Qadınlar dünya əhalisinin 50 faizdən çoxunu təşkil etsə də, onlar siyasi lider və ya seçilmiş məmur olaraq azlıqdadırlar.
Milli Demokratiya İnstitutu bu məsələni açıq şəkildə qaldırır:
Bu arqumentdə problem var, baxmayaraq ki, bunu dəstəkləməyə hər hansı dəlil yoxdur.
Kubada parlamentin 45 faizini qadınlar təşkil edir. Parlamentinin yarısı qadınlardan ibarət olan bir ölkədə heç də bütün vətəndaşlar demokratiyadan yararlana bilmir.
Azərbaycanda Milli Məclis üzvlərinin 16 faizi qadınlardır. Lakin onların hamısı iqtidarda olan Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür ki, prezident İlham Əliyevin göndərdiyi hər sənədə sədaqətlə ştamp vururlar.
KƏMİYYƏT YOX, KEYFİYYƏT
Qərb dövlətləri və QHT-ləri hər il milyonlarla pul xərcləyirlər ki, qanunverici orqanlarda qadınların sayı artsın. Lakin parlamentdəki qadınları saymaq əslində sizə siyasi sistemin necə ədalətli, azad olduğunu göstərmir. Bu, yalnız parlamentdə qadınların sayını göstərir.
QHT-lər, o cümlədən donor hökumətlər yanlış olaraq parlamentdə qadınların sayının çoxalmasını hədəf seçirlər. Amma onun hansı partiyaya mənsub olması diqqətdən kənarda qalır. Məqsəd dünyada demokratik idarəetmədirsə, bu hədəf mənasızdır.
Misal üçün, Beynəlxalq Parlament İttifaqının (BPİ) parlamentdə gender bölgüsünə dair qlobal siyahısına baxaq: burdan qadınların partiya mənsubiyyəti gözümüz qarşısında canlanmır.
Belarus qadınların təmsil olunması baxımından lider ölkədir. Eynilə Qazaxıstan və Özbəkistan parlamentlərində nisbətən qadınların yeri çoxdur – ABŞ-dakı sayı da ötüb keçməkdədir. Bununla belə, bu faizlər hələ o ölkələrin siyasətində ədalət, bərabərlik, yaxud parlamentlərin icra hakimiyyətindən müstəqilliyi barədə heç nə demir.
FƏRQLİ MƏNZƏRƏ
Biz BPİ-nin statistikasını «Freedom House» təşkilatının «Dünyada Azadlıq» cədvəli ilə müqayisə etsək, tamamilə fərqli mənzərə alınır:
Belarus, Qazaxıstan və Özbəkistan – qadınları parlamentdə çox olan ölkələr azadlıq baxımından ən pis qiymət alanlardır. Bu ölkələrdə icraedici hakimiyyətə nəzarət üçün müstəqil parlamentlər yoxdur.
Gürcüstan və Ukrayna isə qadın deputatları çox olan qonşuları ilə müqayisədə daha azad hesab edilirlər. Baxmayaraq ki, siyasətdə qadınların sayı aşağıdır.
Hökumətdə gender bərabərliyi önəmli işdir, ancaq xalqın hakimiyyətdə real təmsilçiliyinin birinci göstəricisi deyil. Siyasi azadlıq və ədalətli idarəetməni gender məsələsinə qatmaq olmaz.
P.S. Joshua Foust Amerika Təhlükəsizlik Layihəsinin elmi əməkdaşıdır. O, PBS televiziyasında çalışır, Mərkəzi və Cənubi Asiya barədə bloq yazır.
Melinda Haring də Amerika Təhlükəsizlik Layihəsinin əməkdaşdır. O, Azərbaycan, Gürcüstan və Rusiyada demokratiya layihələrində çalışıb.
Milli Demokratiya İnstitutu bu məsələni açıq şəkildə qaldırır:
«Əhalinin yarısı siyasi arenada təmsil olunmursa, demokratiyadan bütün vətəndaşlar yararlana bilməz».
Bu arqumentdə problem var, baxmayaraq ki, bunu dəstəkləməyə hər hansı dəlil yoxdur.
Kubada parlamentin 45 faizini qadınlar təşkil edir. Parlamentinin yarısı qadınlardan ibarət olan bir ölkədə heç də bütün vətəndaşlar demokratiyadan yararlana bilmir.
Azərbaycanda Milli Məclis üzvlərinin 16 faizi qadınlardır. Lakin onların hamısı iqtidarda olan Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür ki, prezident İlham Əliyevin göndərdiyi hər sənədə sədaqətlə ştamp vururlar.
KƏMİYYƏT YOX, KEYFİYYƏT
Qərb dövlətləri və QHT-ləri hər il milyonlarla pul xərcləyirlər ki, qanunverici orqanlarda qadınların sayı artsın. Lakin parlamentdəki qadınları saymaq əslində sizə siyasi sistemin necə ədalətli, azad olduğunu göstərmir. Bu, yalnız parlamentdə qadınların sayını göstərir.
QHT-lər, o cümlədən donor hökumətlər yanlış olaraq parlamentdə qadınların sayının çoxalmasını hədəf seçirlər. Amma onun hansı partiyaya mənsub olması diqqətdən kənarda qalır. Məqsəd dünyada demokratik idarəetmədirsə, bu hədəf mənasızdır.
Misal üçün, Beynəlxalq Parlament İttifaqının (BPİ) parlamentdə gender bölgüsünə dair qlobal siyahısına baxaq: burdan qadınların partiya mənsubiyyəti gözümüz qarşısında canlanmır.
| Ölkə | Qadınlar (%) |
| Gürcüstan | 6 |
| Ukrayna | 8 |
| Ermənistan | 10 |
| Rusiya | 13.6 |
| Azərbaycan | 16 |
| Türkmənistan | 16.8 |
| Tacikistan | 19 |
| Özbəkistan | 22 |
| Qırğızıstan | 23.3 |
| Qazaxıstan | 24.3 |
| Belarus | 31.8 |
Belarus qadınların təmsil olunması baxımından lider ölkədir. Eynilə Qazaxıstan və Özbəkistan parlamentlərində nisbətən qadınların yeri çoxdur – ABŞ-dakı sayı da ötüb keçməkdədir. Bununla belə, bu faizlər hələ o ölkələrin siyasətində ədalət, bərabərlik, yaxud parlamentlərin icra hakimiyyətindən müstəqilliyi barədə heç nə demir.
FƏRQLİ MƏNZƏRƏ
Biz BPİ-nin statistikasını «Freedom House» təşkilatının «Dünyada Azadlıq» cədvəli ilə müqayisə etsək, tamamilə fərqli mənzərə alınır:
| Ölkə | Qadınlar (%) | Freedom House |
| Gürcüstan | 6 | 3.5 |
| Ukrayna | 8 | 3.5 |
| Ermənistan | 10 | 5 |
| Rusiya | 13.6 | 5.5 |
| Azərbaycan | 16 | 5.5 |
| Türkmənistan | 16.8 | 7 |
| Tacikistan | 19 | 5.5 |
| Özbəkistan | 22 | 7 |
| Qırğızıstan | 23.3 | 5 |
| Qazaxıstan | 24.3 | 5.5 |
| Belarus | 31.8 | 6.5 |
Belarus, Qazaxıstan və Özbəkistan – qadınları parlamentdə çox olan ölkələr azadlıq baxımından ən pis qiymət alanlardır. Bu ölkələrdə icraedici hakimiyyətə nəzarət üçün müstəqil parlamentlər yoxdur.
Gürcüstan və Ukrayna isə qadın deputatları çox olan qonşuları ilə müqayisədə daha azad hesab edilirlər. Baxmayaraq ki, siyasətdə qadınların sayı aşağıdır.
Hökumətdə gender bərabərliyi önəmli işdir, ancaq xalqın hakimiyyətdə real təmsilçiliyinin birinci göstəricisi deyil. Siyasi azadlıq və ədalətli idarəetməni gender məsələsinə qatmaq olmaz.
P.S. Joshua Foust Amerika Təhlükəsizlik Layihəsinin elmi əməkdaşıdır. O, PBS televiziyasında çalışır, Mərkəzi və Cənubi Asiya barədə bloq yazır.
Melinda Haring də Amerika Təhlükəsizlik Layihəsinin əməkdaşdır. O, Azərbaycan, Gürcüstan və Rusiyada demokratiya layihələrində çalışıb.
