-
"Gözlə məni" (Jdi menya) şeiri 1941-ci ildə müharibənin qaynar vaxtında “Pravda” qəzetində çap olunmuşdu...
Konstantin Simonovun 100 illiyi qeyd olunur
Bu gün Rusiyada Sovet ədəbiyyatının ən məşhur şeirlərindən biri olan “Gözlə məni” şeirinin müəllifi Konstantin Simonovun 100 illiyi qeyd olunur.
K.Simonovun bu şeirini çoxumuz əzbər bilirik. Gözəl şeirdir, amma müəllifi K.Simonovun şəxsiyyəti haqda da belə birmənalı söz demək çətindir.
O, Anna Axmatova, Zoşenko, Boris Pasternaka qarşı kampaniyaların fəal iştirakçısı olub, Soljenitsın, Saxarov əleyhinə məktublar yazıb.
Bununla belə, “Literaturnaya qazeta”-nın baş redaktoru kimi, romanlar, pyeslər, şeirlər müəllifi kimi o, müharibə haqda sadə insanın səsi ilə danışan ilk yazarlardandır.
Bu gün onun bütün yazdıqları arasında iki əsər yaşayır. “Sağlar və ölülər” epopeyası və “Gözlə məni” şeiri. Bu şeiri o, həyat yoldaşı, aktrisa Valentina Serovaya həsr etmişdi.
«Жди меня, и я вернусь.
Только очень жди,
Жди, когда наводят грусть
Желтые дожди,
Жди, когда снега метут,
Жди, когда жара,
Жди, когда других не ждут,
Позабыв вчера.
Жди, когда из дальних мест
Писем не придет,
Жди, когда уж надоест
Всем, кто вместе ждет.
Жди меня, и я вернусь,
Не желай добра
Всем, кто знает наизусть,
Что забыть пора.
Пусть поверят сын и мать
В то, что нет меня,
Пусть друзья устанут ждать,
Сядут у огня,
Выпьют горькое вино
На помин души...
Жди. И с ними заодно
Выпить не спеши.
Жди меня, и я вернусь,
Всем смертям назло.
Кто не ждал меня, тот пусть
Скажет: — Повезло.
Не понять, не ждавшим им,
Как среди огня
Ожиданием своим
Ты спасла меня.
Как я выжил, будем знать
Только мы с тобой, —
Просто ты умела ждать,
Как никто другой».
1941-ci ildə müharibənin qaynar vaxtında “Pravda” qəzetində çap olunmuş bu şeirə 1943-cü ildə eyniadlı film çəkilib, şairin bu şeiri həsr etdiyi aktrisa filmin baş qəhrəmanını oynayıb.
Amma 2000-ci illərdə İnternetdə buna bənzər bir şeir də peyda oldu:
«Жди меня. Я не вернусь —
это выше сил.
Если ранее не смог —
значит — не любил.
Но скажи, зачем тогда,
уж который год,
я Всевышнего прошу,
чтоб тебя берег.
Ждешь меня? Я не вернусь, — не смогу.
Прости, что стояла только грусть
на моем пути.
Может быть,
средь белых скал
и святых могил
я найду
кого искал, кто меня любил?
Жди меня. Я — не вернусь!»
Bunu Nikolay Qumilyovun yazdığı iddia edilirdi. İddiaya görə, Anna Axmatovanın arxivində bu şeirin altında Nikolayın imzası olub. Axmatova bu şeiri K.Simonova çap etməsi üçün göndərib, Simonov isə Qumilyovdan xoşu gəlmədiyinə görə, onu öz versiyasında yazıb və çapa verib.
Amma bu iddianın müdafiəçilərində şeirin Axmatovanın arxivindən tapılmasından başqa bir sübut yoxdur.
Üstəlik, bir sıra rus ədəbiyyatşünasları bunun Qumilyov üslubu olmadığını, elə Simonova məxsus olduğunu deyirlər.
Hər halda bu, bəşər tarixinin gördüyü bütün müharibə şeirlərinin ən yaxşılarından biridir. Bu şeir ətrafında yeni-yeni söz-söhbətin yaranması bu faktı bir daha təsdir edir.
Şeiri Azərbaycan türkcəsinə bir çox Azərbaycan şairləri tərcümə ediblər.
GÖZLƏ MƏNİ
1. Əliağa Kürçaylının tərcüməsi
Gözlə məni, gələcəyəm,
Ancaq gözlə sən.
Gözlə, kədər yağan zaman
Qəmli üzündən.
Qar yağanda gözlə məni,
Gözlə, istidə.
Bəziləri unudaraq
Gözləməsə də…
Gözlə, uzaq yerdən məktub
Gəlməsə sənə,
Bəziləri yorulsa da
Sən gözlə yenə…
Gözlə, sən məni, gələcəyəm,
Gözlə ürəkdən.
Desələr ki, yetər, unut…
Baxma, gözlə sən.
Amma, oğlum qoy inansın-
Artıq ölmüşəm,
Dostlar məni gözləməsin,
Gözlərində nəm.
Qoy içsinlər acı şərab,
Yad edib məni,
Tək sən gözlə.
Onlarla bir
İçmə badəni…
Gözlə məni, gələcəyəm
Bir aydın səhər.
Baxtı varmış- söyləsin qoy
Gözləməyənlər.
Gözləməyən nə bilir ki,
Odlardan belə
Xilas etdin həyatımı
Gözləməyinlə.
Mən sağ qaldım, səbəbisə,
Bax, budur, gerçək:
Sən bacardın gözləməyi,
Yalnız özün tək.
2. Xəlil Rza Ulutürkün tərcüməsi
Gözlə məni qayıdacağam.
Gözlə, ey nigar.
Gözlə, kədər gətirəndə
Soyuq yağışlar.
Gözlə məni, qar yağanda,
İsti düşəndə.
Gözlə, bezib özgələri
Gözləməyəndə.
Gözlə, məktub kəsiləndə
Səhra poçtundan.
Gözlə, təngə gətirəndə
Hamını hicran.
Gözlə məni, qayıdacağam.
Baxma onlara-
Səbr etməyib, tab etməyib
Unudanlara.
Mən ölümün acığına
Dönəcəm, gülüm.
Dözməyənlər qoy dözməsin,
Döz ömrüm-günüm.
Onlar bilməz: neçin odda
Dönmədim külə.
Məni xilas eylədin sən
Gözləməyinlə.
Nə cür döndüm. Tək ikimiz
Bilərik bunu.
İnamla yol gözləməyin
Nə olduğunu.
Heç kəs, heç kəs sənin kimi,
Qolum-qanadım,
Gözləməyi bacarmadı;
Sənsə bacardın.
3. Anarın tərcüməsi
Gözlə məni, dönəcəm, amma lap çox gözlə sən
Mən mütləq qayıdacam, əgər belə gözləsən.
Gözlə, sarı yağışlar ürəyini sıxanda
Gözlə, külək əsəndə, çovğunda, qar yağanda
Başqası unudulub yaddan çıxanda çoxdan
Məni gözlə qış, bahar, istilər düşən zaman.
Yoxluğuma qoy mənim anam, oğlum inansın
Mənə rəhmət diləsin.
Qoy dostlarım yığışıb ehsan yeməyi yesin
Sən onlara qoşulub, onlarla tikə kəsmə.
Ölümümə inanıb yas tutmağa tələsmə.
Ölümün acığına, dönnəm gələndə vaxtı
Gözləməyənlər desin: vaxtı var imiş vaxtı.
Gözləməyən nə bilsin od-alovun içindən
Belə gözləməyinlə məni xilas etdin sən.
4. İsa İsmayılzadənin tərcüməsi
Gözlə, qayıdacağam,
Gözlə sən məni.
Solğun, qəmli yağışlar
Döyəndə pəncərəni-
Gözlə sən məni.
Qışda qarı kürüyüb
Yağanda gözlə,
Yayda göydən od-alov
Yağanda gözlə.
Heç kəs gözləməyəndə_
Gözlə sən məni.
Məktublar gecikəndə
Gözlə sən məni.
Yollara boylanmaqdan
Adamlar bezikəndə-
Gözlə sən məni.
Gözlə qayıdacam,
Gözlə sən məni.
Gözlə, vecinə alma
Unutmağın məqamı
Çatdı deyəni.
Qoy oğlum da, anam da
Yoxluğuma inanıb,
Mənsizliyə alışsın-
Gözlə sən məni.
Qoy dostlarım yorulub
Yoxluğumla barışsın-
Gözlə sən məni.
Ocağın qırağında
Sağlığıma içsinlər-
Xatırlasınlar.
Yoxluğuma içsinlər-
Xatırlasınlar.
Sən onlara qoşulma.
Atamın ocağına
Gözlə, gələrəm.
Ölümün acığına
Gözlə, gələrəm.
Kim məni gözləmirdi-
Desin - Bəxti gətirdi...
Təkcə gözləməyinlə
Neçə dəfə ölümdən
Qurtardın məni,
Yenidən bu dünyaya
Qaytardın məni.
Gözlə, gözlə yenə də,
Gözlə sən bir az
Sənin tək gözləməyi
Heç kəs bacarmaz.
5. Ayaz Vəfalının tərcüməsi
(“Ədəbiyyat və incəsənət”, 9 may 1975)
Gözlə məni, gələcəyəm,
Gözlə məni yar;
Gözlə məni səpəndə qəm
Narın yağışlar.
Gözlə məni qışın qarı
Evlər yıxanda;
Gözlə məni başqaları
Dönük çıxanda.
Məktubumdan əlini sən
Üzəndə gözlə;
Hamı... hamı gözləməkdən
Bezəndə gözlə.
Gözlə məni, nahaq yerə,
Gülüm, qəm yemə;
“Unudular...” deyənlərə
Xeyir diləmə.
Qoy inansın anam, oğlum
Dostlarım... amma
Ölümümə,
Qurban olum,
Tək sən inanma.
Görsən hamı şərab içir
Ruhum xoş olsun-
Gözlə, demə onlarla bir
“İçək nuş olsun!”
Gələcəyəm, gözlə təki;
Həyat var imiş!
Gözləməyən qoy desin ki,
“Bəxti var imiş!”
Gözləməyən bilməz ki sən
Odlardan belə
Məni necə hifz etmisən
Gözləməyinlə!..
Necə olub sağ qalmışam-
Bilməz ki onlar:
Sənin kimi səhər-axşam
Gözləyənim var!..
6. Səyavuş Məmmədzadənin tərcüməsi
Gözlə məni, gələcəyəm,
Gözlə, qış, bahar.
Gətirsə də qəm üstə qəm
Həzin yağışlar,
Gözlə isti havalarda,
Boranda, qarda;
Kimsə kimdən əl üzəndə,
Gözlə yenə də;
Uzaqlardan xəbər-ətər
Gəlməsə belə,
Cana gəlsə gözləyənlər,
Hər nəsə, gözlə.
Gözlə məni, gələcəyəm,
Uyma bir para
İnamı kəm, yaddaşı kəm
Unutqanlara.
Oğul, ana bəd gümana
Düçar olsa da,
Dost-tanışım yana-yana
Qahmar olsa da;
Badələri qaldıraraq
Rəhmət deyəndə,
Gözlə məni lal duraraq,
Tələsmə sən də.
Gözlə məni, qoy əcəlin
Əli qurusun,
Od-alovda gözləməyin
Məni qorusun.
Gözləməyən deyər: yəqin
Bəxti gətirdi.
Gözləməyən hardan bilsin,
Bu necə sirdi.
Özümüz bilərik nədən
Sağ qalmışam mən:
Gözləməkdə sənə heç kəs
Tay ola bilməz.