ABŞ prezidenti Donald Trump BMT Baş Assambleyasındakı çıxışında deyib ki, Almaniya “tutduğu kursu dərhal dəyişməzsə”, ŞimalAxını kəmərinin tikintisi ilə enerji məsələsində tamamilə Rusiyadan asılı olacaq.
Trump bunu da deyib ki, İran liderləri “xaos, ölüm və dağıntı toxumu səpirlər” və noyabrın 5-dən sonra Tehranın üzərinə daha çox sanksiyalar bərpa olunacaq.
ABŞ prezidenti “bütün ölkələri İran hökuməti Yaxın Şərqdə və ondan kənarda təcavüzkar hərəkətlərini davam etdirdkcə” Tehranı “təcrid etməyə” çağırıb.
Trump Sentyabrın 25-də Nyu Yorkda keçirilən BMT Baş Assambleyasında deyib:
“İran liderləri xaos, ölüm və dağıntı toxumu səpirlər. Onlar qonşularına, onların sərhədlərinə suveren hüquqlarına hörmət etmirlər. İran liderləri özlərini varlandırmaq üçün ölkənin ehtiyatlarını talan edirlər, Yaxın Şərqdə və ondan çox uzaqlarda qarışıqlıq yaradırlar”.
Trump BMT Baş Assambleyasına deyib ki, “biz dünyada terrorçuluğun əsas sponsoru olan ölkənin planetin ən təhlükəli silahını istehsal etməsinə yol verə bilmərik”.
“Biz yol verə bilmərik ki, “Amerikaya ölüm” şüarı qışqıran və İsraili məhv edilməklə hədələyən ölkə nüvə başlığını dünyanıən bütün nöqtələrinə daşıya bilən vasitəyə sahiblənsin. Biz buna sadəcə olaraq yol verə bilmərik. Biz bütün ölkələri İran öz təcavüzünü davam etdirdikcə onu təcrid etməyə, İran xalqının öz dini və layiqli taleyinə sahib olmaq mübarizəsini dəstəkləməyə çağırırıq”.
Trump Polşanıən özünü Rusiyanın enerji asılılığından müstəqil etməyə çalışmasını təqdir edib və bildirib ki, Baltik dənizinin dibi ilə çəkiləcək Şimal Axını 2 kəməri Almaniyanı bütünlüklə Rusiyanın enerji asılığına salacaq.
OPEC və Beynəlxalq Məhkəmə tənqid olunur
Trump bunu da deyib ki, Beynəlxalq Cinayətlər Məhkəməsinin heç bir legitimliyi yoxdur və o “ədalətin bütün prinsiplərini pozur”.
Onun sözlərinə görə “Beynəlxalq Məhkəmə az qala bəşəri yurisdiksiya iddiasındadır və Amerika öz suverenliyini heç vaxt seçkisiz, hesabatlıqsız qlobal bürokratiyaya tabe etdirməyəcək”.
Suriya müharibəsinə gəlincə, Trump bildirib ki, Bashar al-Assad rejimi kimyəvi silahlara əl atarsa Birləşmiş Ştatlar bu hərəkətə cavab verəcək. O qeyd edib ki, dünyanın Suriyadakı “ortaq məqsədi” münaqişə gərginliyinin azaldılması və bununla yanaşı “Suriya xalqının istəyinə uyğun” siyasi həllin tapılmasıdır.
Trump çıxışında habelə neft ixrac edən ölkələrin OPEC təşkilatını tənqid edib. O OPEC ölkələrini neft qiymətlərini qaldırmaqla “dünyanı soymaqda” ittiham edib.
Trump "Skripal məsələsinə" toxunmur
Trump əlavə edib ki, Birləşmiş Ştatlardan hərbi dəstək alan ölkələr öz müdafiə xərcləri paylarını ödəməyə başlamalıdırlar.
Trump bunu da bildirib ki, dövlət katibi Mike Pompeo ABŞ-ın xarici yardımlarını yenidən dəyərləndirmək təşəbbüsü ilə məşğuldur.
"Biz xarici yardımı yalnız bizə hörmət edənlərə, açıq desəm, yalnız dostlarımıza göstərəcəyik”.
Bu çıxışdan əvvəl ABŞ-ın BMT-dəki səfiri Nikki Haley Trump-ın keçmiş Rusiya casususunun Noviçok kimyəvi agenti ilə zəhərlənməsindən danışacağını desə də, prezident bu məsələyə toxunmayıb.
O əvəzində Şimali Koreya lideri Kim Jong un-u “onun ümidverci səylərinə” görə tərifləyib.
Bununla belə o əlavə edib ki, Koreya yarımadasının tam nüvəsizləşdirilməsi üçün çox iş görülməlidir və bu proses başa çatanadək Pxenyan üzərindəki sanksiyalar qüvvədə qalacaq.
Erdoğan və Macron İranı müdafiə edirlər
Trump BMT Baş Assambleyasındakı çıxışını başa vurandan az sonra NATO üzvü olan iki ölkə - Türkiyə və Fransa ABŞ prezidentinin İran hökumətini təcrid etmək çağırışını qəti şəkildə tənqid ediblər.
Türkiyə prezidenti Recep Tayyip Erdoğan deyib: “Bizim heç birimiz ticarət sazişlərinin təkbaşına ləğvi, proteksionizimin yayılması, iqtisadi sanksiyalardan silah kimi istifadə edilməsi qarşısında susa bilmərik”.
Fransa prezidenri Emmanuel Macron Baş Assambleyada etdiyi çıxışda Trump-ın daha sərt sanksiyalar barədə qeydlərinə ehyamla deyib ki, İranla “dialoq və çoxtərəfli münasibətlərə” ehtiyac var.
Macron deyib ki, İranla bağlı situasiyanın həllinə nə “güclünün qanunu, nə də kənardan təzyiq” kömək etməyib:
"Biz bilirik ki, İran hərbi nüvə çığırında idi. Bəs onu nə dayandırdı? 2015-ci ilin nüvə sazişi! Bu gün biz regional gərginlikləri artırmalı deyilik və əslində İranla bağlı nüvə, ballistik, regional natahatlıqları dialoq və çoxtərəflilik prinsipləri əsasında daha geniş gündəlikdə cavablandırmalıyıq”.
Bundan əvvəl çıxış etmiş İran prezidenti Hassan Rohani ABŞ-ın onun ölkəsinə qarşı sanksiyalarının sərtləşdirilməsini “bir növ iqtisadi terror” adlandırıb.
O habelə ABŞ administrasiyasını İran hökumətini devirmək istəməkdə ittiham edib.
"Qütbləşmə yüksəlişdə, populizm yürüşdədir"
BMT Baş Assambleyasında Trump-dan əvvəl çıxış edən baş katib Antonio Guterres demişdi ki, “dünya etimad çatışmazlığından çox pis şəkildə iztirab çəkir”.
“Ölkələrin daxilində insanlar siyasi hakimiyyətlərə inamlarını itirirlər. Qütbləşmə yüksəlişdə və populizm yürüşdədir. Ölkələr arasında əməkdaşlıq daha az müəyyəndir və daha çətindir və bizim Təhlükəsizlik Şuramızda parçalanma çox güclüdür”.
Guterres dünya ölkələrini təkbaşınalığa qarşı çıxmağa və beynəlxalq əməkdaşlığı canlandırmağa çağırıb.
Baş katib habelə “ziyanlı kiberfəza hərəkətlərini və süni zəkanın hərbiləşdirilməsini” tənqid edib.
O deyib ki, demokratik prinsiplər hücum altındadır və qanunun aliliyi sarsıdılıb.
