Sən demə İspaniya diktatoru, general Francisco Franco-nun əli o qədər uzun imiş ki, Amerikada dünya şöhrətli yazıçı Ernest Hemingway-in əsərinə çəkilən filmləri senzura etdirə bilirmiş.
“El Pais” qəzeti yazır ki, onun əmri ilə ispan diplomatları 2-ci Dünya Müharibəsi zamanı Hollivudda çəkilən “Zəng kiminçün çalınır” filminin ssenarisinə düzəlişlər edilməsinə müvəffəq olmuşdular.
Məsələn, Hemingway-in frankoçular haqda işlətdiyi "falanqist”, yaxud “faşist” sözləri “millətçi” sözü ilə əvəzlənmişdi.
İspan diplomatları həmçinin “sadiq respublikaçılar” ifadəsini “qırmızılar”la əvəzlətdirə bilmişdilər.
Məqalə texaslı alim Duqlas Lapreydin (Douglas Laprade) tədqiqatlarına əsaslanır.
2-ci Dünya Müharibəsi dövründə ABŞ-da senzura qüvvədə idi və senzorlar Franco İspaniyasının ABŞ-dəki səfirliyi və konsulluğunun istəklərini nəzərə alırdılar.
Avropada ABŞ-a düşmən iki qüvvə vardı: Hiler və Mussolini. Amerika Franco-nun timsalında 3-cü bir cəbhənin də açılmasını istəmirdi.
General F.Franco
Üstəlik də Franco-ya rəğbət bəsləyən də az deyildi ABŞ-da. Hollivud studiyaları da senzuranın istəklərini canla-başla yerinə yetirirdilər.
Oxumayanlara xatırladaq ki, “Zəng kiminçün çalınır” romanı 1940-cı ildə çap edilib və 30-cu illərdə İspaniyada respublikaçılarla faşistlər arasında gedən vətəndaş müharibəsindən bəhs edir.
Əsərin qəhrəmanı amerikalı gəncdir. O, beynəlmiləl qüvvələr tərkibində Franco-nun faşist qüvvələrilə savaşır.
Yazıçı həmin müharibəni jurnalist kimi işıqlandırmışdı.
Əsər Franco-nu elə qəzəbləndirmişdi ki, onilliklər boyu İspaniyada çapı qadağan edilmişdi.
Duqlas Lapreyd tədqiqatlarında onu da qeyd edir ki, oxşar düzəlişlər Hemingway-in qısa hekayəsi əsasında 1942-ci ildə çəkilmiş "Kilimancaro qarları" filmində də edilib.
Bəs Hemingway-in bu senzuraya münasibəti necəydi?
Lapreyd tədqiqatlarında qeyd edir ki, bu onu qətiyyən narahat etmirdi.
"Onun vecinə də deyildi. Çünki o qədər pul qazanmışdı ki, o qədər məşhur idi ki..."
“Zəng kiminçün çalınır” romanı Hemingway-in bütün mənalarda triumfu olmuşdu.
O cümlədən maliyyə baxımından.
Roman bir neçə ay ərzində yarım milyon tirajla satılmışdı.
AzadlıqRadiosunu Rusiya hökuməti "arzuolunmaz təşkilat" elan edib
Əgər siz Rusiyadasınızsa, bu ölkənin pasportunu daşıyırsınızsa, yaxud orada daimi yaşayan, amma vətəndaşlığı olmayan şəxssinizsə, nəzərə alın- məzmunumuzu paylaşdığınıza, bəyəndiyinizə, şərh yazdığınıza, bizimlə əlaqə saxladığınıza görə cərimə və ya həbslə üzləşə bilərsiniz.
