Keçid linkləri

2024, 28 Mart, Cümə axşamı, Bakı vaxtı 19:14

Şahzadə Dipendranın məhəbbəti


ŞAH­­­ZA­­­DƏ Dİ­­­PEND­­RA­­­NIN
MƏ­­­HƏB­­­BƏ­­­Tİ


Xə­­­ri­­­tə­­­də Ne­­­pal Çin­­­dən aşa­­­ğı­­­da, Hin­­­dis­­­tan­­­dan yu­­­xa­­­rı­­­da­­­dır. Ora­­­nın öy­­­rə­­­nil­­­mə­­­yə la­­­yiq flo­­­ra-fa­­­u­­­na­­­sı fo­­­nun­­­da mə­­­həb­­­bət fa­­­na­­­tik­­­cə­­­si­­­nə olur­­­muş. Ha­­­mı te­­­le­­­vi­­­zi­­­ya­­­dan xə­­­bər tut­­­du: Ne­­­pal şah­­­za­­­də­­­si Di­­­pend­­ra eşq yo­­­lun­­­da qətl­­lər ya­­­pıb, öz kral ai­­­lə­­­si­­­nicə qı­­­rıb-ça­­­tıb. Baho, özü də bu, qart ki­­­şi olan­­­da se­­­vib ki. Otuz - az yaş de­­­yil. Bur­­­da bir­­­cə şey qa­­­ran­­­lıq qa­­­lır: nə əcəb, in­­­di­­­yə­­­cən sev­­­gi­­­ni-zadı dad­­­ma­­­yıb.

Əl­­­bət­­­tə, mü­­­əm­­­ma­­­lar son­­­ra­­­kı təh­­­qi­­­qat­­­la­­­rın möv­­­zu­­­su­­­dur. Al­­­lah bi­­­lir, bəl­­­kə otu­­­zu­­­na­­­can min cür fı­­­rıl­­­daq­­­dan çı­­­xıb. Bu eşq fı­­­rıl­­­daq­­­la­­­rı əs­­­lin­­­də Ne­­­pal xal­­­qı­­­nın sir­­­ri­­­dir. Düz­­­dü, nə­­­zə­­­ri cə­­­hət­­­cə və­­­li­­­əh­­­din adı fı­­­rıl­­­daq­­­lar­­­da hal­­­la­­­na bil­­­məz. An­­­caq biz - yer di­­­bin­­­dən çı­­­xan­­­lar, dor di­­­bin­­­dən qa­­­çan­­­lar, hal­­­lan­­­dı­­­rı­­­rıq. Bi­­­zə nə var! Araz aşı­­­ğı­­­mız­­­dan­­­dır, Kür - to­­­pu­­­ğu­­­muz­­­dan. Hər şe­­­­yi öz ar­­­şı­­­nı­­­mız­­­la öl­­­çür, heç dü­­­şün­­­mü­­­rük də ki, otuz ya­­­şın­­­da­­­kı sev­­­gi əv­­­vəl­­­ki il­­­lə­­­rin fərz olu­­­nan bü­­­tün lo­­­tu­­­luq­­­la­­­rı­­­nı is­­­tis­­­na edir. Sev­­­gi­­­dən əv­­­vəl­­­ki - yal­­­nız tə­­­miz­­­lik-pak­­­lıq döv­­­rü­­­dür. Fı­­­rıl­­­daq­­­lar­­­dan son­­­ra sev­­­gi - müm­­­kün­­­süz­­­dür. Fı­­­rıl­­­daq sev­­­gi­­­dən son­­­ra bəl­­­kə ola da bi­­­lər, an­­­caq əv­­­vəl - qə­­­tiy­­­yən.

Di­­­pend­­ra­­­nın ilk mə­­­həb­­­bə­­­ti, mə­­­nim fər­­­ziy­­­yə­­­lə­­­ri­­­mə gö­­­rə, 16-17 yaş­­­la­­­rı­­­na, bəl­­­kə bir az da əv­­­və­­­lə, düş­­­mə­­­li idi. On­­­da da su­­­al do­­­ğur: mə­­­həb­­­bət olub­­­sa, bə ni­­­yə səs-so­­­ra­­­ğı çıx­­­ma­­­yıb? Axı, sev­­­gi­­­li­­­lər qo­­­vuş­­­ma­­­yıb­­­lar­­­sa (otu­­­zu­­­na­­­can su­­­bay­­­lıq bu­­­nun sü­­­bu­­­tu­­­dur), or­­­ta­­­da bir fa­­­ciə baş ver­­­mə­­­li idi. Çün­­­ki söh­­­bət elə-be­­­lə adam­­­dan yox, şah­­­za­­­də­­­dən ge­­­dir. Şah­­­za­­­də­­­nin qo­­­vuş­­­ma­­­ya­­­ca­­­ğı sev­­­gi­­­li tə­­­səv­­­vü­­­rə gəl­­­mir. Ya da fa­­­ciə ol­­­ma­­­ğı­­­na olub, an­­­caq bu­­­nu ça­­­ta­­­çat ört-bas­­­dır edib­­­lər. Kral ai­­­lə­­­si­­­nə fa­­­ciə ya­­­raş­­­maz de­­­yə, in­­­for­­­ma­­­si­­­ya­­­nı sa­­­ray­­­dan dı­­­şa­­­rı­­­ya sız­­­ma­­­ğa qoy­­­ma­­­yıb­­­lar. Mil­­­lət kral ai­­­lə­­­sin­­­də­­­ki fa­­­ci­­­ə­­­lər­­­dən xə­­­bər tut­­­ma­­­ma­­­lı­­­dır.

Xə­­­bər tut­­­ma­­­dı­­­sa da, de­­­mək, fa­­­ciə yer­­­li-dib­­­li yox­­­dur. İn­­­for­­­ma­­­si­­­ya­­­ya çev­­­ril­­­mə­­­yən ha­­­di­­­sə yox he­­­sab edil­­­mə­­­li­­­dir. Kim bi­­­lir, bəl­­­kə də şah­­­za­­­də Di­­­pend­­ra­­­nın 16-17 (ya 14-15) yaş­­­la­­­rın­­­dan 30-na qə­­­dər sev­­­di­­­yi gö­­­zəl­­­lə­­­ri, ali­­­mən­­­səb kral ai­­­lə­­­si üzv­­lə­­­ri­­­nin öz tap­­­şı­­­rı­­­ğıy­­­la, xü­­­su­­­si xid­­­mət or­­­qan­­­la­­­rı bo­­­ğub öl­­­dü­­­rüb.

Ya Şərq üs­­­lu­­­bun­­­da - zə­­­hər­­­lə­­­yib­­­lər. Di­­­pend­­ra tə­­­miz ba­­­la­­­dır, bəl­­­kə son­­­ra ki­­­mi gö­­­rüb, ye­­­nə se­­­vib də. Hər də­­­fə də oxu da­­­şa də­­­yib: sev­­­gi­­­li­­­lə­­­ri­­­ni ona la­­­yiq bil­­­mə­­­yib­­­lər. On­­­la­­­rı lə­­­kə­­­lə­­­mə­­­yə eh­­­ti­­­yac duy­­­ma­­­yıb­­­lar da, sa­­­də­­­cə, qət­­­lə ye­­­ti­­­rib­­­lər, qur­­­ta­­­rıb ge­­­dib. Şah­­­za­­­də Di­­­pend­­ra bəl­­­kə son­­­ra­­­lar qə­­­bir­­­lə­­­ri­­­nin ye­­­ri­­­ni bil­­­di­­­yi sev­­­gi­­­li­­­lə­­­ri­­­ni zi­­­ya­­­rət edib də. Xa­­­rak­­­te­­­ri li­­­rik-emo­­­si­­­o­­­nal tərz­­də for­­­ma­­­la­­­şıb. Di­­­pend­­ra otuz ya­­­şı­­­na­­­can ölən (öl­­­dü­­­rü­­­lən) sev­­­gi­­­li­­­lə­­­ri­­­nin xa­­­ti­­­rə­­­si ilə ya­­­şa­­­yıb.

Bu xa­­­ti­­­rə­­­lər heç vaxt sa­­­ra­­­lıb-sol­­­ma­­­yıb. Şah­­­za­­­də kön­­­lü se­­­vən gö­­­zəl­­­lə­­­ri qa­­­rı­­­şıq sal­­­ma­­­yıb. Əf­­­sa­­­nə­­­lər ya­­­ran­­­ma­­­yıb­­­sa da, sa­­­ray sal­­­na­­­mə­­­çi­­­lə­­­ri on­­­lar haq­­­qın­­­da hök­­­mən xro­­­ni­­­ka­­­lar yaz­­­mış olar. Uzaq gə­­­lə­­­cək­­­lər­­­də bu xro­­­ni­­­ka­­­lar­­­dan agah olan ki­­­mi xalq on­­­la­­­rı dər­­­hal bə­­­di­­­i­­­ləş­­­di­­­rə­­­cək. Kat­­­man­­­du ar­­­xiv­­­lə­­­ri hə­­­lə­­­lik ha­­­mı üçün qa­­­pa­­­lı­­­dır. Ne­­­pal xal­­­qı öz kral ai­­­lə üzv­­lə­­­rin­­­dən bi­­­xə­­­bər­­­dir. Yox­­­sa on­­­la­­­rı ən azı ki­­­çik na­­­ğıl­­­la­­­ra sa­­­lar­­­dı.


Gə­­­lə­­­cək təh­­­qi­­­qat­­­lar hər şe­­­yi aş­­­kar­­­la­­­yar, in­­­şal­­­lah.


Şah­­­za­­­də hə­­­ya­­­tı­­­nın hə­­­lə baş­­­qa yo­­­zum­­­la­­­rı da müm­­­kün­­­dü. Ola bil­­­sin ki, xü­­­su­­­si tap­­­şı­­­rıq üz­­­rə, mü­­­rəb­­­bi­­­yə­­­lə­­­ri ona xa­­­la-bi­­­bi­­­lə­­­ri, ci­­­ci-ba­­­cı­­­la­­­rın­­­dan sa­­­va­­­yı bir mə­­­lək­­­si­­­ma gös­­­tər­­­mə­­­yib­­­lər. O, gö­­­zəl-göy­­­çək qız­­­la­­­rı yal­­­nız fərz edə bi­­­lib. Ya on­­­lar­­­la ki­­­tab­­­lar­­­da-ro­­­man­­­lar­­­da rast­­la­­­şıb. Yax­­­şı­­­dı ki, xa­­­la-bi­­­bi­­­lə­­­ri­­­nə hey­­­ran ol­­­ma­­­yıb, on­­­la­­­ra vu­­­rul­­­ma­­­yıb. Ha­­­mı­­­sı da ye­­­yib-yat­­­mış, to­­­tuq-mo­­­tuq, işa­­­rə qa­­­nan xa­­­nım­­­lar­­­dı.

Odey, mə­­­mə­­­lə­­­ri - şiş du­­­rub. Qo­­­cal­­­mır­­­lar da. Ola bil­­­sin, şah­­­za­­­də Di­­­pend­­ra on­­­lar­­­dan bir-iki­­­siy­­­lə ma­­­zaq­­­la­­­şıb da. Ay­­­rı-ay­­­rı­­­lıq­­­da. Giz­­­lin­­­də. Hər­­­çənd tər­­­bi­­­yə­­­li bir və­­­li­­­əh­­­din öz xa­­­la-bi­­­bi­­­lə­­­ri­­­nə ta­­­mah sal­­­ma­­­sı­­­nı, on­­­la­­­rı qu­­­caq­­­la­­­yıb al­­­tı­­­na bas­­­ma­­­sı­­­nı xə­­­ya­­­la gə­­­tir­­­mək müm­­­kün de­­­yil. An­­­caq bir iş var, iki əməl, dün­­­ya­­­da ol­­­ma­­­yan şey yox­­­dur.

Düz­­­dü, və­­­li­­­əh­­­din min göz al­­­tın­­­da tər­­­bi­­­yə­­­sin­­­dən yal­­­nız sev­­­gi do­­­ğu­­­la bi­­­lər. Ol­­­sa-ol­­­sa xa­­­la-bi­­­bi­­­lər öz­­­lə­­­ri onu eşq oyun­­­la­­­rı­­­na sü­­­rük­­­lə­­­yər, onu gü­­­na­­­ha ba­­­tı­­­rar­­­dı. Bic­­­lik on­­­lar­­­dan ke­­­çər­­­di. Bu gö­­­zəl ba­­­la­­­nın, igid uşa­­­ğın sa­­­ra­­­yın hər han­­­sı kün­­­cün­­­də, kol di­­­bin­­­də­­­ki ki­­­mi, al­­­tı­­­na yı­­­xıl­­­ma­­­ğı­­­nı on­­­la­­­rın hər bi­­­ri özü üçün hə­­­ya­­­tın şi­­­rin ne­­­mə­­­ti bi­­­lə­­­cək­­­di. Bir söz­­­lə, Ne­­­pa­­­lın kral sa­­­ra­­­yı sir­­­lər­­­lə dop­­­do­­­lu idi. Hə, ya da xa­­­la-bi­­­bi­­­lər hə­­­lə­­­lik öz­­­lə­­­ri­­­ni qı­­­sar, eh­­­ti­­­ras­­­la­­­rı­­­nı ci­­­lov­­­la­­­yar, dom­­­ba­­­lan eşq­­lə­­­ri­­­nə ki­­­lid vu­­­rar­­­dı­­­lar.

Şah­­­za­­­də­­­nin də eh­­­ti­­­mal olu­­­nan is­­­tək­­­lə­­­ri­­­nə ya­­­saq qo­­­yar­­­dı­­­lar. Hə­­­rə öz qı­­­zı­­­nın do­­­daq­­­la­­­rı al­­­la­­­na­­­na, şa­­­ma­­­ma­­­la­­­rı çı­­­xa­­­na­­­can. On­­­lar­­­dan hər bi­­­ri şah­­­za­­­də­­­ni bö­­­yük, ya ki­­­çik - is­­­tə­­­ni­­­lən qı­­­zı üçün qa­­­paz­­­la­­­ma­­­ğa ha­­­zır­­­dı. Şah­­­za­­­də ev­­­lə­­­nən­­­dən son­­­ra - hə, bu, baş­­­qa mə­­­sə­­­lə, ara­­­da hər şey göz­­­lə­­­ni­­­lə bi­­­lər. Şah­­­za­­­də­­­yə hə­­­rəm­­­xa­­­na nə la­­­zım - xa­­­la-bi­­­bi və ci­­­ci-ba­­­cı xa­­­nım­­­lar ölüb bə­­­yəm? Bəh, on­­­da eyş-iş­­­rət xirt­­də­­­yə çı­­­xa­­­caq: in­­­şal­­­lah, çim­­­dik­­­ləş­­­mə­­­dən tut­­muş Di­­­pend­­ra­­­nı hər şe­­­yə öy­­­rə­­­də­­­cək­­­lər. Gə­­­lə­­­cək­­­də qu­­­ru­­­la­­­sı tə­­­zə­­­tər mü­­­qəd­­­dəs bir ai­­­lə na­­­mi­­­nə əx­­­laq hə­­­lə­­­lik va­­­cib­­dən va­­cib ol­­­muş­­­du. Gu­­­ya göz­­­lər tox­­­du.


An­­­caq qı­­­zıy­­­la ai­­­lə baş tut­­­ma­­­ya­­­sı ana vay-şi­­­və­­­nə, fit­­­nə-fə­­­sa­­­da ama­­­də dur­­­ub. Sa­­­ray saç­­­yol­­­du­­­su­­­na ha­­­zır­­­la­­­şır­­­dı. Qır­­­ğın hə­­­lə qar­­şı­­day­­dı.


Bu si­­­çan-pi­­­şik oyu­­­nu və­­­li­­­əh­­­din "ya­­­rı" ya­­­şı­­­na­­­can çək­­­di. Otu­­­zun­­­da Di­­­pend­­ra­­­nın gö­­­zü ta­­­mam yad bir qı­­­zı tut­­­du. Axı, bu onu ha­­­çan gör­­­dü? Ha­­­çan sev­­­di? Yox, nə­­­za­­­rət ya­­­rıt­­­maz olub. Onu yax­­­şı əy­­­lən­­­dir­­­mə­­­yib­­­lər. Ba­­­şı­­­nı yax­­­şı qat­­­ma­­­yıb­­­lar. Sa­­­ray iç­­­rə baş­­­qa­­­sı­­­nı şah­­­za­­­də­­­yə sev­­­dir­­­mək­­­lə "ci­­­na­­­yət iş­­­lə­­­dən­­­lər" var.

On­­­lar cə­­­za­­­la­­­rı­­­na hök­­­mən ça­­­ta­­­caq. Sən tə­­­sa­­­dü­­­fə bax: və­­­li­­­əhd yad qı­­­zı­­­nı xa­­­la­­­lar­­­dan bi­­­ri ya­­­tan­­­da, ya bi­­­bi ha­­­mam­­­da ikən gö­­­rüb... Gö­­­rüb və gö­­­zü tu­­­tub. Kom­­­bi­­­na­­­si­­­ya­­­lar ən müx­­­tə­­­lif cür­­­dü. Bu sev­­­gi xa­­­la-bi­­­bi­­­lər üçün bir fə­­­la­­­kət ki­­­mi gəl­­­miş­­­di. Qə­­­za­­­vü-qə­­­dər on­­­lar­­­la aşıq-aşıq oy­­­na­­­yır­­­dı. On­­­suz on­­­lar­­­dan bi­­­ri­­­nin qı­­­zı se­­­çi­­­lən­­­dən son­­­ra da ara­­­la­­­rı də­­­yə­­­cək, po­­­zu­­­lu­­­şa­­­caq­­­dı­­­lar. Di­­­pend­­ra­­­nın to­­­yun­­­dan son­­­ra qap­­­qa­­­ra fa­­­ci­­­ə­­­lər eh­­­ti­­­mal olu­­­nur­­­du. Bü­­­tün hal­­­lar­­­da Di­­­pend­­ra­­­nın xoş­­­bəxt­­li­­­yi şüb­­­hə al­­­tın­­­day­­­dı.


Val­­­lah, Di­­­pend­­ra ya­­­şın 17-də də se­­­vib. Ey­­­nən mə­­­nim ki­­­mi. Ola bil­­­məz­­­di ki sev­­­mə­­­sin. Sa­­­də­­­cə, ilk gənc­­lik­­­də­­­ki bu sev­­­gi­­­si fa­­­ci­­­ə­­­siz ötü­­­şüb. Onu ağ­­­rı­­­sız ke­­­çi­­­rib. Hər şe­­­yi için­­­də çə­­­kib. Mən də Töh­­­fə­­­mi ol­­­ma­­­zın se­­­vər­­­dim. Am­­­ma nə ol­­­sun? Göz­­­lə­­­ri­­­min qa­­­ba­­­ğın­­­da­­­ca eş­­­şə­­­yin bi­­­ri­­­nə get­­­di.

Fak­­­ti­­­ki ola­­­raq, o, «eş­­­şə­y»i mən­­­dən üs­­­tün tut­­­du. An­­­caq heç cın­­­qı­­­rı­­­mı da çı­­­xar­­­ma­­­dım. Cın­­­qı­­­rı­­­mı çı­­­xar­­­say­­­dım, ar­­­tıq mə­­­nim yox, tə­­­zə­­­bə­­­yin na­­­mu­­­su tap­­­dan­­­mış sa­­­yı­­­la­­­caq­­­dı. Ar­­­tıq mə­­­nim onu yox, onun mə­­­ni öl­­­dür­­­mə­­­si borc ola­­­caq­­­dı. Ən­­­d­ra­­­ba­­­di bir si­­­tu­­­a­­­si­­­ya­­­ya düş­­­müş­­­düm. De­­­mə­­­li­­­yəm ki, gənc in­­­san­­­da düz-əməl­­­li na­­­mus-qey­­­rət ol­­­mur. Na­­­mus-qey­­­rət yaş­­­nan gə­­­lir, kim­­­lə­­­ri­­­sə təq­­­lid­­­dən do­­­ğur. Ya sif­­­tə­­­dən elə şey bir ba­­­la­­­ca olur­­­sa da, ölüb-öl­­­dür­­­mə­­­yə bəs elə­­­mir. Onun "in­­­ki­­­şaf"ına­­­can da lə­­­lə kö­­­çür, yur­­­du qa­­­lır.

Be­­­lə çı­­­xır­­­dı ki, Di­­­pend­­ra da 16-17 (ya 14-15) yaş­­­la­­­rın­­­da­­­kı ay­­­rı­­­lı­­­ğa dö­­­zə bi­­­lib. Fakt göz qa­­­ba­­­ğın­­­day­­­dı: dö­­­züb ki, ca­­­nı sa­­­la­­­mat qa­­­lıb da-a. Qa­­­ra­­­çu­­­xa­­­sı üs­­­tün­­­də, göz­­­mun­­­cu­­­ğu boy­­­nun­­­da - gə­­­zib-do­­­la­­­nıb, oxu­­­yub-tər­­­bi­­­yə alıb. Və­­­li­­­əh­­­din də tər­­­bi­­­yə­­­si, o, tax­­­ta çı­­­xa­­­na­­­can çə­­­kir.


Di­­­pend­­ra­­­nın ilk gənc­­lik­­­də­­­ki nə­­­zə­­­ri, fan­­­ta­­­zi­­­ya sə­­­ciy­­­yə­­­li sev­­­gi­­­si mə­­­nim üçün bir tə­­­səl­­­li­­­yə çev­­­ril­­­di. Yox­­­sa Töh­­­fə­­­yə sev­­­gi­­­lə­­­ri­­­min əlac­­­sız­­­lı­­­ğı­­­na gö­­­rə in­­­di­­­yə ki­­­mi özü­­­mü dan­­­la­­­mış, in­­­dən be­­­lə də dan­­­la­­­ya­­­caq­­­dım. Xəl­­­vət­­­də özü­­­mə itin sö­­­zü­­­nü de­­­yir­­­dim. Aciz­­­li­­­yi­­­mə ya­­­nır­­­dım. Mə­­­nim Töh­­­fə­­­yə olan mü­­­na­­­si­­­bə­­­tim za­­­hi­­­rən Məc­­­nu­­­nun Ley­­­li­­­yə mə­­­həb­­­bə­­­ti­­­nə bən­­­zə­­­miş­­­di­­­sə də, eşq ba­­­şı­­­ma vur­­­ma­­­mış­­­dı. Ağ­­­lım-mən­­­ti­­­qim ye­­­rin­­­dəy­­­di. Mən­­­cə, Ley­­­li də, Məc­­­nun da tə­­­xəy­­­yül ob­­­raz­­­la­­­rı­­­dır. Uy­­­dur­­­ma və re­­­al­­­lıq­­­dan uzaq bir şey.

Kəl­­­lə su­­­yu. Di­­­pend­­ra və mən - biz Məc­­­nun­­­dan da bərk sev­­­mi­­­şik. An­­­caq də­­­li ol­­­ma­­­mı­­­şıq. Məc­­­nun sə­­­nət­­­kar tə­­­xəy­­­yü­­­lün­­­də də­­­li olub. Hət­­­ta sev­­­gi­­­li­­­lə­­­ri­­­miz ərə ge­­­dən­­­də də bi­­­zim ağ­­­lı­­­mız tər­­­pən­­­mə­­­di, bey­­­ni­­­miz ye­­­rin­­­dən oy­­­na­­­ma­­­dı. İlk sev­­­gi­­­si­­­nə qo­­­vuş­­­ma­­­ğa heç kə­­­sin ya­­­şı çat­­­mır. Ya­­­şı da yox - təc­­­rü­­­bə­­­si. "Təc­­­rü­­­bə­­­si" de­­­yən­­­də - tak­­­ti­­­ki ge­­­diş­­­lər üçün mü­­­va­­­fiq ba­­­ca­­­rıq və vər­­­diş­­­lə­­­ri.


30-na qə­­­dər Di­­­pend­­ra­­­nın hər son­­­ra­­­kı sev­­­gi­­­si əv­­­vəl­­­kin­­­dən ağ­­­rı­­­lı olub. Yaş üs­­­tə yaş gəl­­­dik­­­cə, sev­­­gi­­­lər­­­də­­­ki dra­­­ma­­­tizm, şeks­­pi­­­ra­­­nə­­­lik ar­­­tıb.


Mən Di­­­pend­­ra ki­­­mi ol­­­ma­­­dım; otuz ya­­­şım­­­da eşq­­dən-zad­­­dan yan keç­­­dim. Dü­­­zü­­­nü de­­­yə­­­cə­­­yəm, ba­­­şım kəsb­­kar­­­lı­­­ğa qa­­­rış­­­dı. Eşq - vaxt tə­­­ləb edir. Kral ai­­­lə­­­sin­­­də do­­­ğul­­­ma­­­dı­­­ğım­­­dan, öm­­­rü­­­mün ço­­­xu xır­­­da-mır­­­da iş­­­lə­­­rə ge­­­dib. İş-pe­­­şəm ən­­­gəl­­­lə­­­ri dəf et­­­mək olub. İn­­­di də elə­­­yəm. Yox, əs­­­lin­­­də kral ai­­­lə­­­lə­­­ri də ən­­­gəl­­­lər­­­lə rast­­la­­­şır. Sa­­­də­­­cə, ən­­­gəl­­­lər key­­­fiy­­­yə­­­ti və miq­­­ya­­­sı­­­na gö­­­rə fərq­­lə­­­nir. Üs­­­tə­­­lik, bəl­­­kə kral ai­­­lə­­­lə­­­rin­­­də­­­ki ən­­­gəl­­­lər­­­dən da­­­ha bö­­­yük dərd­­lər tö­­­rə­­­nir. Yə­­­qin kral ai­­­lə­­­lə­­­rin­­­də­­­ki dərd­­lər ümum­­­bə­­­şə­­­ri­­­dir; on­­­lar da­­­ha tez, özü də bü­­­tün dün­­­ya­­­dan gö­­­rü­­­nür. Be­­­lə ba­­­xan­­­da, dün­­­ya çox ki­­­çik­­­dir; ha­­­mı kral ai­­­lə­­­si­­­nin dər­­­di­­­nə ya­­­xın­­­dır.

Ka­­­sıb üçün ən­­­gəl mə­­­yus­­­luq­­­dan öz­­­gə bir şey ver­­­məz. Ya­­­xud ka­­­sıb­­­la­­­rın mü­­­na­­­qi­­­şə­­­lər za­­­ma­­­nın­­­da­­­kı şil­­­lə-qa­­­paz­­­la­­­rı kral ai­­­lə­­­sin­­­də­­­ki atəş­­­lə­­­rə bə­­­ra­­­bər şey­­­dir. Əl­­­bət­­­tə, mən ata­­­mı pad­­­şah­­­dan-kral­­­dan əs­­­kik tu­­­tan de­­­yi­­­ləm (ha­­­mı­­­sı rədd ola­­­caq). Sö­­­zü­­­mün ca­­­nı ay­­­rı­­­dır: Di­­­pend­­ra­­­nın mə­­­həb­­­bə­­­tə gen-bol vax­­­tı olub, mə­­­nim­­­sə yox. Həm də və­­­tə­­­nin­­­də mü­­­ha­­­ri­­­bə ge­­­dən bir in­­­sa­­­nın sev­­­gi ya­­­dı­­­na düş­­­məz. Az-bu­­­çuq qey­­­rə­­­ti olan kəs mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­də sev­­­gi­­­ni ikin­­­ci pla­­­na ke­­­çi­­­rər, onun üçün be­­­lə şey gü­­­lünc gör­­­sə­­­nər­­­di. Hə, mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­də sev­­­gi - mə­­­su­­­liy­­­yət­­­siz­­­lik­­­dir. Ümu­­­miy­­­yət­­­lə, sev­­­gi be­­­kar­­­çı­­­lıq sə­­­nə­­­ti­­­dir. Ən çox da sülh döv­­­rü­­­nə aid - plan­­­laş­­­dı­­­rıl­­­ma­­­mış bir şey.

Bə­­­şə­­­riy­­­yət be­­­kar­­­çı­­­lıq­­­dan do­­­ğub-tö­­­rə­­­nir. İn­­­sa­­­nı sev­­­gi­­­si­­­nə gö­­­rə öyüb-şi­­­şirt­­mə­­­yə dəy­­­məz. Üs­­­tə­­­lik, axı, sev­­­gi - həd­­­siz müb­­­həm iş­­­dir. Onun kol­­­lek­­­ti­­­və, ya kol­­­lek­­­tiv­­­lə­­­rə nə dəx­­­li. Sev­­­gi­­­də so­­­si­­­o­­­lo­­­ji­­­lik, hət­­­ta pat­­­ri­­­o­­­tizm də, yox həd­­­din­­­də­­­dir. Mən öl­­­kəm­­­də­­­ki mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­ni hər şey­­­dən üs­­­tün tut­­­muş­­­dum. Mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­yə uy­­­ğun da qəl­­­bim­­­də nif­­­rət­­­lər qay­­­na­­­yır­­­dı. Mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­də nif­­­rət­­­lər da­­­ha tə­­­bi­­­i­­­dir, nə­­­in­­­ki sev­­­gi­­­lər. Nif­­­rət mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­də nə qə­­­dər re­­­a­­­lis­­­tik­­­di­­­sə, mə­­­həb­­­bət bir o qə­­­dər sür­­­re­­­a­­­list­­cə­­­si­­­nə­­­dir. Sev­­­gi sərt və acı hə­­­qi­­­qət­­­lə­­­ri, elə­­­cə qa­­­ra­­­nı da, çəh­­­ra­­­yı gös­­­tə­­­rir. Çəh­­­ra­­­yı - yan­­­lış­­­lıq rən­­­gi, səhv yol­­­dur.

Qoy ürə­­­yim­­­də qal­­­ma­­­sın, de­­­yə­­­cə­­­yəm: mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­lər­­­də sev­­­gi­­­lər bəl­­­kə bir az da kə­­­ma­­­ğıl­­­lı­­­ğa də­­­la­­­lət edir. Mən mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­də vax­­­tı­­­mı sev­­­gi­­­lər­­­dən­­­sə nif­­­rət­­­lə­­­rə sərf edə­­­rəm! Sev­­­gi - vaxt apa­­­rır, tü­­­fey­­­li hə­­­ya­­­ta sövq edir. Nif­­­rət­­­sə ya­­­ra­­­dı­­­cı və konk­­ret­­­dir; onun ün­­­va­­­nı də­­­qiq­­­dir, mə­­­ram qə­­­ti­­­dir. Nif­­­rət­­­də ye­­­nil­­­məz­­­lik var. Mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­də tan­­­kı-to­­­pu olan yox, in­­­san­­­la­­­rın vax­­­tı­­­nı bir ye­­­rə cəm edən tə­­­rəf udur.


Gü­­­man, Ne­­­pal­­­da mü­­­ha­­­ri­­­bə-sülh prob­­­lem­­­lə­­­ri Azər­­­bay­­­can­­­da­­­kın­­­dan heç də az ak­­­tu­­­al de­­­yil. An­­­caq yə­­­qin or­­­da bü­­­tün bun­­­lar­­­la kral özü məş­­­ğul­­­dur. Heç vaxt da şah­­­za­­­də Di­­­pend­­ra­­­nın qu­­­la­­­ğı be­­­lə şey­­­lər­­­lə dol­­­du­­­rul­­­ma­­­yıb, ona mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­lər­­­lə əziy­­­yət ver­­­mə­­­yib­­­lər. Ona mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­lər­­­dən in­­­for­­­ma­­­si­­­ya­­­lar çat­­­dır­­­maq­­­la ki­­­fa­­­yət­­­lə­­­nib­­­lər. Düz­­­dü, bəl­­­kə mü­­­ha­­­ri­­­bə dərs­­lə­­­ri ke­­­çi­­­lib də. Mü­­­ha­­­ri­­­bə - və­­­li­­­əhd üçün təd­­­ris fən­­­ni­­­dir.

Hə, kral­­­lıq şah­­­za­­­də­­­nin da­­­ha tə­­­bii-nor­­­mal ya­­­şa­­­mı­­­na şə­­­ra­­­it ya­­­ra­­­dıb. Mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­lər onun hə­­­ya­­­tı­­­nı de­­­for­­­ma­­­si­­­ya­­­ya uğ­­­ra­­­dar­­­dı. Bir kral­­­lıq­­­da ba­­­rı tək­­­cə şah­­­za­­­də­­­nin hə­­­ya­­­tın­­­da har­­­mo­­­ni­­­ya­­­nın tə­­­mi­­­na­­­tı ol­­­duq­­­ca va­­­cib­­­dir. Bir­­­dən öl­­­kə­­­yə har­­­mo­­­ni­­­ya­­­nı gör­­­müş in­­­san gə­­­rək ol­­­du. Har­­­mo­­­ni­­­ya içə­­­ri­­­sin­­­də də - sev­­­gi­­­lər... Hər­­­çənd bu har­­­mo­­­ni­­­ya­­­nı da da­­­xil­­­dən qurd ye­­­yir: hər son­­­ra­­­kı sev­­­gi əv­­­vəl­­­kin­­­dən fa­­­ci­­­a­­­nə ol­­­maq­­­la. İlk sev­­­gi­­­lər ol­­­sa-ol­­­sa kim­­­lər­­­dən­­­sə küs­­­kün­­­lük­­­lər­­­lə mü­­­şa­­­yi­­­ət olu­­­nur­­­sa, son­­­ra­­­kı­­­lar - kəs­­­kin mü­­­na­­­qi­­­şə­­­lər­­­lə ke­­­çir. Fa­­­ci­­­ə­­­lər mən­­­hus təc­­­rü­­­bə­­­lə­­­rin məc­­­mu­­­su və ye­­­ku­­­nu­­­dur.


Hə, atam hər han­­­sı mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­yə lay­­­di­­­var öv­­­lad­­­la­­­rı, Ne­­­pal kra­­­lı­­­sa upu­­­zun, məz­­­mu­­­nu çə­­­tin an­­­la­­­şı­­­lan fər­­­man və sə­­­rən­­­cam­­­la­­­rıy­­­la kö­­­mək edib. Əs­­­lin­­­də mə­­­nim atam Ne­­­pal kra­­­lıy­­­la mü­­­qa­­­yi­­­sə­­­də da­­­ha bö­­­yük iş­­­lər gö­­­rüb. Miq­­­yas öl­­­çü­­­yə gəl­­­mir. Öv­­­lad ölü­­­mü nə­­­həng hu­­­ma­­­ni­­­tar qə­­­za sa­­­yı­­­lar­­­dı. Ata­­­mın öv­­­lad­­­la­­­rı­­­nı hə­­­mi­­­şə şə­­­hid­­­lik göz­­­lə­­­yib, kra­­­lın­­­kı­­­la­­­rı­­­sa - tə­­­miz-ta­­­rıq bir hə­­­yat. Ne­­­pal kra­­­lı şə­­­hid­­­li­­­yi öz ai­­­lə üzv­­lə­­­ri­­­nə rə­­­va gör­­­mə­­­yib. Zi­­­ra, ona hə­­­mi­­­şə elə gə­­­lib ki, şə­­­hid cən­­­nə­­­tə-za­­­da get­­­mir; şə­­­hid­­­li­­­yin əx­­­la­­­qa zər­­­rə­­­cə dəx­­­li yox­­­dur.

"Şə­­­hid­­­lik Co­­­mo­­­lunq­­ma zir­­­və­­­si­­­dir", "şə­­­hid öl­­­mür" - bu cür-bu sa­­­yaq boş söy­­lə­­mə­­lər yal­­­nız mil­­­lə­­­tin saq­­­qız ki­­­mi çey­­­nə­­­mə­­­si üçün­­­dür; psi­­­xo­­­lo­­­ji tre­­­ninq­­dən baş­­­qa bir şey de­­­yil. Yox­­­sa kim göz-gö­­­rə­­­si ölü­­­mə ge­­­dər! Kim ca­­­nın­­­dan be­­­zib! Ölü­­­mə gu­­­ya əbə­­­diy­­­yət eş­­­qi­­­nə ge­­­dir­­­lər. Am­­­ma, ala-ey! Hal­­­va­­­dı əbə­­­diy­­­yət! Əs­­­lin­­­də atam da şə­­­hid­­­li­­­yi ya­­­şa­­­maq­­­dan üs­­­tün tut­­­mur­­­du. Nağ­­­dı qo­­­yub nis­­­yə­­­nin quy­­­ru­­­ğu­­­na ni­­­yə dü­­­şə­­­sən: hə­­­ya­­­tın mü­­­vəq­­­qə­­­ti ola­­­nı var ikən, "əbə­­­di"si­­­ni ney­­­nir­­­sən. An­­­caq onun oğ­­­lan­­­la­­­rı "şə­­­hid­­­lik zir­­­və­­­si"nə məh­­­kum­­­du­­­lar; bun­­­dan qa­­­ça bil­­­məz­­­di­­­lər də. Şə­­­hid­­­lik­­­dən qa­­­çan - fə­­­ra­­­ri­­­dir, di qur­­­tar­­­dı get­­­di. Ar­­­tıq ci­­­na­­­yət mə­­­cəl­­­lə­­­si­­­nin bir ne­­­çə mad­­­də­­­si be­­­lin­­­də­­­dir. Kral taxt-ta­­­cı­­­nı iti­­­rər­­­sə be­­­lə, bu, öv­­­lad it­­­ki­­­si­­­nə tay ola bil­­­məz.

Zən­­­nim­­­cə, kral öz öv­­­lad­­­la­­­rı­­­nı nə­­­in­­­ki mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­lər­­­dən, hət­­­ta güc­­­lü sev­­­gi­­­lər­­­dən də qo­­­ru­­­yur­­­du. Mü­­­ha­­­ri­­­bə və sev­­­gi - bun­­­la­­­rın hər iki­­­sin­­­də od-alov və atəş­­­lər var. Bə­­­zən sev­­­gi mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­dən dəh­­­şət­­­li olur. Şah­­­za­­­də üçün sev­­­gi əv­­­vəl­­­cə­­­dən qu­­­rul­­­muş plan çər­­­çi­­­və­­­sin­­­də müm­­­kün­­­dü. Kral ai­­­lə­­­lə­­­rin­­­də be­­­lə iş­­­lə­­­rin kö­­­kün­­­də qey­­­ri-in­­­sa­­­ni, hət­­­ta şey­­­ta­­­ni məq­­­səd­­­lər du­­­rur. Bur­­­da ir­­­qi ay­­­rı-seç­­­ki­­­lik ta­­­par­­­san, hət­­­ta sin­­­fi­­­lik də. Əs­­­lin­­­də sin­­­fi­­­lik ic­­­ti­­­mai-si­­­ya­­­si for­­­ma­­­si­­­ya­­­la­­­rın ha­­­mı­­­sın­­­da var. Sin­­­fi­­­lik - heç vaxt it­­­mir.


Ba­­­yaq de­­­dim, ye­­­nə de­­­yi­­­rəm, mə­­­nim atam kral­­­dan üs­­­tün­­­dür: on­­­dan cə­­­fa­­­keş­­­dir. Ev­­­lən­­­mək işin­­­də də var­­­lı-ka­­­sıb­­­lı­­­ğa yox, mə­­­ri­­­fə­­­tə-əx­­­la­­­qa qiy­­­mət qo­­­yan­­­dır. İn­­­sa­­­niy­­­yə­­­ti va­­­cib sa­­­yır, adam in­­­san olar, de­­­yir. Düz­­­dü, onun baş­­­qa "üs­­­tün­­­lük"lə­­­ri də var: döv­­­lə­­­tin bü­­­tün qa­­­nun­­­la­­­rı san­­­ki onun adı­­­na ya­­­zı­­­lıb. Qa­­­nun­­­lar­­­dan bir ad­­­dım qı­­­ra­­­ğa çı­­­xar­­­sa, adı­­­na ci­­­na­­­yət işi açı­­­lar. Ona mü­­­na­­­si­­­bət­­­lər 180 də­­­rə­­­cə də­­­yi­­­şə bi­­­lir­­­di. Qa­­­nun­­­lar için­­­də öyü­­­lən ata­­­mı qa­­­nun­­­lar dı­­­şın­­­da "sö­­­yər və dö­­­yər"di­­­lər.

Qa­­­nun­­­la­­­rın dı­­­şın­­­da onu həbs­­lər göz­­­lə­­­yir­­­di­­­sə, qa­­­nun­­­la­­­rın "həb­­­sin­­­də" - azad­­­dı. Ne­­­pal kra­­­lı şah­­­za­­­də­­­ni mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­yə gön­­­də­­­rə də bi­­­lər, gön­­­dər­­­mə­­­yə də - kül­­­li-ix­­­ti­­­yar sa­­­hi­­­bi­­­dir. Gön­­­dər­­­mir. Çün­­­ki ke­­­fi be­­­lə is­­­tə­­­yir. An­­­caq bax, elə bu­­­ra­­­da da kor­­­la­­­yır. Ata­­­mın qa­­­nun­­­lar­­­dan çıx­­­ma­­­ğa, kra­­­lın­­­sa qa­­­nun­­­la­­­ra gir­­­mə­­­yə qüd­­­rə­­­ti çat­­­mır. On­­­lar bu qüd­­­rət­­­siz­­­lik­­­də bir-bi­­­ri­­­nə tay­­­dı­­­lar.


Hey­­­hat, sev­­­gi fa­­­ci­­­ə­­­si mə­­­nə nə­­­sib ol­­­ma­­­dı. Dü­­­zü, mə­­­nim Di­­­pend­­ra­­­ya pa­­­xıl­­­lı­­­ğım tu­­­tur­­­du. O, bir tək ata­­­sı­­­nın gic­­­ga­­­hı­­­na gül­­­lə çax­­­say­­­dı be­­­lə, bu, dün­­­ya­­­da bö­­­yük re­­­zo­­­nans do­­­ğu­­­rar, hay-küy tö­­­rə­­­dər­­­di. Bir adam­­­la 11-n zur­­­na­­­sı təx­­­mi­­­nən ey­­­ni cür çı­­­xar­­­dı. La­­­kin o, alə­­­mi qat­­­dı bir-bi­­­ri­­­nə, bir sü­­­rü ada­­­mı leş elə­­­yib qoy­­­du ora. Göz qız­­­dı­­­sa, bə ney­­­lə­­­mə­­­li­­­sən. Din qaç­­­dı, iman it­­­di.

Ya hirs gəl­­di, iman qaç. Kral, ya qey­­­ri-kral - o, ai­­­lə­­­nin cə­­­mi üzv­­lə­­­ri­­­ni ye­­­rə sər­­­miş­­­di. Qa­­­lın xa­­­lı­­­lar üzə­­­rin­­­də ha­­­mı bi­­­ə­­­dəb tərz­­də uzan­­­mış­­­dı. Öm­­­rü bo­­­yu şa­­­ha­­­nə otu­­­rub-dur­­­muş, qı­­­zı­­­lı li­­­bas­­­la­­­rı göz utan­­­dı­­­ran in­­­san­­­lar, üs­­­tə­­­lik, əla­­­həz­­­rət özü də - gül­­­lə­­­lə­­­nib hər cür eti­­­ket­­­dən vaz keç­­­miş­­­di­­­lər. Kü­­­bar ro­­­lu ar­­­tıq vec­­­siz­­­di; on­­­lar akt­­yor­­­lu­­­ğu qə­­­fil­­­dən ye­­­rə qoy­­­muş, bir-bi­­­ri­­­nin böy­­­rün­­­də azad-asu­­­də tir­­­rən­­­miş­­­di­­­lər. Qə­­­ti ayıb-zad qan­­­mır­­­dı­­­lar. Xa­­­lı-xal­­­ça­­­lar­­­da­­­kı qır­­­mı­­­zı il­­­mə­­­lər on­­­la­­­rın qa­­­nı­­­nı ol­­­du­­­ğun­­­dan da par­­­laq gös­­­tə­­­rir­­­di. Kral uzun qı­­­çı­­­nı bal­­­dı­­­zı­­­nın bu­­­du üzə­­­ri­­­nə ra­­­hat­­­ca aşır­­­mış­­­dı. Özü də - bir bu­­­du­­­nun.

San­­­ki ikin­­­ci­­­si­­­nə - ədəb göz­­­lə­­­miş­­­di. O, na­­­mus həd­­­di­­­ni ha­­­ra­­­can bi­­­lir­­­di­­­sə, ora­­­can ge­­­dib da­­­yan­­­mış­­­dı. Ya­­­xud, bu eh­­­ti­­­mal az­­­dı­­­sa da, iki bu­­­da cü­­­rə­­­ti çat­­­ma­­­mış­­­dı. Qız­­­la­­­rın qır­­­çın­­­lı-qə­­­şəng alt tu­­­man­­­la­­­rı açıq­­­ca gör­­­sə­­­nir­­­di. Qa­­­na bu­­­laş­­­ma­­­say­­­dı­­­lar, xa­­­la-bi­­­bi­­­lə­­­rin qa­­­ra­­­buğ­­­da­­­yı, sü­­­ra­­­hi bud­­­la­­­rı­­­nı da aş­­­kar gör­­­mək ola­­­caq­­­dı. Özü də ba­­­xan üçün ar­­­tıq han­­­sı­­­nın xa­­­la, han­­­sı­­­nın bi­­­bi ol­­­ma­­­sı­­­nın heç bir fər­­­qi yox­­­du. Bud bud­­­du - on­­­lar dad­­­lı və qə­­­şəng­­di­­­lər­­­sə, ta ölən haq­­­da di­­­gər mə­­­lu­­­mat­­­la­­­ra nə ha­­­cət. Təp­­­tə­­­zə mər­­­hu­­­mə­­­lə­­­rin bud­­­la­­­rın­­­da yu­­­xa­­­rı­­­ya get­­­dik­­­cə aza­­­lan nöq­­­tə-nöq­­­tə in­­­cə tük­­­lər nə­­­zə­­­rə çar­­­pır­­­dı. Tük­­­lü yer­­­lə­­­rin öz ero­­­tik ef­­­fek­­­ti var­­­dı, tük­­­süz yer­­­lə­­­rin də - öz. Ola bil­­­sin ki, dün­­­ya hə­­­lə bu cür gö­­­zəl bud­­­lar gör­­­mə­­­miş­­­di; te­­­le­­­ek­­­ran­­­lar­­­dan gö­­­rə­­­si ol­­­du. Ha­­­mı gör­­­dü və qi­­­ya­­­bi ola­­­raq da on­­­la­­­rın ləz­­­zə­­­ti­­­ni duy­­­du. Ek­­­ran­­­dan fo­­­to­­­la­­­rı­­­nı al­­­dı­­­lar. Ona­­­nist­­lər ça­­­ta­­­çat öz iş­­­lə­­­ri­­­ni gör­­­dü­­­lər.


...Ko­­­po­­­yoğ­­­lu­­­nun gül­­­lə­­­si kra­­­lın şi­­­rin ca­­­nı­­­na adi adam­­­lar­­­da­­­kı sa­­­yaq gir­­­miş­­­di. Gül­­­lə üçün kas­­­ta­­­la­­­rın yu­­­xa­­­rı-aşa­­­ğı­­­lı­­­ğı­­­nın fər­­­qi yox imiş. Ha­­­mı şo­­­ka ey­­­ni tərz­­də dü­­­şür­­­müş. Di­­­pend­­ra ata­­­sı­­­nı sax­­­la­­­yıb, tək­­­cə ana­­­sı­­­nı gə­­­bərt­­səy­­­di be­­­lə, əf­­­sa­­­nə üçün elə bu da ki­­­fa­­­yət edə­­­cək­­­di. Ata ki­­­mi ana da əf­­­sa­­­nə­­­lik­­­di. Düz­­­dü, xa­­­la-bi­­­bi­­­lər əf­­­sa­­­nə­­­lə­­­rə ay­­­rı-ay­­­rı­­­lıq­­­da heç cür gi­­­rə bil­­­məz­­­di­­­lər.

Xalq on­­­la­­­rın zə­­­rif və yum­­­şaq də­­­ri­­­lə­­­ri­­­nə­­­sə qiy­­­mət qoy­­­maz, şah­­­za­­­də­­­nin on­­­la­­­rı öl­­­dür­­­mə­­­si bəl­­­kə adi ci­­­na­­­yət də sa­­­yıl­­­maz­­­dı. Kim­­­di on­­­la­­­ra gö­­­rə şah­­­za­­­də­­­yə ci­­­na­­­yət işi açan. Ki­­­min ba­­­şı bə­­­də­­­ni­­­nə ağır­­­lıq edir! Kral ai­­­lə­­­sin­­­də ci­­­na­­­yət mə­­­cəl­­­lə­­­si iş­­­lə­­­mir. Ya tu­­­taq ona iş kə­­­si­­­lər­­­di­­­sə də, uzaq ba­­­şı növ­­­bə­­­ti mil­­­li bay­­­ram­­­la­­­rın bi­­­rin­­­də əl­­­bə­­­əl əfv olu­­­nar­­­dı. Kral üçün əfv fər­­­ma­­­nı nə­­­dir - bə­­­zək-dü­­­zək­­­li oyun­­­caq bir ka­­­ğız par­­­ça­­­sı. Bu fər­­­man blan­­­kın­­­dan ata­­­sı Di­­­pend­­ra­­­ya uşaq­­­lıq­­­da gə­­­mi­­­cik dü­­­zəlt­­miş­­­di.


Ne­­­pal­­­da "ley­­­li-məc­­­nun"la­­­rı çox-çox ar­­­xa­­­da bu­­­ra­­­xa­­­caq təp­­­tə­­­zə bir mə­­­həb­­­bət əf­­­sa­­­nə­­­si­­­nin özü­­­lü ar­­­tıq qo­­­yul­­­muş­­­du. Kral ai­­­lə­­­si tam tər­­­kib­­­də cə­­­hən­­­nə­­­mə, ya ola bil­­­sin, cən­­­nə­­­tə va­­­sil ol­­­muş­­­du. İn­­­di ar­­­tıq bir­­­cə­­­ci­­­yi­­­nin sağ qal­­­ma­­­sı ye­­­ni tip­­­li əf­­­sa­­­nə­­­nin ya­­­ra­­­nı­­­şı­­­na xə­­­ləl gə­­­ti­­­rə bi­­­lər­­­di.

Yox, ki­­­min­­­sə tə­­­sa­­­dü­­­fən sağ qal­­­ma­­­sı da ya­­­ra­­­maz­­­dı. Ya­­­ra­­­la­­­nıb­­­san, zəh­­­mət çə­­­kib öl­­­mə­­­li­­­sən. Kim öl­­­mə­­­sə - iş­­­lər kor­­­la­­­na­­­caq. Ya­­­ra­­­lı­­­la­­­rın bö­­­yük bir əf­­­sa­­­nə xa­­­ti­­­ri­­­nə tez­­­lik­­­lə öl­­­mə­­­si va­­­cib­­­dən va­­­cib­­­di. De­­­yi­­­rəm, Al­­­la­­­ha çox şü­­­kür, heç kəs sağ qal­­­ma­­­dı. Şərq­­də tə­­­zə və ya­­­nıq­­­lı, da­­­ha tə­­­sir­­­li mə­­­həb­­­bət əf­­­sa­­­nə­­­si na­­­mi­­­nə bir kral ai­­­lə­­­si­­­nin qur­­­ban get­­­mə­­­si ol­­­duq­­­ca va­­­cib imiş. Qə­­­şəng bir əf­­­sa­­­nə kral ai­­­lə­­­si hə­­­ya­­­tın­­­dan qat-qat ma­­­raq­­­lı və də­­­yər­­­li­­­dir. Yox­­­sa Şərq pas­­­lan­­­maq­­­day­­­dı. Gec-tez ora­­­da­­­kı yek­­­nə­­­səq­­­li­­­yə son qo­­­yul­­­ma­­­lı idi. Qo­­­yul­­­du da.



Mə­­­nim atam Al­­­lah rəh­­­mə­­­ti­­­nə xəs­­­tə­­­lik­­­dən get­­­di. Çi­­­fay­­­da, uzun öm­­­rün­­­də mən ona bir çırt­­ma da vur­­­ma­­­dım. Düz­­­dü, vur­­­say­­­dım da, kə­­­rə­­­ni kü­­­rə elə­­­mə­­­yə­­­cək­­­dim. Bir­­­cə çırt­­ma nə­­­mə­­­nə şey­­­di; əf­­­sa­­­nə­­­yə çev­­­ri­­­lə­­­si de­­­yil­­­di ki. Am­­­ma hər hal­­­da, cə­­­miy­­­yət­­­də səs-sə­­­da do­­­ğu­­­rar­­­dı. Ən azı qə­­­zet­­­lər ağız-ağı­­­za ve­­­rə­­­cək­­­di­­­lər. İla­­­hi, şöh­­­rə­­­tin bu cü­­­rə­­­si də mə­­­nə qis­­­mət de­­­yil­­­miş. Mən ümum­­­mil­­­li ədəb qay­­­da­­­la­­­rı çər­­­çi­­­və­­­sin­­­də özü­­­mü neyt­­ral­­­laş­­­dır­­­dım, məh­­­və uğ­­­rat­­­dım. Əl­­­bət­­­tə, atam­­­la bağ­­­lı mən də bir iş gö­­­rüb, əf­­­sa­­­nə­­­yə dön­­­mək is­­­tə­­­yər­­­dim.

Əf­­­sa­­­nə qəh­­­rə­­­ma­­­nı ol­­­ma­­­ğı kim is­­­tə­­­məz. Ata­­­mın qət­­­li ən əv­­­vəl onun özü­­­nə, son­­­ra da həm ai­­­lə­­­miz, həm də mil­­­lə­­­ti­­­mi­­­zə gə­­­rək­­­di. Ney­­­lə­­­yim, əlim qalx­­ma­­­dı. Bu­­­na kar­­­lı sə­­­bəb gör­­­mə­­­dim. İş tut­­­ma­­­yan­­­da tut­­­mur. Di­­­pend­­ra mə­­­nim­­­lə mü­­­qa­­­yi­­­sə­­­də da­­­hi imiş. Yox, ki­­­şi oğ­­­lu­­­nun əf­­­sa­­­nə­­­də ya­­­şa­­­ma­­­ğa haq­­­qı ça­­­tır. Di­­­li də var, dil­­­çə­­­yi də, qoy get­­­sin irə­­­li. Xalq su­­­yu mə­­­nim ki­­­mi üfü­­­rə-üfü­­­rə içən­­­lə­­­ri na­­­ğı­­­la-das­­­ta­­­na dol­­­du­­­ra­­­sı de­­­yil ki. Düz­­­dü, ha­­­çan­­­sa mə­­­nim də Di­­­pend­­ra­­­nın­­­kı­­­na bən­­­zər tər­­­zi-hə­­­rə­­­kət­­­lə­­­rim olub. Bir də­­­fə ata­­­mı zə­­­hər­­­lə­­­mək­­­lə nə­­­lə­­­rə­­­sə çat­­­maq is­­­tə­­­mi­­­şəm. Qoy özü­­­mü tə­­­rif­­­lə­­­yim, elə zə­­­hər­­­lə­­­mək də ata­­­ya mü­­­na­­­si­­­bət­­­də fan­­­tas­­­tik ad­­­dım­­­dır.

Ata qa­­­ti­­­li - bu, bü­­­tün hal­­­lar­­­da şöh­­­rət gə­­­ti­­­rir. Sa­­­də­­­cə, məq­­­sə­­­də yet­­­mək üçün heç və­­­də föv­­­qə­­­la­­­də bir ide­­­yam ol­­­ma­­­yıb. Niy­­­yət­­­lə­­­rim ki­­­çik­­­dən ki­­­çik, cı­­­lız­­­dan cı­­­lız­­­dı: ata­­­nı öl­­­dür­­­mə­­­yə bəs et­­­mə­­­yən sə­­­viy­­­yə­­­də. Nə ol­­­sun, Di­­­pend­­ra da öm­­­rü bo­­­yu ata­­­sı­­­na bir çırt­­ma vur­­­ma­­­yıb, bəl­­­kə ona gül­­­dən ağır söz de­­­mə­­­yib də. La­­­kin alt­­dan-alt­­dan yı­­­ğır­­­mış. Şa­­­hin ki­­­mi bir­­­dən üs­­­tü­­­nə şı­­­ğı­­­yıb. Öz ara­­­mız­­­dı, çırt­­ma nə­­­dir?

Ən əv­­­vəl özün üçün təh­­­qi­­­ra­­­miz bir şey. Əfəl­­­lik və sə­­­feh­­­lik. Gül­­­lə­­­lə­­­mə­­­də­­­sə ağa­­­ya­­­na­­­lıq var. Əsil­­­za­­­də­­­lər ta­­­rix­­­lər bo­­­yu hər cür müş­­­kül və tul işi atəş­­­lər­­­lə həll edib. Çırt­­ma­­­nı ke­­­çə­­­lə vu­­­rar­­­lar. Həm də çırt­­ma­­­dan­­­sa, kra­­­la gül­­­lə ya­­­ra­­­şar; kral ke­­­çəl ol­­­muş ol­­­sa be­­­lə. Ya­­­raş­­­dı da. Ne­­­pal kra­­­lı çırt­­may­­­la təh­­­qir­­­dən yax­­­şı qur­­­tul­­­du. Çırt­­ma eh­­­ti­­­ma­­­lı dər­­­hal sı­­­fı­­­ra en­­­di. Gic­­­ga­­­ha gül­­­lə - bu, fun­­­da­­­men­­­tal bir əməl­­­dir.

Onun­­­la ci­­­na­­­yət mə­­­cəl­­­lə­­­si­­­nin uy­­­ğun mad­­­də­­­si­­­nə bir­­­ba­­­şa so­­­xu­­­lur, ora­­­da ça­­­ta­­­çat öz ye­­­ri­­­ni tu­­­tur­­­san. Ye­­­ri gəl­­­miş­­­kən, Al­­­lah haq­­­qı, mə­­­nim atam­­­la rəf­­­ta­­­rı­­­mın ən qa­­­ba çağ­­­la­­­rın­­­da da çırt­­ma ya­­­dı­­­ma düş­­­mə­­­yib. Zə­­­hər­­­lə­­­mə­­­ni­­­sə gül­­­lə­­­lə­­­mə­­­yə tay bil­­­mi­­­şəm; elə bu da uca ölüm­­­lər sı­­­ra­­­sın­­­da­­­dır. Ata­­­mın ölü­­­mü kra­­­lın­­­kı­­­na ox­­­şa­­­ya­­­caq­­­dı, bir az də­­­qiq de­­­sək, kra­­­lın ölü­­­mü - ata­­­mın­­­kı­­­na. Axı, mən iyir­­­mi il əv­­­və­­­lin sö­­­zü­­­nü da­­­nı­­­şı­­­ram. Hə, ata­­­mın üs­­­tü­­­nə xo­­­ruz­­­lan­­­ma­­­la­­­rım, mə­­­nim ona hər­­­bə-zor­­­ba­­­la­­­rım hər han­­­sı sev­­­gi­­­li­­­yə-za­­­da gö­­­rə de­­­yil­­­di.

Elə ol­­­say­­­dı, nə var­­­dı ki. Üs­­­tün­­­dən il­­­lər ke­­­çib: in­­­di on­­­la­­­rın sə­­­bə­­­bi­­­ni heç xa­­­tır­­­la­­­mı­­­ram da. Hər hal­­­da, bir vaxt­­lar "do­­­lu" ol­­­muş ol­­­sa da, in­­­di "boş" gö­­­rü­­­nür­­­dü. Gö­­­rün, qız üs­­­tün­­­də də ata­­­ya əl qal­­­dı­­­rar­­­lar! Bu, azər­­­bay­­­can­­­lı üçün yu­­­yul­­­ma­­­sı müş­­­kül lə­­­kə olar­­­dı. Biz bu cür əf­­­sa­­­nə­­­lə­­­rə qa­­­ra qə­­­pik­­­cə qiy­­­mət qoy­­­ma­­­rıq. Biz­­­lər­­­də mil­­­li əx­­­la­­­qa zidd mif­­­lər ye­­­ri­­­məz. Ley­­­li-məc­­­nun­­­lar­­­la fər­­­had və şi­­­rin­­­lə­­­rə bax­­­ma, on­­­lar ümum­­­şərq həf­­­tə­­­be­­­cər şey­­­lər­­­dir. Du­­­rub on­­­la­­­rı da tə­­­miz araş­­­dır­­­san, bir he­­­çə dö­­­nər­­­lər.

Be­­­lə əf­­­sa­­­nə­­­lər Qaf­­­qaz al­­­tı­­­na uzaq-uzaq məm­­­lə­­­kət­­­lər­­­dən gə­­­ti­­­ri­­­lib. Gö­­­rər­­­si­­­niz, gə­­­lə­­­cək­­­də Azər­­­bay­­­ca­­­na şah­­­za­­­də Di­­­pend­­ra haq­­­qın­­­da əf­­­sa­­­nə də gə­­­lib çı­­­xa­­­caq. Gə­­­lib köh­­­nə­­­lə­­­ri sı­­­xış­­­dı­­­ra­­­caq. Bə nə, dün­­­ya hər­­­tə­­­rəf­­­li tə­­­zə­­­lə­­­şir. Hə­­­min əf­­­sa­­­nə ar­­­tıq Ne­­­pal­­­da ya­­­ran­­­ma pro­­­se­­­sin­­­də­­­dir. Kat­­­man­­­du­­­da mə­­­həb­­­bət Co­­­mo­­­lunq­­ma zir­­­və­­­si­­­nə uy­­­ğun uca­­­lıb. De­­­yə­­­sən, Co­­­mo­­­lunq­­ma ne­­­pal­­­lı­­­la­­­rı zir­­­və­­­lə­­­rə öy­­­rə­­­dib. Hə, ar­­­tıq əf­­­sa­­­nə "is­­­teh­­­sa­­­lat"ı işə dü­­­şüb. Bu, ne­­­pal­­­lı­­­la­­­rın pıç-pı­­­çın­­­dan, çöm­­­bə­­­lət­­­mə ix­­­ti­­­lat­­­la­­­rın­­­dan tö­­­rə­­­nir. Bu iş ölü nöq­­­tə­­­dən

2001-ci ilin 1 iyu­­­nun­­­da çı­­­xıb. Di gəl, in­­­di mən bur­­­da si­­­zə bir əf­­­sa­­­nə­­­yə ge­­­də­­­si vax­­­tı sə­­­hih he­­­sab­­­la­­­yıb de­­­yə bil­­­mə­­­yə­­­cə­­­yəm. Hər hal­­­da, yü­­­zil­­­lər­­­lə öl­­­çü­­­lən­­­dir. Mən bir ne­­­çə yü­­­zil­­­dən son­­­ra­­­kı nə­­­sil­­­lə­­­rə qib­­­tə edi­­­rəm. Şah­­­za­­­də Di­­­pend­­ra haq­­­qın­­­da əf­­­sa­­­nə dün­­­ya­­­da­­­kı ox­­­şar əf­­­sa­­­nə­­­lə­­­rə bö­­­yük bir əla­­­və ola­­­caq: san­­­bal­­­lı və gö­­­zə­­­gə­­­lim­­­li. Hə, mən ata­­­mı vax­­­tın­­­da zə­­­hər­­­lə­­­səy­­­dim, in­­­di bəl­­­kə biz də bir gü­­­nə çı­­­xar - əf­­­sa­­­nə­­­lə­­­şər­­­dik. İnan, əf­­­sa­­­nə­­­ləş­­­mək­­­dən öt­­­rü ölü­­­rəm. Özüm tür­­­mə­­­də otu­­­ra­­­caq­­­dım­­­sa da, ba­­­yır­­­da­­­kı əf­­­sa­­­nə­­­də asu­­­də do­­­la­­­şa­­­caq­­­dım. Mən hə­­­min əf­­­sa­­­nə­­­nin için­­­də tür­­­mə­­­yə - öz ya­­­nı­­­ma gə­­­lə­­­cək­­­dim.

La­­­kin Di­­­pend­­ra­­­dan fərq­­li, mən bu əf­­­sa­­­nə­­­də mən­­­fi ob­­­raz sa­­­yı­­­la­­­caq­­­dım. Ne­­­pal­­­da ila­­­hi­­­ləş­­­di­­­ri­­­lən ata qa­­­ti­­­li Azər­­­bay­­­can şə­­­ra­­­i­­­tin­­­də ya­­­man­­­la­­­na­­­sı­­­dır; çox da bu qətl mə­­­həb­­­bət yo­­­lun­­­da baş ve­­­rib. Mə­­­həb­­­bət ata­­­dan üs­­­tün ola bil­­­məz və ol­­­ma­­­ma­­­lı­­­dır. Doğ­­­ru­­­dan da, bir mam­­­lı­­­ma­­­tan­­­dan öt­­­rü də ata­­­nı öl­­­dü­­­rər­­­lər­­­mi? Ha­­­şa və kəl­­­la! Ata bir də ələ dü­­­şər­­­mi? Dün­­­ya gö­­­zə­­­li­­nin yüzü, hə­­­lə mən az de­­­yi­­­rəm, ata­­­nın bir dır­­­na­­­ğı­­­na qur­­­ban. Ata - öz var­­­lı­­­ğın­­­da ye­­­ga­­­nə­­­dir. Ata - bir fe­­­no­­­men­­­dir. Ar­­­vad­­­la­­­rı kon­­­ve­­­yer üsu­­­luy­­­la al da bo­­­şa, al, bo­­­şa. Bə­­­yəm aza­­­la­­­sı­­­dır? Mü­­­səl­­­man dün­­­ya­­­sın­­­da si­­­ğə­­­dən də asan nə var? Sən ar­­­va­­­dı boy-bu­­­xu­­­nu­­­na, kök­­­lük-arıq­­­lı­­­ğı­­­na gö­­­rə də se­­­çə bi­­­lər­­­sən. İx­­­ti­­­yar sa­­­hi­­­bi­­­sən.

İş­­­di-şa­­­yəd, biz­­­də "Di­­­pend­­ra əh­­­va­­­la­­­tı" baş ve­­­rər­­­sə də, ata əf­­­sa­­­nə­­­də an­­­caq müs­­­bət qə­­­ləm­­­də ge­­­də­­­cək. Bax, mən bu­­­na be­­­şəl­­­li ra­­­zı­­­yam. Fa­­­ciə qa­­­çıl­­­maz ola­­­caq­­­sa, ba­­­rı qoy atam əf­­­sa­­­nə­­­yə müs­­­bət ob­­­raz ki­­­mi düş­­­sün. Di­­­pend­­ra haq­­­qın­­­da əf­­­sa­­­nə­­­də­­­sə ata (kral) id­­­bar qəh­­­rə­­­man ti­­­pin­­­də gör­­­sə­­­nə­­­cək. Kaf­­­tar­­­dan kaf­­­tar! Kral hə­­­yat­­­da nə qə­­­dər hu­­­ma­­­nist­­di­­­sə də, ar­­­tıq xey­­­ri yox­­­dur, əf­­­sa­­­nə­­­də if­­­ri­­­tə­­­yə bən­­­zə­­­yə­­­cək. Onun öm­­­rü bo­­­yu et­­­di­­­yi yax­­­şı­­­lıq­­­lar ye­­­lə get­­­di. Hər şey ku­­­fən­­­kuf ol­­­du. Biz­­­də­­­sə atam get-ge­­­də ide­­­al­­­laş­­­dı­­­rı­­­lar, hət­­­ta əf­­­sa­­­nə­­­də get-ge­­­də göy­­­çək­­­lə­­­şər, üzün­­­də­­­ki gənc­­lik çi­­­ban­­­la­­­rın­­­dan qal­­­ma ça­­­pıq yer­­­lə­­­ri ha­­­mar­­­la­­­şar­­­dı. Əf­­­sa­­­nə kos­­­me­­­to­­­lo­­­ji ef­­­fekt­­li­­­dir.

O, əf­­­sa­­­nə­­­də şə­­­kil­­­lər­­­də­­­kin­­­dən hök­­­­mən göy­­­çək alı­­­na­­­caq. Bəl­­­kə onu heç ta­­­nı­­­ma­­­dım da. Ki­­­şi şə­­­kil­­­lər­­­də hə­­­mi­­­şə ey­­­bə­­­cər, bə­­­zən hət­­­ta qor­­­xunc dü­­­şər­­­di. Uşaq­­­lıq­­­da dü­­­şü­­­nər­­­dim ki, anam bu­­­nu ne­­­cə se­­­vib. Son­­­ra da öz-özü­­­mə de­­­yir­­­dim: mən ne­­­cə se­­­vi­­­rəm­­­sə, o da elə se­­­vib. Bir tə­­­rəf­­­dən də ya­­­nıb-tö­­­kü­­­lü­­­rəm: ha­­­yıf, ata­­­mı öl­­­dür­­­mə­­­dim. Ma­­­ğıl ki­­­şi cə­­­mi bir ne­­­çə yü­­­zil­­­dən son­­­ra təp­­­tə­­­zə qi­­­ya­­­fə­­­də üzə çı­­­xar­­­dı.

İla­­­hi tərz­­də. Ar­­­tıq o, yad­­­daş­­­la­­­rın qı­­­zıl sə­­­ki­­­lə­­­rin­­­də gə­­­zi­­­şə­­­cək­­­di, kü­­­çə­­­də-ba­­­zar­­­da yox. Bu für­­­sət əli­­­miz­­­dən çıx­­­dı. Mən ata­­­ma qıy­­­ma­­­dım; o bun­­­dan son­­­ra cə­­­mi 20 il ya­­­şa­­­dı. Ye­­­di-iç­­­di, gəz­­­di-do­­­laş­­­dı - sür­­­dü­­­yü bü­­­tün dəm­­­lər­­­dən son­­­ra ha­­­mı ki­­­mi ya­­­ta­­­ğa düş­­­dü, dün­­­ya­­­dan sa­­­kit­­­cə köç­­­dü. Ya­­­sın­­­da bir kə­­­sin ağ­­­la­­­ma­­­ya­­­ca­­­ğı­­­nı du­­­yub, gə­­­lən­­­lə­­­ri ağı de­­­yib zor­­­la və zar-zar ağ­­­lat­­­maq­­­dan öt­­­rü məx­­­su­­­si lə­­­çər ar­­­vad­­­lar tut­­­muş­­­duq.

Onun öl­­­mə­­­yi göz­­­lə­­­ni­­­lən­­­di, əbə­­­diy­­­yə­­­tə çat­­­ma­­­ğı­­­sa - yox. Onu əbə­­­diy­­­yə­­­tə mən gön­­­də­­­rə­­­cək­­­dim. Bu işi oğul­­­dan baş­­­qa kim gö­­­rər. La­­­kin alın­­­ma­­­dı. Ba­­­car­­­ma­­­dım. Əlim­­­dən gəl­­­mə­­­di. Çün­­­ki may­­­ma­­­ğam. Əbə­­­diy­­­yət mə­­­nim ona hə­­­diy­­­yəm olar­­­dı; oğul­­­luq bor­­­cun­­­dan əməl­­­li­­­cə çı­­­xar­­­dım. Mə­­­nə ve­­­ri­­­lən ucuz bir hə­­­ya­­­tın mü­­­qa­­­bi­­­lin­­­də - bu­­­yur, əbə­­­diy­­­yət! Bu­­­nun­­­la mən ata­­­mı şi­­­şirt­­miş ola­­­caq­­­dım. Əbə­­­diy­­­yət mə­­­nim hə­­­ya­­­tım­­­la mü­­­qa­­­yi­­­sə­­­də, hə­­­qi­­­qə­­­tən, ba­­­ha­­­lı idi. Çi­­­fay­­­da, o, 20 ilin ba­­­dı­­­na get­­­di. Mil­­­lət şans­­lı bir əf­­­sa­­­nə­­­ni, atam­­­sa tə­­­sa­­­dü­­­fən or­­­ta­­­ya çıx­­­mış əf­­­sa­­­nə­­­ləş­­­mək şan­­­sı­­­nı itir­­­di. Eh, ya­­­zıq ata­­­mın qis­­­mə­­­ti­­­nə ha­­­çan yax­­­şı şey düş­­­dü ki!

Bir xoş gün gör­­­mə­­­di. Da­­­im zil­­­lət için­­­də ya­­­şa­­­dı. Axı, mən əf­­­sa­­­nə­­­də­­­ki müs­­­bət qəh­­­rə­­­man ob­­­ra­­­zı­­­na zə­­­ma­­­nət ve­­­rir­­­dim. Bu elə-be­­­lə şey de­­­yil. O, əbə­­­diy­­­yət­­­də se­­­vi­­­lə­­­cək­­­di. Qu­­­ru ca­­­nı­­­na dəy­­­mə­­­dim, nə ol­­­du, in­­­di onu beş-üç nə­­­fər­­­dən sa­­­va­­­yı ha­­­mı unu­­­dub. Bu, yax­­­şı­­­dı bə­­­yəm? Qa­­­lır anam... - onun əf­­­sa­­­nə­­­ləş­­­mək şan­­­sı hə­­­lə du­­­rur. Bəl­­­kə onu­­­sa əbə­­­diy­­­yə­­­tə çat­­­dır­­­dım. Ürə­­­yim at­­­la­­­nır­­­dı. An­­­caq bu im­­­kan da son­­­suz de­­­yil ha, beş-on il­­­lik­­­dir. La­­­kin o, mü­­­qa­­­vi­­­mət­­­siz, in­­­cə və zə­­­rif bir məx­­­luq­­­dur. Diş­­­lə­­­ri - in­­­ci sı­­­ra­­­sı; özüm dü­­­zəlt­­dir­­­mi­­­şəm. İn­­­di­­­yə­­­cən də bir qa­­­rış­­­qa­­­nı tap­­­da­­­ma­­­yıb. Onu lap­­­pa­­­dan ne­­­cə öl­­­dü­­­rə­­­sən.

Val­­­lah, onun da qət­­­li­­­nə heç bir sə­­­bəb gör­­­mür­­­düm. Ba­­­rı hər­­­dən ada­­­mı cin­­­lən­­­di­­­rə! Am­­­ma yox, acı sö­­­zü bal da­­­dır. Üs­­­tə­­­lik, axı, diş­­­lər də gə­­­rək bir az ge­­­də... Xərc bat­­­ma­­­sın. "Can-ba­­­la" sö­­­zün­­­dən bez­­­mi­­­şəm­­­sə də, o da əbə­­­diy­­­yət­­­dən qal­­­dı. İn­­­di mə­­­nim oğul­­­luq bor­­­cum onun öm­­­rü­­­nü bir ba­­­la­­­ca uzat­­­maq, qu­­­ru-tax­­­ta ca­­­nı­­­nı in­­­dən be­­­lə beş-üç il də ya­­­şat­­­maq ola­­­caq. Mə­­­nim ol­­­sa-ol­­­sa bu­­­na gü­­­cüm ça­­­tar. Beş-üç də yox, tu­­­taq lap 5-10, ya 10-15 il, di vəs­­­sa­­­lam. Ay­­­rı ney­­­lə­­­yə bi­­­lə­­­rəm: əbə­­­diy­­­yə­­­tə düş­­­sün de­­­yə, dur­­­du­­­ğu yer­­­də göz­­­lə­­­ri­­­ni deş­­­mə­­­yə­­­cə­­­yəm ki. Yox, anam da əf­­­sa­­­nə­­­lik de­­­yil­­­miş, mən bu ha­­­lət­­­lə ba­­­rış­­­ma­­­lı­­­yam. ...Göz­­­lə­­­ri­­­nə dön­­­dü­­­yüm Di­­­pend­­ra ana­­­sı­­­nı o dün­­­ya­­­ya bir ne­­­çə göz qır­­­pı­­­mın­­­da gön­­­dər­­­di. Heç "uf" da de­­­mə­­­di. Heç mən bu­­­na cü­­­rət edər­­­dim?

Ürə­­­yim na­­­zik­­­dir. Ürək de­­­yil ki - yu­­­xa­­­dır, yu­­­xa! Özü də Di­­­pend­­ra­­­nın ana­­­sı mə­­­nim­­­ki ki­­­mi laq­­­qa-ta­­­raq­­­qa de­­­yil­­­di. At­­­ma­­­ra­­­lı bir şey­­­di. Ye­­­ri­­­yən­­­də, aya­­­ğı al­­­tın­­­da yer tit­­­rə­­­yir­­­di. Da­­­lı şi­­­şək quy­­­ru­­­ğu ki­­­mi yır­­­ğa­­­la­­­nır, sa­­­ğa-so­­­la yel­­­lə­­­nir­­­di. Sağ­­­lı­­­ğın­­­da ya­­­naq­­­la­­­rın­­­dan qan da­­­mar­­­dı­­­sa, ölüm an­­­la­­­rın­­­da yır­­­tıq kran ki­­­mi ora-bu­­­ra­­­sın­­­dan qan fış­­­qı­­­rır­­­dı. Ölüm qaş­­­la göz ara­­­sın­­­da imiş. Oğ­­­lu ona onun oğ­­­lu­­­na sev­­­gi­­­lə­­­ri­­­ni də­­­lib ke­­­çən gül­­­lə­­­lər at­­­dı. Gül­­­lə ana­­­ya onun xə­­­fif tə­­­bəs­­­süm­­­lə­­­ri­­­nə­­­cə bu­­­la­­­şıb dəy­­­miş­­­di.

Gül­­­lə­­­lə­­­rin gi­­­riş yer­­­lə­­­rin­­­də na­­­rın­­­cı-işıq­­­lı ha­­­lə­­­lər ya­­­ran­­­mış­­­dı; de­­­yi­­­lən­­­lə­­­rə gö­­­rə, bu, məhz tə­­­bəs­­­süm­­­lər­­­dən ola bi­­­lər­­­di. Bu­­­nun baş­­­qa yo­­­zu­­­mu yox­­­du. Hə, ana bir­­­cə an­­­da göy­­­lə­­­rə mil­­­lən­­­di, quş ki­­­mi əf­­­sa­­­nə­­­yə səmt gö­­­tür­­­dü. Ata da, ba­­­cı­­­lar və qar­­­daş, xa­­­la və bi­­­bi­­­lər də - bir-bi­­­ri­­­nə qo­­­şu­­­lub get­­­di­­­lər. Ha­­­mı­­­sı bir­­­dən. Göy üzün­­­də elə bil boz bir dur­­­na qa­­­ta­­­rı sü­­zür­­dü. Vi­­­de­­­o­­­kadr­­la­­­ra çə­­­kil­­­mə­­­di­­­yin­­­dən, han­­­sı­­­nın əv­­­vəl, han­­­sı­­­nın bir az son­­­ra gül­­­lə­­­lən­­­mə­­­si hə­­­lə­­­lik qa­­­ran­­­lıq­­­dı. Düz­­­dü, gə­­­lə­­­cək əf­­­sa­­­nə üçün be­­­lə şey sən de­­­yən önəm kəsb et­­­mir. Önəm­­­li­­­si bu­­­du ki, ha­­­mı­­­sı leş ol­­­muş­­­du. Özü də gör kim­­­dən öt­­­rü - bir na­­­zə­­­nin­­­dən, bir ca­­­nan­­­dan.

Bu qətl­­lər ne­­­pal­­­lı­­­la­­­rı ye­­­ni əx­­­laq pa­­­ra­­­metr­­lə­­­ri­­­nə çı­­­xar­­­dı. Elə san, Ne­­­pal­­­da hu­­­ma­­­ni­­­tar bir in­­­qi­­­lab baş ver­­­di. On­­­lar cə­­­ha­­­lət­­­dən, əta­­­lət­­­dən qur­­­tul­­­du­­­lar. Ne­­­pal xal­­­qı işıq­­­laş­­­dı, gö­­­zəl­­­ləş­­­di. Şərq Qər­­­bi ötüb keç­­­di. Ne­­­pal ən azı ter­­­ror sa­­­rı­­­dan Qərb öl­­­kə­­­lə­­­ri­­­nə ox­­­şa­­­dı. Qoy Qərb eşit­­­sin və bil­­­sin: qüv­­­vət­­­li in­­­san­­­lar hər yer­­­də var! Gü­­­cü və gö­­­zəl­­­li­­­yi­­­nə gö­­­rə, Qərb­­də be­­­lə mə­­­həb­­­bət ha­­­di­­­sə­­­si ha­­­çan gö­­­rün­­­müş­­­dü? Şah­­­za­­­də Di­­­pend­­ra Ne­­­pa­­­lın tə­­­rəq­­­qi­­­si üçün qı­­­ğıl­­­cım tö­­­rət­­­di. O bir və­­­li­­­əhd ki­­­mi gə­­­lə­­­cək­­­də 30-40 il kral ola­­­caq­­­dı­­­sa da, bu bir ne­­­çə də­­­qi­­­qə­­­də­­­ki qə­­­dər bö­­­yük iş gör­­­mə­­­yə­­­cək­­­di. Fər­­­man və sə­­­rən­­­cam­­­lar için­­­də itib-ba­­­ta­­­caq­­­dı. Hə, onun haq­­­qın­­­da gə­­­lə­­­cək əf­­­sa­­­nə "Şah­­­za­­­də Di­­­pend­­ra­­­nın mə­­­həb­­­bə­­­ti" ad­­­la­­­na bi­­­lər. Ad hök­­­mən ro­­­man­­­tik ol­­­ma­­­lı­­­dır.

On­­­suz Di­­­pend­­ra­­­nın son­­­da özü­­­nə qıy­­­ma­­­sı da bu ro­­­man­­­ti­­­ka­­­nı şərt­­lən­­­di­­­rir, hət­­­ta onu güc­­­lən­­­di­­­rir də. Mə­­­həb­­­bət əf­­­sa­­­nə­­­lə­­­ri ro­­­man­­­ti­­­ka­­­sız müm­­­kün de­­­yil. Qə­­­zet­­­lər­­­də Di­­­pend­­ra­­­nın aşiq ol­­­du­­­ğu qız hə­­­qi­­­qə­­­tən gö­­­zəl­­­di; gə­­­lə­­­cək­­­də kral xa­­­nı­­­mı ol­­­ma­­­ğa la­­­yiq­­­di. Adam hər­­­dən fi­­­kir­­­lə­­­şir ki, kral xa­­­nı­­­mı hök­­­mən gö­­­zəl ol­­­ma­­­lı­­­dır. Ni­­­yə də yox? Dün­­­ya­­­da gö­­­zəl­­­lər du­­­ra-du­­­ra ya­­­zıq kral ge­­­dib ki­­­fi­­­ri seç­­­mə­­­yə­­­cək ki! Kral xa­­­nı­­­mı­­­nın gö­­­zəl­­­li­­­yi həm də döv­­­lət at­­­ri­­­bu­­­tu ki­­­mi bir şey­­­dir. Hə, o, döş­­­lü-baş­­­lı, bu­­­nun­­­la be­­­lə zə­­­rif və lə­­­ta­­­fət­­­li bir məx­­­luq­­­du.

Adam hə­­­lə onu ağ-qa­­­ra qə­­­zet­­­lər­­­dən happ elə­­­yib ud­­­maq is­­­tə­­­yir, on­­­da qal­­­mış rəng­­li jur­­­nal­­­lar­­­dan ola. Di­­­pend­­ra­­­da nə gü­­­nah. Happ elə­­­yib uda bil­­­mə­­­di­­­yim­­­dən, mən də ona qə­­­zet­­­dən aşiq ol­­­maq zo­­­run­­­da qal­­­mı­­­şam. Gö­­­rən, o, əf­­­sa­­­nə­­­də ne­­­cə alı­­­na­­­caq. Elə şə­­­kil­­­də­­­ki ki­­­mi döş­­­lü-baş­­­lı­­­mı? Hə­­­lə qə­­­zet sə­­­hi­­­fə­­­sin­­­dən də onun do­­­daq­­­la­­­rı­­­nın ba­­­lı-şə­­­kə­­­ri üzə çı­­­xır­­­dı. Gəl gör mən onu hə­­­yat­­­da gö­­­rəm: an­­­sı­­­zın şo­­­ka dü­­­şər­­­dim. Heç mən ona bar­­­maq to­­­xun­­­du­­­ra bi­­­lə­­­rəm: dər­­­hal ürə­­­yim da­­­ya­­­nar. Göz­­­lə­­­rin­­­də hiy­­­lə yox, məkr yox... Di­­­pend­­ra o göz­­­lə­­­ri ne­­­cə unu­­­day­­­dı!

O göz­­­lər uğ­­­run­­­da kül­­­li-Ne­­­pa­­­lı qur­­­ban ver­­­mək də olar. Mis­­­tik plan­­­da ne­­­pal­­­lı­­­la­­­rın cüm­­­lə­­­si­­­nin də­­­yə­­­ri bir mə­­­həb­­­bət­­­cə de­­­yil.

Bu sa­­­at mən söz­­­lə­­­ri yan-ya­­­na dü­­­zə-dü­­­zə Di­­­pend­­ra haq­­­qın­­­da mə­­­həb­­­bət əf­­­sa­­­nə­­­si­­­ni qa­­­baq­­­la­­­maq­­­da­­­yam. Şəkk gə­­­tir­­­mə­­­yin, in­­­di bəl­­­kə mən əf­­­sa­­­nə­­­dən də qüd­­­rət­­­li bir şey ya­­­rat­­­maq­­­da­­­yam. Qoy 300-500 il müd­­­də­­­tin­­­də əf­­­sa­­­nə­­­ni də dü­­­züb-qoş­­­sun­­­lar, onu mə­­­nim bu he­­­ka­­­yə­­­tim­­­lə tu­­­tuş­­­dur­­­sun­­­lar. Bəl­­­kə də za­­­man mə­­­nim yaz­­­dı­­­ğı­­­mı əf­­­sa­­­nə­­­dən üs­­­tün tu­­­ta­­­caq. Düz­­­dü, mə­­­nim he­­­ka­­­yə­­­tim­­­də sə­­­nəd­­­li­­­lik güc­­­lü gör­­­sə­­­nə­­­cək; bəl­­­kə bu bir qə­­­dər nöq­­­sa­­­na da bən­­­zə­­­yə­­­cək. He­­­ka­­­yə­­­tim ona gö­­­rə sə­­­nəd­­­li­­­dir ki, özüm za­­­man­­­ca fak­­­ta ya­­­xı­­­nam.

Fak­­­tı bu­­­ra­­­xıb uy­­­dur­­­ma­­­lar yaz­­­ma­­­ya­­­caq­­­dım ki. On­­­suz fan­­­ta­­­zi­­­ya hə­­­yat fakt­­la­­­rı mü­­­rək­­­kəb­­­li­­­yin­­­də şey­­­lə­­­ri uy­­­du­­­ra bil­­­mir. Əli­­­mə hal­­­va bir ma­­­te­­­ri­­­al düş­­­müş­­­dü. Hə­­­yat qat­­­ma­­­qa­­­rı­­­şıq­­­lıq­­­da qa­­­ra­­­bas­­­ma­­­lar­­­dan da irə­­­li­­­dir. Bu he­­­ka­­­yə­­­ti­­­mi in­­­di­­­dən Ne­­­pal­­­da dərc elət­­­dir­­­miş ol­­­sam, əl­­­bət­­­tə, xalq əf­­­sa­­­nə­­­si da­­­ha yet­­­kin alı­­­nar. Fil­­­hə­­­qi­­­qə, xalq gör­­­dü­­­yü fakt­­la­­­ra sə­­­nəd­­­li he­­­ka­­­yə­­­ti də əla­­­və et­­­sə, onun əf­­­sa­­­nə təc­­­rü­­­bə­­­si fıs­­­qı­­­rıq gö­­­zəl olar. Xal­­­qa bə­­­dii nü­­­mu­­­nə hə­­­mi­­­şə va­­­cib­­­dir, çün­­­ki o, əs­­­lin­­­də küt bir var­­­lıq­­­dır.

Onun qu­­­laq­­­la­­­rı bə­­­dii in­­­for­­­ma­­­si­­­ya­­­lar­­­la mü­­­tə­­­ma­­­di dol­­­du­­­rul­­­ma­­­lı­­­dır. Hə, ya da bu he­­­ka­­­yə­­­ti in­­­ter­­­ne­­­tə sal­­­dır­­­sam, kral ai­­­lə­­­si fa­­­ci­­­ə­­­si fak­­­tı­­­na əla­­­və ki­­­mi ne­­­pal­­­lı­­­la­­­ra ər­­­mə­­­ğan edər­­­dim. İn­­­for­­­ma­­­si­­­ya bol­­­lu­­­ğun­­­da mil­­­lət yax­­­şı dü­­­şü­­­nər. Dü­­­şü­­­nüb-da­­­şı­­­nar. Öz hə­­­ya­­­tı­­­nı bir da­­­ha gö­­­tür-qoy edər. Qoy Di­­­pend­­ra haq­­­qın­­­da əf­­­sa­­­nə bu ya­­­zım­­­dan "qi­­­da­­­lan­­­maq"la, dün­­­ya­­­nın şah əsə­­­ri­­­nə çev­­­ril­­­sin. İn­­­san­­­lıq köh­­­nə mə­­­həb­­­bət əf­­­sa­­­nə­­­lə­­­rin­­­dən be­­­zib, ar­­­tıq on­­­lar­­­dan çiy­­­ri­­­nib. Hər hal­­­da, mə­­­nim bu bə­­­dii ver­­­si­­­ya­­­mın heç kə­­­sə zi­­­ya­­­nı dəy­­­məz. Axı, mən nə de­­­yi­­­rəm ki. Bir kə­­­sə dərd de­­­mi­­­rəm, çor de­­­mi­­­rəm. He­­­ka­­­yə­­­tim sa­­­yə­­­sin­­­də gə­­­lə­­­cək əf­­­sa­­­nə da­­­ha tə­­­sir­­­li alı­­­nar, üs­­­tə­­­lik, onun için­­­də mə­­­nim də ru­­­hum ya­­­şa­­­yar.

Di­­­pend­­ra­­­nın sev­­­gi­­­li­­­si qa­­­çıb Hin­­­dis­­­tan­­­da giz­­­lə­­­nib­­­sə də, on­­­suz əf­­­sa­­­nə­­­də onu ha­­­mı gö­­­rə­­­cək. Onun fo­­­to­­­ro­­­bo­­­tu mə­­­nim he­­­ka­­­yə­­­tim­­­də ar­­­tıq gö­­­rün­­­mək­­­də­­­dir. Adı Dev­­­ya­­­ni olan qız əf­­­sa­­­nə­­­də dün­­­ya­­­nın hər ye­­­rin­­­dən Gü­­­nəş ki­­­mi gör­­­sə­­­nə­­­cək. Onu yal­­­nız əf­­­sa­­­nə­­­dən tu­­­tub ci­­­na­­­yət mə­­­su­­­liy­­­yə­­­ti­­­nə cəlb et­­­mək müm­­­kün­­­dü. Onun tu­­­tul­­­ma­­­ğı­­­na da mi­­­ni­­­mum 300-500 il vaxt la­­­zım­­­dı. Gə­­­rək göz­­­lə­­­yə­­­sən ki, əf­­­sa­­­nə tam ye­­­ti­­­şib üzə çı­­­xa, or­­­da­­­kı ob­­­raz­­­la­­­rı fərq­­lən­­­dir­­­mək ola. Əf­­­sa­­­nə he­­­ka­­­yə de­­­yil ki - be­­­cid ya­­­zı­­­la.

Əl­­­bət­­­tə, mən he­­­ka­­­yə­­­mə var gü­­­cüm­­­lə pro­­­te­­­je elə­­­yə­­­rəm. Kom­­­pü­­­ter­­­çi­­­dən tut­­­muş qə­­­zet-jur­­­nal baş re­­­dak­­­tor­­­la­­­rı­­­na­­­can - ha­­­mı­­­ya zor gös­­­tə­­­rə­­­cək, bir növ, on­­­la­­­rı hər də­­­fə düm­­­sük­­­lə­­­yə­­­cə­­­yəm. Hər han­­­sı mil­­­lət öz­­­lü­­­yün­­­də bu sa­­­yaq əməl­­­lə­­­ri ba­­­car­­­mır. On­­­la­­­rın­­­kı qo­­­ca­­­fən­­­di­­­di; əl-ayaq­­­la­­­rı tər­­­pə­­­şin­­­cə dağ-daş di­­­lə gə­­­lir. Xalq­­lar da­­­im ey­­­ni üs­­­lub­­­da - ha­­­di­­­sə­­­ni dil­­­dən-di­­­lə ötür­­­mək­­­lə iş­­­lə­­­yir. An­­­caq in­­­di bu üs­­­lub bir qə­­­dər bə­­­sit və pri­­­mi­­­tiv gö­­­rü­­­nür­­­sə də, əsas­­­lı şey­­­dir. Mən bu­­­na pri­­­mi­­­tiv­­­lik də yox, pri­­­mi­­­ti­­­vizm de­­­yər­­­dim. Das­­­tan­­­lar-sa­­­qa­­­lar, ələl­­­xü­­­sus əf­­­sa­­­nə­­­lər, pri­­­mi­­­ti­­­vizm jan­­­rın­­­da ya­­­zı­­­lır. Əvət, mən he­­­ka­­­yə­­­ti­­­min ar­­­xa­­­sın­­­da dur­­­mu­­­şam.

Onu tez də öz la­­­yiq­­­li mər­­­­tə­­­bə­­­si­­­nə ucal­­­da­­­ca­­­ğam.


Hə, Di­­­pend­­ra haq­­­qın­­­da əf­­­sa­­­nə təd­­­ri­­­cən ya­­­ra­­­na­­­caq. Be­­­lə ba­­­xan­­­da, əf­­­sa­­­nə baş­­­sız-sa­­­hib­­­siz şey­­­dir. La­­­kin ya­­­ran­­­dı­­­sa, ar­­­tıq əbə­­­di­­­dir. Mə­­­nim bu he­­­ka­­­yə­­­ti­­­mi yə­­­qin ha­­­mı mü­­­vəq­­­qə­­­ti sa­­­ya­­­caq, hər­­­çənd mə­­­həb­­­bət möv­­­zu­­­sun­­­da əbə­­­di də ola bi­­­lər. Sı­­­naq - qa­­­baq­­­da­­­dır. Əf­­­sa­­­nə də əbə­­­di, mə­­­nim he­­­ka­­­yə­­­tim də - bu, xey­­­li gül­­­mə­­­li çı­­­xa­­­caq. On­­­lar əbə­­­diy­­­yət­­­də ya­­­rı­­­şa­­­caq­­­lar. İla­­­hi, gö­­­rən, Ne­­­pal xal­­­qı­­­nın gə­­­lə­­­cək nə­­­sil­­­lə­­­ri bun­­­lar­­­dan han­­­sı­­­na üs­­­tün­­­lük ve­­­rər! Ha­­­ya­­­na dö­­­nə, əf­­­sa­­­nə də mə­­­nim he­­­ka­­­yə­­­tim ki­­­mi fak­­­to­­­lo­­­gi­­­ya üzə­­­rin­­­də qu­­­ru­­­la­­­caq. Kim nə de­­­yir de­­­sin, əf­­­sa­­­nə­­­lər də sə­­­nəd­­­li əsər­­­lər sı­­­ra­­­sın­­­da­­­dır. Ədə­­­bi­­­lik əbə­­­di­­­li­­­yin tə­­­mi­­­nat­­­çı­­­sı­­­dır.

Boy­­­nu­­­ma al­­­ma­­­lı­­­yam ki, Di­­­pend­­ra mə­­­həb­­­bət­­­də mə­­­ni ya­­­man üs­­­tə­­­lə­­­yib. İn­­­di onun­­­la fər­­­qi­­­miz yer­­­lə göy qə­­­dər­­­dir. Bu sa­­­at o, göy­­­lər­­­də qa­­­nad ça­­­lır, mən isə, ay bu­­­du-ha, yer­­­də­­­yəm və san­­­ki dəf­­­tər­­­xa­­­na­­­çı­­­lıq­­­la məş­­­ğu­­­lam. Özü də özüm­­­dən he­­­ka­­­yət qu­­­raş­­­dı­­­rı­­­ram. Bu hət­­­ta bir mü­­­ha­­­si­­­bat işi ki­­­mi nə­­­zə­­­rə çar­­­pır. Ne­­­cə güc­­­lü he­­­ka­­­yə yaz­­­mış ol­­­sam da, bu, mə­­­həb­­­bət uğ­­­run­­­da öl­­­mə­­­yin ye­­­ri­­­ni ver­­­mə­­­yə­­­cək.

Di­­­pend­­ra­­­nın əh­­­va­­­la­­­tı olub da, qur­­­ta­­­rıb da, bur­­­da mə­­­nim ro­­­lum olan­­­la­­­rın bu­­­run-qu­­­la­­­ğı­­­nı kə­­­sib-dü­­­zəlt­­mək, qu­­­raq­­­la­­­rı ya­­­ma­­­maq­­­dı. Elə san na­­­şı bir kos­­­me­­­to­­­lo­­­qam; re­­­al və gö­­­zəl fa­­­ci­­­ə­­­ni əs­­­lin­­­də de­­­for­­­ma­­­si­­­ya­­­ya uğ­­­ra­­­dır, bi­­­ri­­­ni de­­­yib, bi­­­ri­­­ni de­­­mə­­­mək­­­lə gə­­­lə­­­cək in­­­san­­­la­­­rı in­­­di­­­dən çaş-baş sa­­­lı­­­ram. Elə xalq özü də da­­­im özü­­­nü al­­­da­­­dır. Əf­­­sa­­­nə­­­lər hə­­­mi­­­şə təh­­­rif­­­lər­­­lə ba­­­şa va­­­rır. Bə­­­yəm re­­­al­­­lıq be­­­lə göz­­­dən dü­­­şüb? Folk­­lor re­­­al­­­lı­­­ğın də­­­yiş­­­di­­­ril­­­mə­­­si, qol-qa­­­bır­­­ğa­­­sı­­­nın sın­­­dı­­­rıl­­­ma­­­sı­­­dır.

Da­­­yan, de­­­yən, mən bur­­­da ucu­­­nu tu­­­tub ucuz­­­lu­­­ğa ge­­­di­­­rəm. Di­­­pend­­ra bir tək mə­­­ni yox, Məc­­­nu­­­nu da, Fər­­­ha­­­dı da üs­­­tə­­­lə­­­yib. Fər­­­had onun ya­­­nın­­­da kim­­­di - qa­­­ra bir fəh­­­lə, Məc­­­nun­­­sa - bam­­­bı­­­lı bir şey: sər­­­sə­­­ri, sə­­­feh-sər­­­gər­­­dan. İn­­­di­­­yə­­­cən Şərq ley­­­li və məc­­­nun­­­lar, fər­­­had və şi­­­rin­­­lər­­­lə for­­­ma­­­la­­­şıb. Şərq elə ona gö­­­rə Qərb­­dən ge­­­ri qal­­­dı da-a. Heç cür irə­­­li get­­­mir; elə bil kəl-ara­­­ba­­­sı pal­­­çı­­­ğa ba­­­tıb.

Sız-sız sı­­­zıl­­­da­­­maq­­­la ha­­­ra uç­­­maq olar? Be­­­lə­­­də yal­­­nız kəl­­­lə-ma­­­yal­­­laq aşa­­­ğı gəl­­­mək, ge­­­dib qəb­­­rə gir­­­mək müm­­­kün­­­dü. Şərq­­də mü­­­ha­­­ri­­­bə­­­lə­­­rin tək­­­mil­­­ləş­­­di­­­ril­­­mə­­­si də bu sı­­­zıl­­­tı­­­lar ucun­­­dan müş­­­kü­­­lə dü­­­şüb. Ağ­­­la­­­yıb-sıt­­­qa­­­maq nə qə­­­dər olar! İn­­­cə­­­va­­­ra, 2001-ci ilin 1 iyu­­­nun­­­da­­­kı ha­­­di­­­sə mən­­­zə­­­rə­­­ni kö­­­kün­­­dən də­­­yiş­­­di. Bu "ci­­­na­­­yət" Şər­­­qi xey­­­li irə­­­li at­­­dı. Bay, 11 ada­­­mın qət­­­li­­­nə ça­­­şıb "ci­­­na­­­yət" de­­­dim. Vər­­­diş­­­dən­­­di: axı biz qət­­­lə bi­­­na­­­yi-qə­­­dim­­­dən "ci­­­na­­­yət" de­­­mi­­­şik. On bir ölüm - bir sev­­­gi­­­ni əbə­­­di­­­ləş­­­dir­­­mək üçün­­­dü. Bir mə­­­həb­­­bət kral ai­­­lə­­­si­­­ni yas­­­tı­­­lat­­­dı­­­sa da, Şər­­­qin ba­­­şı­­­nı uca elə­­­di. Bu mə­­­həb­­­bət Şər­­­qə mə­­­də­­­niy­­­yət­­­lə­­­rin hıq­­­qa­­­na-hıq­­­qa­­­na yü­­­zil­­­lər bo­­­yu ver­­­di­­­yin­­­dən çox şey ver­­­di. Dil­­­lər əz­­­bə­­­ri olan mə­­­həb­­­bət sü­­­jet­­­lə­­­ri il­­­dı­­­rım sü­­­rə­­­ti­­­lə köh­­­nəl­­­di. Gə­­­lə­­­cək nə­­­sil­­­lər da­­­ha gö­­­zəl bir mə­­­həb­­­bət əf­­­sa­­­nə­­­si­­­nin fak­­­tu­­­ra­­­sı­­­nı əl­­­də et­­­di. Bu, bə­­­şə­­­riy­­­yət üçün göy­­­dən­­­düş­­­mə ol­­­du. İn­­­di­­­yə­­­cən o, ide­­­o­­­lo­­­ji qətl­­lə­­­rə ili­­­şib qal­­­mış­­­dı, heç nə ya­­­ra­­­dıb-ya­­­pa bil­­­mir­­­di. Fa­­­şizm və kom­­­mu­­­nizm döv­­­rü­­­nün qur­­­ban­­­la­­­rı ha­­­va­­­yı­­­ca­­­na fə­­­lə­­­yin ba­­­dı­­­na get­­­di­­­lər.

On­­­lar­­­dan ro­­­man­­­lar-zad­­­lar ya­­­zıl­­­dı­­­sa da, ba­­­rı son­­­ra­­­dan-son­­­ra­­­ya də­­­rin əf­­­sa­­­nə­­­lə­­­rə ke­­­çil­­­mə­­­di. Di­­­pend­­ra fa­­­ci­­­ə­­­si­­­nin yal­­­nız fak­­­to­­­lo­­­ji ma­­­te­­­ri­­­a­­­lı bi­­­zim ol­­­du. "Bi­­­zim" de­­­yən­­­də - kül­­­li-in­­­san­­­lı­­­ğın. Hə, gö­­­rək fak­­­tu­­­ra­­­da nə­­­yi­­­miz var: 11 ölü, kral sa­­­ra­­­yı­­­nın gül­­­lə­­­lən­­­miş di­­­var­­­la­­­rı (də­­­lik-de­­­şik­­­lə­­­rin sa­­­yı də­­­qiq­­­ləş­­­di­­­ri­­­lir), Hin­­­dis­­­ta­­­na qa­­­çan sev­­­gi­­­li (Dev­­­ya­­­ni adın­­­da), bir də qə­­­fil­­­dən pey­­­da olan, ha­­­ra­­­dan­­­sa Ne­­­pa­­­la dö­­­nən do­­­zan­­­qur­­­du bir əmi. Be­­­lə­­­lik­­­lə, ha­­­mı gör­­­dü ki, fak­­­tu­­­ra­­­dan ölü­­­lər­­­lə ya­­­na­­­şı bir də­­­nə də di­­­ri ke­­­çir. Bu ye­­­ga­­­nə di­­­ri tez­­­lik­­­lə kral ola­­­sı idi. Şah­­­za­­­də Di­­­pend­­ra özü ənə­­­nə üz­­­rə üç-dörd gün kral ol­­­du: yə­­­ni ölə­­­nə­­­cən, şok ha­­­lın­­­da, "ca­­­ni" du­­­ru­­­mun­­­da. Dev­­­ya­­­ni də ha­­­ya­­­na qa­­­ça, ar­­­tıq xey­­­ri yox­­­dur - gec-tez əf­­­sa­­­nə­­­yə məs­­­rəf edi­­­lə­­­si­­­dir.

İn­­­di­­­ki bə­­­şə­­­riy­­­yə­­­tin bəx­­­ti­­­nə sə­­­nəd­­­li ma­­­te­­­ri­­­al dü­­­şüb; əs­­­lin­­­də bu­­­na da şü­­­kür. Əf­­­sa­­­nə isə gə­­­lə­­­cək nə­­­sil­­­lə­­­rin qis­­­mə­­­ti­­­dir; bə­­­dii şey on­­­la­­­rın­­­dır. Hər­­­çənd mən də "bə­­­dii şey" adı­­­na bu he­­­ka­­­yə­­­ti­­­mi in­­­di­­­ki bə­­­şə­­­riy­­­yə­­­tə sı­­­rı­­­maq­­­da­­­yam. Bir yan­­­dan da, axı, sə­­­nəd­­­li əsər bə­­­di­­­i­­­dən be­­­lə aşa­­­ğı­­­dır? On­­­dan be­­­lə hör­­­mət­­­siz­­­dir? An­­­caq ye­­­nə ürə­­­yim dinc dur­­­mur, ar­­­xa­­­dan si­­­nə­­­mi dö­­­yəc­­­lə­­­yib mə­­­ni hey in­­­sa­­­fa ça­­­ğı­­­rır. Əf­­­sa­­­nə fak­­­to­­­lo­­­gi­­­ya­­­dan hə­­­mi­­­şə üs­­­tün bi­­­li­­­nib, in­­­di də bi­­­li­­­nir. Mən fi­­­kir ver­­­mi­­­şəm, hər han­­­sı əf­­­sa­­­nə il­­­lər keç­­­dik­­­cə da­­­ha da də­­­rin­­­lə­­­şir, onun mə­­­na qat­­­la­­­rı get­­­dik­­­cə ço­­­xa­­­lır. Di­­­pend­­ra nə­­­in­­­ki Ne­­­pa­­­lı, hət­­­ta bü­­­tün Şər­­­qi ye­­­ni ya­­­ra­­­dı­­­cı­­­lıq üfüq­­­lə­­­ri­­­nə tul­­­la­­­dı. Bir tək Şər­­­qi yox, elə Qər­­­bi də. La­­­kin Di­­­pend­­ra əh­­­va­­­la­­­tı­­­nın Qərb təc­­­rü­­­bə­­­sin­­­də ne­­­cə üzə çı­­­xa­­­ca­­­ğı­­­nı heç cür anış­­­dı­­­ra bil­­­mi­­­rəm. Hər­­­çənd Qərb mü­­­ha­­­fi­­­zə­­­kar­­­lı­­­ğı da Di­­­pend­­ra­­­nın fa­­­ci­­­ə­­­si­­­nə göz yu­­­ma bil­­­mə­­­yə­­­cək. Qərb gec-tez öz uy­­­dur­­­ma Ro­­­meo və Cül­­­yet­­­ta­­­sın­­­dan uta­­­na­­­caq, usa­­­nıb on­­­lar­­­dan əl gö­­­tü­­­rə­­­cək. On­­­suz ar­­­tıq ha­­­mı be­­­zi­­­kib.

"Di­­­pend­­ra və Dev­­­ya­­­ni" "Ro­­­meo və Cül­­­yet­­­ta"da­­­kı sax­­­ta­­­lıq­­­la­­­rı alə­­­mə faş edə­­­cək. Qərb öz ya­­­lan­­­çı eşq ma­­­cə­­­ra­­­la­­­rı­­­na nöq­­­tə qo­­­ya­­­caq. Axı, hap-gop nə qə­­­dər olar! Mən gə­­­lə­­­cə­­­yin gül ki­­­mi əf­­­sa­­­nə­­­si­­­ni in­­­di­­­dən gün ki­­­mi ay­­­dın gö­­­rü­­­rəm­­­sə də, əf­­­sus, özüm onun için­­­də bu­­­lun­­­ma­­­ya­­­ca­­­ğam. Kim­­­di mə­­­ni sa­­­yan, bəh-bəh­­­lə ora sa­­­lan. Mən gə­­­lə­­­cək əf­­­sa­­­nə­­­dən bil­­­mər­­­rə əli­­­mi üz­­­mü­­­şəm. Ya­­­zım səhv ya­­­zı­­­lıb. An­­­caq bir tək mə­­­nim yox, elə ha­­­mı­­­nın. Qis­­­mə­­­ti­­­mi­­­zə ölü­­­vay in­­­san­­­la­­­rın gü­­­lünc sev­­­gi na­­­ğıl­­­la­­­rı dü­­­şüb.

Baş­­­la­­­rı­­­na qa­­­paz vur, çö­­­rək­­­lə­­­ri­­­ni əl­­­lə­­­rin­­­dən al. Şərq­­də qüv­­­vət­­­li in­­­san­­­la­­­rın güc­­­lü mə­­­həb­­­bət­­­lə­­­ri olub­­­sa da, in­­­di­­­yə­­­cən dün­­­ya­­­ya qa­­­pa­­­lı qa­­­lıb. Qüv­­­vət­­­li in­­­san­­­lar, sa­­­də­­­cə, ev­­­lə­­­nib­­­lər, bu­­­nun­­­la qur­­­ta­­­rıb ge­­­dib. Du­­­rub ar­­­vad­­­dan öt­­­rü ağ­­­la­­­ma­­­ya­­­caq­­­dı­­­lar ki. Göz­­­lə­­­ri­­­nin mü­­­zü­­­yü­­­nü axı­­­day­­­dı­­­lar? Bir də ki­­­min ağ­­­zı nəy­­­di, de­­­yik­­­li­­­lə­­­ri­­­ni on­­­la­­­ra ya­­­saq bu­­­yu­­­ray­­­dı! An­­­caq bu­­­dur, tə­­­sa­­­dü­­­fən bə­­­şə­­­riy­­­yə­­­tə qüv­­­vət­­­li in­­­san haq­­­qın­­­da qüv­­­vət­­­li də bir fa­­­ciə nə­­­sib olur. Ədə, sən bu qa­­­ra-qu­­­ra ne­­­pal­­­lı­­­la­­­rın qı­­­zıl bəx­­­ti­­­nə bax da-a. Gə­­­lə­­­cək in­­­san­­­lar in­­­di­­­ki­­­lər­­­dən fərq­­lə­­­nə­­­cək; tə­­­zə əf­­­sa­­­nə sa­­­yə­­­sin­­­də on­­­lar da­­­ha gö­­­zəl və mə­­­na­­­lı ola­­­caq­­­lar.

Mən hə­­­lə də gə­­­lə­­­cək şəx­­­si fa­­­ci­­­əm ba­­­rə­­­sin­­­də ümid­­­li­­­yəm. Qo­­­ca­­­lıq­­­da yor­­­ğa­­­lıq edib coş­­­ğun bir sev­­­gi­­­yə dü­­­çar ol­­­muş ol­­­sam, ən­­­gəl­­­lə­­­ri aş­­­maq üçün ci­­­na­­­yə­­­tə də əl ata­­­ram. Ni­­­yə at­­­mı­­­ram ki. Kim­­­dən ək­­­si­­­yəm. Mə­­­nim ci­­­na­­­yət ya­­­şım bəl­­­kə də qo­­­ca­­­lıq­­­da­­­dır. An­­­caq gö­­­rən, mən də 11, ya ba­­­rı 7-8 ada­­­mı bir­­­dən qa­­­nı­­­na qəl­­­tan edə bi­­­lə­­­rəm­­­mi? Vay-vay, hoq­­­qa çıx­­­dı ki: ai­­­lə­­­miz­­­də heç onun ya­­­rı­­­sı qə­­­dər adam yox­­­dur. Bə mən öl­­­dür­­­mə­­­yə ada­­­mı har­­­dan ta­­­pım! Üs­­­tə­­­lik, in­­­di­­­ki zə­­­ma­­­nə­­­də əf­­­sa­­­nə­­­yə si­­­lah­­­sız gir­­­mək müm­­­kün­­­süz­­­dür.

Yox, yox, mən­­­dən əf­­­sa­­­nə qəh­­­rə­­­ma­­­nı çıx­­­maz. İn­­­di­­­dən özü­­­mə ba­­­da­­­laq gəl­­­dim, pro­­­ku­­­ror­­­dan-müs­­­tən­­­tiq­­­dən qa­­­baq gö­­­rə­­­cə­­­yim işə özüm "ci­­­na­­­yət" adı ver­­­dim. "Ci­­­na­­­yət" sö­­­zü­­­nün bə­­­ri baş­­­dan iş­­­lə­­­dil­­­mə­­­si in­­­sa­­­nın əli­­­ni hər iş­­­dən so­­­yu­­­dur. Həm də bu "ci­­­na­­­yət"ə gö­­­rə gec-tez tu­­­tu­­­la bi­­­lər­­­dim; əf­­­sa­­­nə­­­nin için­­­də ol­­­sam be­­­lə. Əf­­­sa­­­nə­­­nin "sər­­­həd"lə­­­ri şəf­­­faf­­­dır. Hə, ki­­­mi­­­sə öl­­­dür­­­mə­­­yə qə­­­mə­­­dən-bı­­­çaq­­­dan sa­­­va­­­yı nə ta­­­pa bi­­­lə­­­rəm? Heç nə­­­yə gü­­­ma­­­nım gəl­­­mir. So­­­yuq si­­­lah­­­la uza­­­ğa get­­­mək ol­­­maz. On­­­la­­­rın ən iti­­­si də ya­­­rıt­­­maz sa­­­yıl­­­ma­­­lı­­­dır.

Di­­­pend­­ra­­­nın si­­­lah­­­la­­­rısa növ­­­bə­­­növ, ha­­­mı­­­sı da qət­­­tə­­­zə. Si­­­lah­­­la oy­­­na­­­ma­­­ğı, onun­­la jonq­­lyor­­luğu da gö­­­zəl ba­­­ca­­­rır­­­dı. Kral ai­­­lə­­­lə­­­rin­­­də ilk-ön­­­cə si­­­lah­­­la dav­­­ran­­­ma­­­ğı öy­­­rə­­­nir­­­lər; on­­­la­­­rın bu­­­na ix­­­ti­­­ya­­­rı ça­­­tır. On­­­lar üçün si­­­lah - həm hu­­­ma­­­ni­­­tar, həm də də­­­qiq elm­­lər əvə­­­zi­­­dir. Adam öl­­­dür­­­mək aris­­­tok­­­rat­­­la­­­rın ya­­­ra­­­şı­­­ğı, on­­­la­­­rın ba­­­şu­­­ca­­­lı­­­ğı­­­dır. On­­­lar adam öl­­­dür­­­mə­­­sə­­­lər, ya­­­zıq gör­­­sə­­­nər­­­lər. Di­­­pend­­ra­­­nın əsas üs­­­tün­­­lü­­­yü fa­­­ci­­­ə­­­nin cəld ic­­­ra­­­a­­­tın­­­day­­­dı. Yə­­­qin bu­­­nun üçün hök­­­mən kral ai­­­lə­­­sin­­­də do­­­ğul­­­ma­­­lı­­­san. Gə­­­rək lap sif­­­tə­­­dən si­­­lah sa­­­rı­­­dan sı­­­xın­­­tı çək­­­mə­­­yə­­­sən.


Hə, ne­­­pal­­­lı­­­lar əf­­­sa­­­nə­­­ni ya­­­rat­­­ma­­­ğa baş­­­la­­­yıb­­­lar; ar­­­tıq start gö­­­tü­­­rü­­­lüb. Bu­­­nun üçün də nə ib­­­ti­­­dai, ya or­­­ta mək­­­tə­­­bə, nə də bir da­­­rül­­­fü­­­nu­­­na eh­­­ti­­­yac du­­­yur­­­lar. Ək­­­si­­­nə, hər han­­­sı təh­­­sil oca­­­ğı əf­­­sa­­­nə­­­ni pay­­­mal edər, onu ya­­­man gü­­­nə qo­­­yar­­­dı. Da­­­rül­­­fü­­­nun uzaq ba­­­şı fi­­­lo­­­loq bu­­­ra­­­xa bi­­­lər.

Hə­­­lə bəl­­­kə Ne­­­pal­­­da­­­kı in­­­gi­­­lis­­­lər in­­­gi­­­lis­­­cə, al­­­man­­­lar­­­sa al­­­man­­­ca da əf­­­sa­­­nə yap­­­dı­­­lar. Hər­­­çənd əf­­­sa­­­nə həm bun­­­la­­­rın, həm də öl­­­kə­­­də­­­ki bü­­­tün di­­­gər ya­­­ban­­­çı və az­­­say­­­lı­­­la­­­rın di­­­lin­­­də mü­­­kəm­­­məl alın­­­maz. Yal­­­nız yer­­­li iri xalq­­la­­­rın əf­­­sa­­­nə­­­lə­­­ri yet­­­kin olur. Hər hal­­­da, bu ay­­­rı-ay­­­rı, bir-bi­­­ri­­­nin tər­­­cü­­­mə­­­si ol­­­ma­­­yan əf­­­sa­­­nə­­­lər bəl­­­kə öz­­­lü­­­yün­­­də ma­­­raq­­­lı alı­­­nar­­­dı. On­­­lar tu­­­tuş­­­du­­­ru­­­la da bi­­­lər. Bu əf­­­sa­­­nə­­­lər yal­­­nız fak­­­to­­­lo­­­ji ma­­­te­­­ri­­­al ba­­­xı­­­mın­­­dan ox­­­şar gö­­­rü­­­nə­­­si­­­dir. Hər xalq mə­­­həb­­­bə­­­ti bir cür in­­­terp­­re­­­ta­­­si­­­ya edir.

Al­­­man­­­lar mə­­­həb­­­bət əf­­­sa­­­nə­­­si­­­ni ri­­­ya­­­zi də­­­qiq­­­lik­­­lə iş­­­lə­­­yər­­­di: sev­­­gi­­­nin müd­­­də­­­ti, gü­­­cü, par­­­laq­­­lı­­­ğı və sa­­­ir ora­­­da bit­­­tə-bit­­­tə əks edər, hər şey bey­­­nəl­­­xalq öl­­­çü va­­­hid­­­lə­­­riy­­­lə qiy­­­mət­­­lən­­­di­­­ri­­­lər­­­di.


Mən cə­­­sa­­­rət­­­də Di­­­pend­­ra­­­ya ça­­­ta bil­­­mə­­­dim­­­sə, ba­­­rı Məc­­­nun ola bi­­­lər­­­dim. Onu da ba­­­car­­­ma­­­dım. Mən Məc­­­nun­­­dan aşa­­­ğı­­­da­­­kı, Di­­­pend­­ra­­­sa on­­­dan yu­­­xa­­­rı­­­da­­­kı ya­­­rus­­­la­­­rı tu­­­ta bil­­­dik. Di­­­pend­­ra­­­nın Dev­­­ya­­­ni­­­si də ar­­­tıq gə­­­lə­­­cək əf­­­sa­­­nə­­­nin içə­­­ri­­­lə­­­ri­­­nə inam­­­la ad­­­dım­­­la­­­yır­­­dı. O ar­­­tıq Hin­­­dis­­­tan­­­da tro­­­pik bir xəs­­­tə­­­lik­­­dən öl­­­sə də ölər; əf­­­sa­­­nə­­­də­­­sə di­­­ri­­­lə­­­cək. Mə­­­nim Töh­­­fəm on­­­dan ge­­­ri qal­­­dı; heç vaxt da di­­­ri­­­lə­­­si de­­­yil.

Onun baş­­­da­­­şı­­­sı da­­­nıl­­­maz hə­­­qi­­­qət­­­dir. Onu hə­­­yat­­­da mən ge­­­ri sal­­­dım: göz­­­lə­­­ri­­­min qa­­­ba­­­ğın­­­da­­­ca ərə get­­­di, ayıb-ayıb qar­­­nı şiş­­­di (bu cür şə­­­kil də çək­­­di­­­rib), son­­­ra uşaq üs­­­tə öl­­­dü də. Bu pro­­­se­­­sin bü­­­tün mər­­­hə­­­lə­­­lə­­­rin­­­də mən seyr­­çi möv­­­qe tut­­­dum. Ar­­­tıq Töh­­­fə­­­ni min at gü­­­cüy­­­lə də çə­­­kib, əf­­­sa­­­nə içi­­­nə sa­­­la bil­­­məz­­­sən. Mən­­­dən baş­­­qa onu ha­­­mı unu­­­dub, hət­­­ta keç­­­miş əri də. Unut­­­ma­­­ma­­­ğım da may­­­maq­­­lı­­­ğı­­­mın ni­­­şa­­­nə­­­si­­­dir. De­­­nən, olan olub, tor­­­ba do­­­lub - qız ki­­­mi xa­­­ti­­­rə­­­lə­­­rə dal­­­ma­­­ğın nə­­­dir! Sə­­­nə nə dü­­­şüb? Doğ­­­ma­­­ca əri ar­­­va­­­dı çox­­­dan tə­­­zə­­­lə­­­yib; hə­­­lə beş-al­­­tı mey­­­mun ba­­­la­­­sı­­­nı da yan-ya­­­na dü­­­züb. Mən­­­sə bur­­­da na­­­la­­­nam. O, Töh­­­fə­­­ni xa­­­tır­­­la­­­ma­­­ğa lü­­­züm gör­­­mür də.

Ta ke­­­çib, mən də qə­­­ba­­­hə­­­ti­­­mi boy­­­nu­­­ma al­­­ma­­­lı­­­yam: in­­­di­­­nin in­­­di­­­si­­­nə­­­cən Töh­­­fə­­­min qəb­­­ri­­­nə də baş çək­­­mə­­­mi­­­şəm. Gü­­­nü gü­­­nə sat­­­dım, get­­­mə­­­dim. Hə­­­mi­­­şə də qə­­­bir üs­­­tü­­­nə iti­­­rə­­­cə­­­yim vax­­­tı baş­­­qa iş­­­lə­­­rə sərf et­­­dim. O mə­­­nim di­­­lim­­­də ba­­­rı ya­­­rım­­­çıq bir söh­­­bə­­­tə­­­sə çev­­­ril­­­mə­­­di. Bu söh­­­bət əf­­­sa­­­nə­­­nin ana­­­lo­­­qu ol­­­muş olar­­­dı. Elə bu he­­­ka­­­yə­­­tim­­­də də ona çox yer ver­­­mə­­­dim - bu­­­ra­­­da onun ro­­­lu epi­­­zo­­­dik­­­dir. Töh­­­fə epi­­­zo­­­dik­­­li­­­yə məh­­­kum­­­dur.

Bax, bu sa­­­at mən Töh­­­fə haq­­­qın­­­da adi­­­cə bir qə­­­zet müx­­­bi­­­ri ki­­­mi ya­­­zı­­­ram. Gü­­­cüm hə­­­lə­­­lik öm­­­rü­­­mə ba­­­la­­­ca bir mə­­­həb­­­bət xa­­­ti­­­rə­­­si yer­­­ləş­­­dir­­­mə­­­yə ça­­­tıb. Qəl­­­bim­­­də mə­­­həb­­­bə­­­tə yer tək­­­yə tax­­­ça­­­sı ki­­­mi ki­­­çik imiş. Ney­­­lə­­­yim, mən ca­­­na od sa­­­la­­­sı mə­­­həb­­­bə­­­ti sağ­­­lam­­­lıq üçün hə­­­mi­­­şə zi­­­yan­­­lı bil­­­mi­­­şəm. Tər­­­bi­­­yəm be­­­lə olub.

Ey fə­­­lək, Di­­­pend­­ra­­­nın mə­­­həb­­­bə­­­ti haq­­­qın­­­da hər han­­­sı il­­­kin ver­­­si­­­ya­­­ya haq-na­­­haq mən də özü­­­mü dür­­­tə bil­­­səy­­­dim... Ayıb da da­­­nı­­­şı­­­ram, mən özü­­­mü əbə­­­diy­­­yə­­­tə so­­­xuş­­­dur­­­maq niy­­­yə­­­tin­­­də­­­yəm. Gə­­­lə­­­cək­­­də mə­­­nim ba­­­rəm­­­də ni­­­yə də bir şey bil­­­mə­­­sin­­­lər. Kim mən­­­dən ar­­­tıq­­­dır! Mən kim­­­dən ək­­­si­­­yəm!

Axı, həm də bu, in­­­saf­­­sız­­­lıq olar­­­dı. Yox, "Şah­­­za­­­də Di­­­pend­­ra­­­nın mə­­­həb­­­bə­­­ti"ndən ta­­­mam əl gö­­­tür­­­mü­­­şəm. Bəl­­­kə yal­­­nız fi­­­kir çə­­­kə-çə­­­kə şi­­­rin ca­­­na qəsd et­­­mək­­­lə­­­sə, bu əf­­­sa­­­nə­­­nin da­­­lı­­­na dü­­­şə bi­­­ləm. Hər­­­çənd ye­­­nə gö­­­züm su iç­­­mir. Əbə­­­diy­­­yət eş­­­qi­­­nə in­­­ti­­­har heç vaxt plan­­­laş­­­dı­­­rı­­­la bil­­­məz. İn­­­ti­­­har yüz öl­­­çü­­­lüb, bir bi­­­çil­­­di­­­sə - tul­­­la get­­­sin. Onun kə­­­fə­­­ni qa­­­baq­­­ca­­­dan ha­­­zır­­­dır. Əf­­­sa­­­nə­­­lə­­­rin bir qı­­­sa cüm­­­lə­­­si, ya bir­­­cə sət­­­ri də plan­­­lı ya­­­zıl­­­maz. Xal­­­qın qəl­­­bi plan­­­lı iş­­­lə­­­rə qa­­­pa­­­lı­­­dır.


... Əl­­­vi­­­da, əf­­­sa­­­nə!

2.VII. - 7.X.2001

XS
SM
MD
LG