Azərbaycanda siqaret kimi malların bahalanmağını onların xaricdən gətirilməyi ilə izah edirlər. Olmazmı elə məhz siqaret kimi mallar Azərbaycanın özündə istehsal olunsun? Yerli tutun istehsalı da var. Tutunu xaricdən gətirmək də olar.
Məsələn, Ermənistan hazırda qəhvə buraxır. Halbuki Ermənistanda qəhvə yetişmir, xaricdən gəyirib qablaşdırırlar. Eyni qayda ilıə Ermənistan brilyant istehsal edir, halbuki burda almaz yatağı yoxdur.
Aqrar məsələlər üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov deyir ki, siqaretin bahalaşması heç də idxalın bahalaşması ilə bağlı ola bilməz.
“Ümumiyyətlə Azərbaycanda tütün məmulatlarının qiymətinin artımı heç də idxal olunan məhsulun qiymətində baş verən bahalaşma ilə bağlı deyil. Bu məhsullar əsasən Rusiyadan idxal olunur və ötən illə müqayisədə 2 dəfə dəyər ifadəsində idxal olunan siqaretin həcmi azalıb. Bu da onunla bağlıdır ki, Rusiyada rus rublu dəyərdən düşdüyü üçün onlarda da ucuzlaşma baş verir. Rusiyadan idxal olunan siqaretlərin qiymətində elə də ciddi artım olmamalıdır.
O ki, qaldı ölkənin potensialına, ölkəmizdə kifayət qədər tütün istehsal edib, emal müəssisələrini xammalla təmin etmək olar. Bizim kifayət qədər keyfiyyətli tütün istehsal etmək imkanımız var. Keyfiyyətli və ucuz. Azərbaycanın torpaq və iqlim şəraiti və bu sahə ilə məşğul olan fermerlərin buna imkanı var.
Hökumət bu sahəyə diqqət versə, biz daxili imkanlar hesabına siqaret istehsal edə bilərik. Orda qalan bir sıra komponentlərə onun da daxildə istehsal etməsi əlbəttə mümkündür. Əgər qarşıya belə bir məqsəd qoyularsa keyfiyyətli və ucuz siqaret istehsal etmək ölkədə mümkündür”.
İqtisadçı ekspertktay Oqtay Haqverdiyev bildirir ki, siqaretin qiymətinin bahalaşması idxalla bağlıdır:
“Bunun əsas səbəbi yenə də manatın məzənnəsi ilə əlaqəlidir. Fikir versəz idxal olunan siqaretlərin qiyməti praktiki olaraq dəyişmir. Bizim Azərbaycanda istehsal olunan siqaretlərin qiymətinin üstünə 10-20 qəpik gəlib. Bu da onunla əlaqəlidir ki, o siqaret ki, burda istehsal olunur, onun bütün xammalı hamısı xaricdən gəlir. Onun tütünü də, kağızı da, yapışqanı da xaricdən gəlir. Ordan da hamısı dollarla alınır. Ona görə belə olur”.
Digər iqtisadçı Qubad İbadoğlu da qiymət bahalaşmasını idxalla əlaqələndirsə də bunun qarşısını almağın mümkün variantlarını da sadalayır:
“Bu gözlənilən idi. Çünki ölkədə devalvasiya gedir və devalvasiya zamanında ölkəyə gətirilən idxal malları və yaxud ölkədə istehsal olunan xammal materialı ölkəyə idxal olunan malların qiyməti bahalaşmaya məruz qalmalıdır. Çünki bunun başqa alternativi yoxdur və müəyyən dövrdən bir biz bu bahalaşmanı hiss edəcəyik. Bu son bahalaşma deyil. Nə qədər ki, devalvasiya davam edir, biz belə gözləntilərlə yaşamaq məcburiyyətindəyik.
Vəziyyətdən çıxışın ən sadə yolu ondan ibarətdir ki, siqaret və digər tütün məmulatlarının istehsalı üçün lazım olan xammal Azərbaycanın özündə istehsal olunsun. Son nəticədə həm keyfiyyət baxımından, həm də qiymət baxımından tütün istehsalına əhəmiyyət verə bilər. Digər tərəfdən hesab edirəm ki, belə məhsulların qiymətlərini tənzimləməyin ən sadə yollarından biri aksizlərlə bağlı müəyyən dəyişiklik etməkdən ibarətdir. Tütün aksiz məmulatlar siyahısındadır. Bu baxımdan aksiz məhsulların siyahısına da yenidən baxmaq olar. Bununla əlaqədar müvafiq tənzimləmə vasitəsi kimi dəyişiklik aparmaq mümkündür”.
