey deyil uşaqlara göstərməyə haqları yoxdur polislər gəlib onu zaldan çıxarana qədər səs-küy saldı düşünmürəm ki ona bir şey eləsinlər prolların danışığına heç kim fikir vermir bu da tipik prol reaksiyası idi onlar heç vaxt...
Əlləri ağrıdığından yazmağı dayandırdı.
Bütün bu cəfəngiyyatı qeyd kitabçasına nə üçün köçürdüyünü özü də bilmirdi.
Amma maraqlı idi: qələm kağızın üstündə hərəkət etdikcə, onun yaddağında tamam başqa hadisə canlanırdı. Həm də elə dəqiq, görümlü lövhələrlə canlanırdı ki, lap bu dəqiqə götür yaz...
Birdən başa düşdü ki, məhz həmin hadisəyə görə tələsik evə qayıdıb və gündəlik tutmaq qərarına gəlib.
Hadisə bu gün səhər nazirlikdə baş vermişdi. Əgər belə müəmmalı hadisəyə "baş vermişdi" demək mümkünsə...
Saat 11-ə yaxın idi. Uinstonun işlədiyi Sənədləşdirmə Departamentinin işçiləri kreslolarını kabinələrindən çıxarıb zalın ortasına, böyük teleekranın qarşısına düzürdülər. Bir az sonra Nifrət İkidəqiqəliyi başlayacaqdı.
Uinston orta sıralardakı yerini tutmaq istəyirdi ki, sifətdən tanıdığı, amma heç vaxt təmasda olmadığı iki nəfərin də gözlənilmədən zala gəldiklərini gördü. Biri dəhlizdə tez-tez rastlaşdığı qız idi.
Adını bilmirdi, ancaq Ədəbiyyat Departamentində işlədiyindən xəbəri vardı.
Onu bəzən əlləri yağa bulaşmış halda, qayka açarları ilə gördüyündən, roman yazan maşınlara texniki xidmət bölməsində çalışdığını düşünürdü.
Öz qüvvəsinə inanan adam təsiri bağışlayırdı. 26-27 yaşlarında olardı.
Çil basmış sifəti, sıx və qara saçları vardı. İdmançı kimi cəld, sərrast addımlarla yeriyirdi.
Belinə bir neçə dəfə doladığı, üzərində Gənclərin Antiseks Liqasının emblemi olan qırmızı qurşaq onsuz da qabarıq olan budlarını daha dolğun nəzərə çarpdırırdı.
Uinston qızı gördüyü ilk andan ondan xoşu gəlməmişdi. Səbəbini özü yaxşı bilirdi.
Qızın davranış və hərəkətlərindən daim xokkey meydançasının, soyuq suda çimməyin, turist yürüşlərinin, bir sözlə, başdan-başa nizamlı həyat tərzinin ab-havası duyulurdu. Uinston, ümumiyyətlə, qadınları sevmirdi.
Cavan, gözəl qızlardan isə heç xoşlanmırdı.
Çünki qadınlar, xüsusən də cavan qızlar Partiyanın ən atəşin tərəfdarları idilər.
Şüarları hava, su kimi udurdular, könüllü casusluq edir, hər yerə baş vurub mütləq bir nöqsan tapmağa çalışırdılar.
Bu qız isə ona başqalarından da təhlükəli görünürdü.
Bir dəfə təsadüfən dəhlizdə rastlaşarkən, sanki daxilinə nüfuz etmək istəyirmiş kimi, yanakı nəzərlərlə Uinstona elə diqqətlə baxmışdı ki, bir anlıq canına qorxu düşmüşdü.
Beynindən qızın Fikir Polisinin agenti olması fikri keçmişdi. Əslində, ehtimalının həqiqətə qətiyyən uyğun gəlmədiyini özü də bilirdi. Lakin yenə də hər dəfə qızı yaxınlığında görəndə qorxu və düşmənçilik qarışıq qəribə hisslər keçirirdi.
İkinci adam isə Daxili Partiyanın üzvü O`Brayen idi.
O`Brayenin çox mühüm, əlçatmaz vəzifəsi ilə bağlı Uinstonun yalnız dumanlı təsəvvürləri vardı.
Qara uniformalı Daxili Partiya üzvünün yaxınlaşdığını görəndə teleekran qarşısında toplanaşanlar bir anlıq səslərini kəsdilər.
O`Brayen yoğun boynu, kobud, məzəli və qəddar sifəti ilə diqqəti çəkən hündürboylu, cantaraq kişi idi.
Ilk baxışdan zəhmli görünsə də, ürəyəyatımlı ədaları ilə seçilirdi.
Tez-tez eynəyini qaldırıb təzədən burnunun üstündəki yerini rahatlaması xüsusən xoş təsir bağışlayırdı.
Bu səciyyəvi hərəkətdə nə isə bir centlmenlik sezilirdi. Zərif bir əda ilə ətrafındakılara əlindəki qutudan tütün götürməyi təklif edən XVIII əsr zadəganı – bu cür müqayisələrlə düşünməyi bacaranların O`Brayenlə bağlı ağıllarına gələn ilk fikir belə ola bilərdi.
Uzun illər ərzində Uinston onu cəmi-cümlətanı bir neçə dəfə görmüşdü. Amma həmişə naməlum bir hiss onu O`Brayenə tərəf çəkmişdi.
Məsələ təkcə Daxili Partiya üzvünün ağır çəkili boksçu görkəmi ilə zərif ədaları arasındakı ziddiyyətdə deyildi.
Uinston buna tam əminl olmasa da, O`Brayenin siyasi baxışlarının liberallığından şübhələnirdi.
Daha doğrusu, özünü buna inandırmağa çalışırdı.
O` Brayenin sifəti adamı belə fikrə düşməyə vadar edirdi. Amma bəlkə də sifətində ehkamlara şübhə yox, sadəcə, ağıl ifadə olunmurdu.
Istənilən halda, təklikdə qalmaq və teleekranın hər şeyi görən nəzərlərindən gizlənmək imkanı yaransaydı, o, hər şey barəsində danışmağın mümkün olduğu adam təsiri bağışlayırdı.
Uinston heç vaxt ehtimalını həqiqətə uyğunluğunu dəqiqləşdirməyə cəhd göstərməmişdi.
Əslində, bunun bir yolu da yox idi. Zaldan keçən O` Brayen saata baxıb vaxtın çatdığını görmüş və deyəsən, Nifrət Ikidəqiqəliyi başa çatana qədər Sənədləşdirmə Departamentində qalmağa qərara vermişdi.
Uinstonla eyni sırada, bir kreslo o tərəfdə oturmuşdu.
Aradakı boş yeri qonşu kabinədə işləyən balaca boylu, kül rəngli saçları olan qadın tutmuşdu. Qarasaçlı qız onun arxasında oturmuşdu.
Bir an sonra divardakı böyük teleekrandan dəhşətli uğultu və cırıltı səsləri eşidildi.
Elə bil nəhəng, çarxları heç zaman yağlanmamış bir maşın ekrandan düz zalın içərisinə, tamaşaçıların üstünə gəlirdi.
Ətrafı bürümüş səsdən adamın saçları biz-biz olur, dişləri bir-birinə dəyib şaqqıldayırdı. Nifrət başlanmışdı.
Həmişə olduğu kimi, ekranda Emmanuel Qoldsteynin-Xalq Düşməninin sifəti göründü.
Zalın müxtəlif səmtlərində tamaşaçılar arasından uğultu keçdi.
Kül saçlı balacaboy qadın qorxu və nifrətdən əcayib səslə ciyildədi. Xain və satqın Qoldsteyn nə vaxtsa (o qədər uzaq keçmişdə ki, daha heç kəs xatırlamırdı) Partiyanın az qala Böyük Qardaş səviyyəli liderlərindən biri olmuşdu.
Sonra əksinqilabi fəaliyyət yolunu tutmuş, nəticədə ölüm cəzasına məhkum edilmişdi.
Lakin sirli şəkildə qaçıb aradan çıxa bilmişdi.
Nifrət Ikidəqiqəliyinin proqramı günbəgün dəyişilirdi. Əsas hədəf isə həmişə Qoldsteyn olurdu. O, ilk xain, Partiyanın təmizliyinə ləkə vuran ilk yaramaz idi.
Partiya əleyhinə yönəlmiş bütün cinayətlər, ziyankarlıq və satqınlıq halları, təxribatlar, yanlış təmayüllər və qorxulu fikirlər birbaşa onun nəzəriyyəsindən qidalanırdı. Indiyə qədər sağ-salamat yaşayırdı, haradasa öz çirkin fəaliyyətini davam etdirirdi.
Bəzilərinin fikrincə, okeanın o tayına qaçmış, xarici ağalarının himayəsinə sığınmışdı. Burada, Okeaniyanın özündə gizləndiyi haqda da şaiyələr dolaşırdı.
Uinston çətinliklə nəfəs alırdı. Ağrılı hisslərin qəribə qarmaqarışıqlığı ilə üzləşmədən Qoldsteynin sifətinə heç zaman baxa bilmirdi.
Boz saçların haləsindəki əti sümüklərinə yapışmış yəhudi sifəti, keçi saqqalına bənzəyən kiçik saqqal-ilk baxdığında ağıllı sifəti vardı. Amma bu sifətdən həm də insanı özündən kənara itələyən bir ifadə oxunurdu.
Uzun, gəmirçəkli burnunun düz ucuna düşən gözlüyü üzünün səfeh qocavari ifadəsini daha da gücləndirirdi. Görünüşündən qoyuna oxşayırdı, səsi də elə qoyun mələrtisini xatırladırdı.
Həmişəki kimi, Qoldsteyn yenə ağzı köpüklənə-köpüklənə Partiya ehkamlarına qarşı hücuma keçmişdi. Iddiaları o qədər cəfəng və gülünc idi ki, balaca uşaq da onları asanlıqla rədd edə bilərdi.
Lakin bununla bərabər, sözləri müəyyən inandırıcılıqdan məhrum olmadığından, tez hissə qapılan, təcrübəsiz adamları təsiri altına sala bilərdi.
Qoldsteyn yenə Böyük Qardaşı yamanlayır, Partiyanın aparıcı rolunu inkar edirdi.
Avrasiya ilə dərhal sülh sazişi imzalanması tələbini irəli sürürdü. Söz, mətbuat, sərbəst toplaşma və fikir azadlıqlarının təmin olunmasına çağırırdı. Isterik bir səslə inqilaba xəyanət edilməsi haqqda qışqırıb-bağırırdı.
Partiya natiqlərinin ənənəvi üslubuna parodiya kimi səslənən tələsik, sözçülüklə dolu nitqlərində Yenidil ünsürlərindən yararlanmağı da unutmurdu.
Bəzən hətta adi Partiya üzvünün gündəlik həyatda istifadə etdiyindən də çox Yenidil sözləri işlədirdi.
Qoldsteynin cəfəng, hətərən-pətərən iddialarının arxasında hansı qüvvələrin dayandığına şübhə yeri qoymamaq üçün bütün çıxışı boyu ekrandan, başının üstündən ifadəsiz sifətli Avrasiya əsgərləri sonu görünməyən sıx sıralarla addımlayıb keçirdilər.
Onlar dəstə-dəstə ekranın dərinliklərindən üzə çıxır, bir anlığa iri planda görünür, sonra yerlərini eynən özləri kimi digər balacaboy, yerə yapışıq soydaşlarına verərək yox olurdular.
Asfalta dəyən əsgər çəkmələrinin boğuq tappıltısı Qoldsteynin mələməsini müşaiyət edirdi.
Nifrət İkidəqiqəliyi təxminən otuz saniyə əvvəl başlamışdı.
Lakin artıq zaldakı tamaşaçıların yarıdan çoxu qəzəb dolu intiqam nidalarını saxlaya bilmirdilər.
Bu qoyun sifətli özündənrazı adamı, onun arxasındakı Avrasiya əsgərlərinin qorxunc qüvvəsini görmək hiddət və qisasın ortaya çıxması üçün yetərli idi.
Digər tərəfdən, Qoldsteyn öz görünüşü və fikirləri ilə də dərhal qorxu, qəzəb doğururdu.
Ona bəslənən nifrət Avrasiya, yaxud Istasiyaya olan nifrətlə müqayisədə daha dəyişməz, hətta əbədi sayıla bilərdi.
Çünki adətən Okeaniya bu dövlətlərdən biri ilə müharibə vəziyyətində olanda o biri ilə sülh sazişi bağlayırdı.
Amma qəribə görünən başqa şey idi. Hamı Qoldsteyni aşağılasa da, hamı ona nifrət bəsləsə də, hər gün, bəlkə də gündə min dəfə təlimi rədd olunsa da, nəzəriyyəsinin daşı daş üstündə qoyulmasa da, mitinqlərdə, teleekranda, qəzetlərdə, kitablarda fikirləri cəfəngiyyat kimi gülüş və istehza hədəfinə çevrilsə də, daim ələ salınsa da, nüfuzu əsla azalmırdı.
Həmişə onun tələsinə düşən, onun sözlərinə şirniklənən sadəlövh adamlar tapılırdı.
Elə gün olmurdu ki, Fikir Polisi Qoldsteynin təsirinə qapılan, əmri ilə hərəkət edən casus və ziyankarları tapıb aşkara çıxarmasın.
Qoldsteyn güclü gizli orduya, Dövləti devirməyə çalışan geniş sui-qəsdçilər şəbəkəsinə rəhbərlik edirdi.
Şəbəkənin Qardaşlıq adını daşıdığı ehtimal olunurdu.
Qoldsteynin bütün yaramaz fikirlərin məcmusu kimi şöhrət qazanan və gizli şəkildə yayılan kitabı haqqında pıçıltı ilə danışırdılar.
Əsərin adını bilən yox idi. Adamlar onu, sadəcə, kitab adlandırırdılar. Amma ortalıqda gəzən söhbətlərin boş şaiyələr olduğunu da yaxşı başa düşürdülər.
Mövzudan yayınmaq imkanı yarananda hər bir Partiya üzvü Qardaşlıq və kitab məsələsinə toxunmamağı daha üstün tuturdu.
İkinci dəqiqənin başlanğıcında nifrət son həddə çatmışdı.
Adamlar teleekrandan gələn qoyun mələrtisinə bənzər səsi batırmaq üçün yerlərindən sıçrayıb gücləri gəldikcə qışqırırdılar.
Kül saçlı, balacaboy qadın hiddətindən qıpqırmızı qızarmışdı, ağzı sudan bayıra atılmış balıq qəlsəmələri kimi açılıb-yumulurdu.
Hətta O`Brayenin ağır sifəti də pörtmüşdü.
O, kreslosunda şax oturmuşdu, geniş sinəsi dəniz qabarma və çəkilmələrində olduğu kimi qalxıb-enirdi.
O`Brayendən arxa sırada oturan qara saçlı qız isə birdən var səsi ilə "Donuz! Donuz! Donuz!"-deyə qışqırmağa başladı və əlindəki ağır Yenidil lüğətini var gücü ilə teleekrana tolamazladı.
Lüğət Qoldsteynin burnuna dəyib döşəməyə düşdü.
Qoyun mələrtisini xatırladan səs kəsilmək bilmirdi. Bu ara Uinston adamlara qoşulub qışqırdığının, qarşıdakı kreslonu qəzəblə təpiklədiyinin fərqinə vardı.
Nifrət Ikidəqiqəliklərində dəhşətli şey hamının eyni cür hərəkət etməsi deyildi.
Əksinə, ən qorxulusu, hətta istəsən belə, bu ümumi prosesdən kənarda qala bilməmək idi.
Otuz saniyə keşəndən sonra artıq ətrafındakıları yamsılamağa ehtiyac duyulmurdu.
Elə bil hamının bədənindən güclü elektrik cərəyanı keçirdi.
Hamıya qorxu və intiqam hissi hakim kəsilirdi.
Hamı öldürmək, işgəncə vermək, kiminsə sifətini ağır çəkiclə vurub dağıtmaq istəyirdi. Adamlar üz-gözlərini əyir, qışqırıb nifrin yağdırır, göz görə-görə dəlilik həddinə çatırdılar.
Həm də bu qəzəb mücərrəd və hədəfsiz idi.
Fanar işığı kimi, onun da istiqamətini istənilən səmtə yönəltmək olurdu.
Bəzən Uinston nifrətinin qətiyyən Qoldsteynə deyil, əksinə, Böyük Qardaşa, Partiyaya, Fikir Polisinə qarşı çevrildiyinin fərqinə varırdı.
Belə məqamlarda küfr və qəzəb hədəfinə çevrilmiş bu tənha yadfikirlinin, yalan dünyasında sağlam ağıl və həqiqətin bu yeganə mühafizinin tərəfində dayandığını hiss edirdi. Bir saniyə sonra isə o, yenidən kütləyə qoşulur,
Qoldsteyn haqqında deyilənlərin hamısını həqiqət kimi qəbul edirdi. Belə anlarda Böyük Qardaşa bəslədiyi gizli nifrət sitayişə çevrlirdi.
Böyük Qardaş əlçatmaz büt kimi hamının və hər kəsin başı üzərində yüksəlirdi, Asiya ordularının qarşısında qorxu bilməz, qüdrətli sərkərdə kimi dayanır, əsl alınmaz qala təsiri bağışlayırdı.
Qoldsteyn isə cəmiyyətdən qovulmasına, tənhalığına, hətta mövcudluğunun sual altında olmasına baxmayaraq, elə təkcə səsinin gücü ilə adamların gözünə sivilizasiya binasını dağıtmağa qadir qorxunc sehrbaz cildində görünürdü.
Bəzən belə anlarda nifrəti şüurlu şəkildə tamam başqa şəxsə də yönəltmək olurdu.
Uinston gecə yarısı dəhşətli qarabasmadan ayılıb özündə başını yastıqdan qaldırmağa güc tapan adam kimi bütün iradi qüvvəsini toplayaraq, ekrandakı sifətə bəslədiyi nifrəti arxa sıradakı qara saçlı qıza tuşladı.
Xəyalından biri-birindən gözəl, cəlbedici səhnələr keçdi.
Onu rezin dəyənəklə ölüncəyə qədər budayardı.
Onu lüt soyundurub dirəyə sarıyar, Müqəddəs Sebastian kimi bədənini oxlarla dəlmə-deşik edərdi.
Onu ləzzətlə zorlayar və orqazm anında bıçağı boğazına saplardı. Indi ona nə üçün nifrət etdiyinin səbəbini əvvəlkindən daha aydın başa düşürdü.
Gənc, gözəl və antiseks əhvali-ruhiyyəli olduğuna görə, bu qızla bir yatağa girmək istədiyinə, amma niyyətinin heç vaxt baş tutmayacağını bildiyinə görə, qucaqlanmaqdan, oxşanmaqdan ötrü yaradılmış nazik, titrək belində Uinstonun əlini deyil, əlçatmazlığın hamıya meydan oxuyan rəmzini-qırmızı qurşağı gəzdirdiyinə görə!
Nifrət son həddə çatmışdı. Qoldsteynin səsi həqiqi qoyun mələrtisinə çevrilmişdi.
Sifəti də eyni ilə küt qoyun sifətini xatırladırdı.
Sonra bu qoyun sifəti teleekrandan düz üstlərinə gələn iri, qorxunc Avrasiya əsgərinin simasında əriyib itərək görünməz oldu.
Əsgər isə sanki ekrandan birbaşa zalı nişan alaraq avtomatdan aramsız atəş aça-aça irəliləyirdi.
Qabaq sıralarda oturanların bəziləri özlərini qeyri-iradi kreslonun söykənəcəyinə sıxırdılar.
Bir an sonra hamı rahatlıqla nəfəs aldı.
Böyük Qardaşın qarasaçlı, qarabığlı, həyat gücü və ilahi sakitliklə dolu üzü ekranı tutaraq düşməni görünməz etdi. Böyük Qardaşın nə dediyini heç kim eşitmirdi.
Lakin döyüşün qızğın çağında sərkərdənin əsgərləri ruhlandırmaq üçün qışqırdığı bir neçə anlaşılmayan söz kimi, onun dedikləri də mənasından asılı olmayaraq, yalnız səsi eşidildiyinə görə ürəklərdə inam doğururdu.
Sonra Böyük Qardaşın sifəti tədricən ekrandan çəkildi, yerində isə iri hərflərlə yazılmış üç Partiya şüarı göründü:
MÜHARİBƏ - SÜLHDÜR
AZADLIQ - KÖLƏLİKDİR
CƏHALƏT - QÜVVƏDİR
Özü görünməz olsa da, Böyük Qardaş hələ bir neçə saniyə də teleekrandan adamlara baxırdı.
Buraxdığı təəssürat elə güclü idi ki, Partiya şüarlarının arxasından hamının gözünə yenə onun siması görünürdü. Kül saçlı balacaboy qadın özünü az qala qabaqdakı kreslonun üstünə yıxmışdı.
Hönkürtü içərisindən çətinliklə anlaşılan səsi ilə "Xilaskarım!-deyə əllərini teleekrana tərəf uzatmışdı.
Sonra barmaqlarını gözlərinin qabağına tutdu. Adama elə gəlirdi ki, o, yavaşcadan dua sözlərini pıçıldayır.
Elə bu anda zala toplaşanların bir dəstəsi ayağa qalxıb nisbətən yavaş, lakin ahəngdar səslə "BEE-QE!, BEE-QE!"-deyə qışqırmağa başladı.
Onlar B səsini uzadaraq arada fasilə verir, sonra kəskin vurğu ilə Q-ni əlavə edirdilər.
Ağır dalğalarla zala yayılan bu çığırtılarda ibtidai icma dövrünü xatırladan nə isə vardı. Sanki onların arxasınca çılpaq ayaqların tappıltısı və iri tam-tamların gurultusu eşidiləcəkdi.
Qışqırıq səsləri təxminən yarım dəqiqəyə qədər çəkdi. Hisslərinin cuşa gəldiyi məqamlarda belə nəqarətlər tez-tez eşidilirdi.
Bu, müəyyən dərəcədə Böyük Qardaşın müdrikliyinə və böyüklüyünə oxunan himn idi.
Lakin ondan da daha çox özünühipnoz, olan-qalan ağıl və şüuru da ritmik səs-küydə batırmaq, yox etmək cəhdi idi.
Uinston içində bir buz soyuqluğu hiss etdi.
Nifrət Ikidəqiqəliklərində ümumi dəlilikdən kənarda qalmağa gücü çatmasa da, bu vəhşi, ibtidai "BEE-QE! BEE-QE!"-qışqırtıları onu həmişə dəhşətə gətirirdi. Təbii ki, hamıya qoşulub qışqırırdı.
Başqa cür mümkün deyildi. Hisslərini gizlətmək, sifətinin ifadəsini nəzarətdə saxlamaq, başqalarının hərəkətlərini təkrarlamaq - artıq bunlar hamısı adi hala çevrilmişdi.
Lakin arada bir-iki saniyə elə vəziyyət yaranmışdı ki, gözlərinin ifadəsi onu asanlıqla ələ verə bilərdi.
Və həmin heyrətamiz hadisə də elə bir-iki saniyədə baş vermişdi. Əlbətə, əgər həqiqtən də belə şey olmuşdusa...
Bir anlığa nəzərləri O`Brayenin baxışları ilə qarşılaşdı. O`Brayen ayaq üstə dayanmışdı.
Deyəsən, az öncə eynəyini çıxarmışdı. İndi onu taxır və adətkar hərəkətlə burnunun üstündə yerini rahatlayırdı.
Saniyənin hansısa hissəsində baxışları toqquşdu və Uinston bayaqkı mənzərənin qətiyyən gözünə görünmədiyinə bir daha əmin oldu.
Bu həqiqət idi! O`Brayen də eynən onun kimi düşünür.
Hansısa yanlışlıqdan söhbət gedə bilməz! Sanki beyinləri arasında gizli rabitə yaranmış, fikirlər sürətlə bir gözdən o birisinə axmışdı. "Mən də sizinləyəm, - O`Brayen sanki belə deyirdi.-Sizin hisslərinizi yaxşı başa düşürəm. Bezdiyinizi, iyrəndiyinizi, nifrət elədiyinizi anlayıram.
Narahat olmayın. Mən sizin tərəfinizdəyəm". Lakin zəkanın bu ani parıltısı çox tez də söndü və O`Brayenin sifəti hamınınkı kimi ifadəsiz görkəm aldı.
Günün hadisəsi bu idi. Uinston indi gözü ilə gördüyünün həqiqiliyinə o qədər də əmin deyildi. Heç vaxt belə təsadüflərin davamı olmurdu. Onlar yalnız insanda inamı ölməyə qoymayan bir təsəlli yaradırdı: fikirləşirdin ki, səndən başqa da Partiyanın düşmənləri var!
Kim bilir, bəlkə də geniş şaxəli gizli fəaliyyət şəbəkəsi haqqında şayiələr doğrudur!
Bəlkə Qardaşlıq həqiqətən də mövcuddur! Saysız-hesabsız həbslərə, etiraflara, edamlara baxmayaraq, Qardaşlığın mövcudluğuna əminlik quru nağıl deyildi! Uinston bir gün bütün deyilənlərin həqiqətə çevriləcəyinə inanırdı.
Ertəsi gün isə əminliyi yoxa çıxırdı. Əlində dəlil-sübut yox idi.
Hər cür yozula bilən, yaxud heç bir mənası olmayan ani baxışlar, kənar söhbətlərdən qulağa çatan kəsik-küsük sözlər, tualet divarlarındakı yarısıilinmiş yazılar, çətin ki, nəyinsə sübutu sayıla bilərdi.
Hətta biri-birini tanımayan iki adamın qarşılaşarkən əllərini yüngülcə tərpətmələri də nəzərindən yayınmamış və bunu gizli salamlaşma zənn etmişdi. Bir sözlə, yalnız gümanlar, ehtimallar...
Hər şey sadəcə təxəyyülünün məhsulu da ola bilərdi. O`Brayenə tərəf baxmadan kabinəsinə qayıtdı.
Bu ani təması davam etdirməyi ağlına da gətirmirdi. Hətta O` Brayenə yaxınlaşmaq imkanı yaransa da, hərəkəti heç bir məntiqə sığmayan dəhşətli təşəbbüs olardı.
Bir, yaxud iki saniyə ərzində fərqli yozula biləcək nəzərlərlə bir-birlərinə baxmışdılar. Vəssalam! Həyatı başdan-başa tənhalıqda keçən insan üçün hətta bu ani illüziya da yaddaqalan hadisə idi.
Uinston yerindən qalxıb stulda şax oturdu. Bir də gəyirdi. Deyəsən, mədəsindəki cin üzü yuxarı qalxmağa başlamışdı.
Gözləri yenə səhifəyə zilləndi. Sən demə bayaqdan bəri dərin fikrə dalsa da, əli özündən asılı olmayaraq işləyirmiş. Lakin bunlar bir az əvvəl yazdıqları kimi başı-ayağı bilinməyən, biri-birinə qarışmış dəhşətli cızmaqaralar deyildi.
Qələmin ucu kağızın yumşaq səthində sürətlə hərəkət edir, eyni ifadəni iri çap hərfləri ilə biri-birinin altında ləzzətlə sıraya düzürdü:
RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!
RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!
RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!
RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!
RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!
Bu sözləri yaza-yaza səhifənin ortasına gəlib çıxmışdı.
Lakin yazdıqları da vahimə hissinin aradan qalxmasına kömək etdi.
Əslində, cəfəng hərəkət etdiyini özü də anlayırdı.
Belə şüarları kağıza köçürmək gündəlik tutmaqdan çox da təhlükəli deyildi. Amma yenə də korladığı səhifələri dərhal cırıb atmaq və ümumiyyətlə, bu işdən birdəfəlik əl çəkmək haqqında fikirləşdi.
Düşündüyünü eləmədi. Çünki mənasız olduğunu bilirdi. RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!-şüarını yazmağı ilə yazmamağı arasında heç bir fərq yoxdu. Gündəlik tutmağı ilə tutmamağı arasında heç bir fərqi yoxdu.
Hər iki halda Fikir Polisinin əlinə düşməsi an məsələsi idi. O, suç işləmişdi.
Hətta qələmi kağıza toxundurmasa belə, cinayət törətmişdi. Özü də bütün digər suçluluqların kökündə dayanan cinayət!
Əməlinin adı fikir cinayəti idi. Fikir cinayətini həmişə gizli saxlamaq mümkün olan iş deyildi. Müəyyən dövr ərzində, hətta illər boyu başını salamat saxlaya bilərdin. Lakin əvvəl-axır onların əli mütləq sənə də çatacaqdı.
Bu işi həmişə gecə görürdülər. Həbs eləməyə gecələr gəlirdilər.
Qəflətən yuxudan oyadırlar, kobud əl çiynindən yapışıb səni silkələyir, işığı düz gözünə salırlar. Sərt simalı adamlar yatağını dövrəyə alır..
Əksər hallarda heç bir məhkəmə keçirilmirdi, həbslər barəsində məlumat verilmirdi. Adamlar bir qayda olaraq gecələr yoxa çıxırdılar.
Adın siyahılardan silinirdi, gördüyün işlərlə bağlı xatırlatmalar hər yerdən pozulurdu, mövcudluq faktın inkar olunurdu, həmişəlik unudulurdun.
Artıq sən yox idin. Ləğv edilmişdin, yoxa çıxarılmışdın, öz aralarında dedikləri kimi, buxara çevrilmişdin.
İsteriya bir anlığa yenə Uinstona hakim kəsildi. Tələsə-tələsə əyri-üyrü hərflərlə cızmaqara eləməyə başladı:
məni güllələyirlər bunun mənə heç bir dəxli yoxdur gülləni boynumun arxasından vuracaqlar bunun mənə dəxli yoxdur rədd olsun böyük qardaş həmişə gülləni boynun arxasından vururlar mənə dəxli yoxdur rədd olsun böyük qardaş
Stulun arxasına söykəndi. Belə vahiməyə düşməsindən özü də yüngülcə pərt olmuşdu. Bir an sonra isə ildırım vurmuş kimi yerində quruyub qaldı. Qapı döyülürdü.
Deməli, gəldilər! Siçan kimi nəfəsini içinə çəkib gözləyirdi.
İlk cəhddən sonra qapı açılmasa çıxıb gedəcəklərinə zəif də olsa ümid bəsləyirdi..
Yox, qapıya vurulan zərbələr təkrarlanmağa başladı. Belə vəziyyətdə ən axmaq hərəkət ləngiməkdir.
Ürəyi təbil kimi şiddətlə döyünürdü. Üzünün ifadəsi isə uzun illərin təcrübəsi nəticəsində dəyişməz qalmışdı. Uinston ayağa qalxdı, ağır addımlarla qapıya yaxınlaşdı...
Romanı tərcümə edən: Vilayət Quliyev
"Azərbaycan" jurnalı
