-
Cəlil Cavanşir
Yeni şeirlər
Günəş mənim qızım deyil…
Əllərini indi tutmaq istəyirəm
Nə olar, nə olmaz…
Bəlkə bir yanğında yanıb ölərsən,
Bir daha əlim çatmaz…
İcazə ver səni öpüm, yoxsa yağış yağacaq…
Qollarını boynuma dola
Bəlkə inqilab oldu və bəlkə sən tankın altında əzildin…
Üzümə diqqətlə bax; ya mən fərq etməmişəm
Ya da sən ilk gündən belə gözəldin…
Mənə “sevirəm” de, yoxsa günəş batacaq…
Günəş mənim qızım deyil, bəs niyə yuxuma girir?
Oğlum məktəb çantasında naməlum günah daşıyır.
Və sonuncu sevdiyim qadın getdiyi gündən
Bütün sabahlarım siqaret qoxuludur…
içimdə bir iblis yaşayır…
Lütfən, bir çay dəmlə…birazdan polislər gələcək…
İtirmək var işin içində
Səni hər batan günəşdə itirmək və darıxmaq
Yazmaq var, şeir olmaq var, şeirlə doğulmaq var…
Və bir də bitirmək var,
səni hər misranın sonunda…
Getmə… bax, qonşu pişikləri darıxacaq…
Qovuşmağımız inqilab olacaq, qan axacaq
Sonunda bütün günahkarları asacaqlar
Tərli əllərimə bax, saçlarını özləmiş…
hər gün cinayətlər işlənir və mən bunu görürəm
Və mən bu şəhərdən çıxıb gedəcəm, səni də tutacaqlar
Mən sənin heç kimin deyiləm…canın yanacaq…
Gedə bilməyən adamın şeiri
Hara çıxıb gedəsən?
Getməyə yer də yoxdu…
Vida etməyə adam
Sıxmağa əl də yoxdu…
Daha yazmaq da olmur bu boyda tənhalığı…
Bir az can sıxıntısı
Bir az nigarançılıq
Ürəyim boş, əlim boş
ağlayıram, susuram
Qapı zəngi çalınır, pəncərəyə qaçıram.
Daha darıxmaq olmur, adam kimi darıxmaq…
Mayın tam ortasında üşüyürəm, donuram.
Sıxır məngənəsində məni soyuq divarlar
Bu qapının o tayı günəşlidir, istidir
Hardasa çox uzaqda öləziyən ümid var
Ən böyük faciədir kişi ümidsizliyi…
Sən sonuncu ümidsən
Bu yadlar arasında
Bircə dəfə “getmə” de, qalım birgə yaşlanaq
Bircə dəfə dilindən gözəl səslənsin adım.
Yaxşı xatırlayıram sonunucu gedişimi,
Pencəyimi götürdüm getdim və qayıtmadım…
Bax, getsəm bu küçələr səni darıxdıracaq…
***
Gecənin içindəki işığa dikilir baxışlarım – yoğunam, sərsəriyəm
şeirin üstünə yeriyirəm
gecəni udum-udum içirəm
sabahın adamsızlığına gedirəm
And olsun qaranlığa ki
yalan danışdığını bilirəm…
Ulduzlar qədər uzaqsan və mən səni sevirəm…
Qutudakı son siqaretə uzanır əllərim,
Qutudakı son kibrit dənəsini yandırıb, qaranlığa atıram.
Alışır gecənin bağrı, gecəyə od vururam
Qaranlığın alışan bağrında bir siqaret yandırıb, bir içki süzürəm özümə
bir udum soyuq içirəm, bir udum gecə içirəm, bir nəfəslik işıq çəkirəm ciyərlərimə
sənə durmadan zəng edirəm,
sənə durmadan zəng edirəm
və telefonum söndürülüb…
Fələstində bir uşaq vurulur ürəyindən, qan süzülür barmaqlarımdan.
Bir sərsərisi də azalacaq şəhərin,
Çünki çıxıb gedirəm…
Beynimdə qancıq köpəklər ulaşır və bir fahişə düşür maşından
Küçə qaçır ayaqlarımın altından, ulduz axır
Mən maye halındayam indi, darıxmağın maye halında…
Özümü içirəm bütün gecələrin sağlığına…
Göz bəbəklərim ovcumda, səni axtarıram…
İçimdə əcaib sancı var, hamilə olduğumu düşünürəm
Qərib və avara gecələrlə sevişən,
Və qorunmayan küçə şairiyəm..
Bir işıq dirəyinin kölgəsinə çəkilib şeir doğuram…
And olsun bu qaranlığa ki, səni zərrə-zərrə unuduram…
Vətəndə qürbət etüdləri - I
indi yağan yağışlar romantika yox
can ağrısıdı,
indi köçən durnalar ölümü yada salır
mənə ancaq yazmaq qalır
tələsə-tələsə…
qocalmadan…
unudulmadan…
aprel sonunda uşaqlığımı daş-qalaq edib, lənətləyirəm
indi daha çox kədərli simfoniyalar
bir də düşük mahnılar dinləyirəm
əllərim çiçək açıb, əllərim çiçəkdi, çiçəklənib əllərim
əllərim əsir…
və hardasa çox yaxında bir ölüm mənə yüyürür
ölüm mənə tələsir…
indi baharın gəlişi fərəh yox,
qolların, ayaqların sızıltısıdı
yuxudan oyadan zəngli saatlar yox,
acından ağlayan körpə çığırtısıdı…
indi masanın üstündəki bütün dərmanlar ölümü xatırladır
içkilər acı dadır, siqaret acı dadır, yeməklər acı dadır…
indi durnalar məndən daha xoşbəxtdi qürbətdə
küçə itləri məndən azaddı
indi ölmək çox çətindi – yaşamaq kimi
indi sürünmək rahatdı…
vətən başdan başa qürbətdi…
vətən başdan-başa dəhşətdi…
indi sərhəd dirəkləri köksümüzdədi
Yalnız dərd çəkmək
Və ölmək azdlığımız əlimizdədi…
ayağımızın altında vətən torpağı
içimiz vətən üçün həsrətdə…
indi mənim üçün hər şey eyniləşib
sevgi də umrumda deyil,
ayrılıq da,
nifrət də…
qoşulub durna köçünə gedəsən uzaqlara
uzaq, özgə, yad olasan
hardasa, sərhəddin o tayında
düşmən kimi doğulasan yenidən
təzə bədən yaradasan özünə, təzə ruh üfürəsən
təzə vətən tapasan
ona şeir yazasan
qaçasan bu vətəndən, qaçasan bu qürbətdən…
sonra ya qəfil bir güllədən öləsən
ya da vətən adlı həsrətdən…indi yağan yağışlar romantika yox
can ağrısıdı,
indi köçən durnalar ölümü yada salır
mənə ancaq yazmaq qalır
tələsə-tələsə…
qocalmadan…
unudulmadan…
aprel sonunda uşaqlığımı daş-qalaq edib, lənətləyirəm
indi daha çox kədərli simfoniyalar
bir də düşük mahnılar dinləyirəm
əllərim çiçək açıb, əllərim çiçəkdi, çiçəklənib əllərim
əllərim əsir…
və hardasa çox yaxında bir ölüm mənə yüyürür
ölüm mənə tələsir…
indi baharın gəlişi fərəh yox,
qolların, ayaqların sızıltısıdı
yuxudan oyadan zəngli saatlar yox,
acından ağlayan körpə çığırtısıdı…
indi masanın üstündəki bütün dərmanlar ölümü xatırladır
içkilər acı dadır, siqaret acı dadır, yeməklər acı dadır…
indi durnalar məndən daha xoşbəxtdi qürbətdə
küçə itləri məndən azaddı
indi ölmək çox çətindi – yaşamaq kimi
indi sürünmək rahatdı…
vətən başdan başa qürbətdi…
vətən başdan-başa dəhşətdi…
indi sərhəd dirəkləri köksümüzdədi
Yalnız dərd çəkmək
Və ölmək azdlığımız əlimizdədi…
ayağımızın altında vətən torpağı
içimiz vətən üçün həsrətdə…
indi mənim üçün hər şey eyniləşib
sevgi də umrumda deyil,
ayrılıq da,
nifrət də…
qoşulub durna köçünə gedəsən uzaqlara
uzaq, özgə, yad olasan
hardasa, sərhəddin o tayında
düşmən kimi doğulasan yenidən
təzə bədən yaradasan özünə, təzə ruh üfürəsən
təzə vətən tapasan
ona şeir yazasan
qaçasan bu vətəndən, qaçasan bu qürbətdən…
sonra ya qəfil bir güllədən öləsən
ya da vətən adlı həsrətdən…
Vətəndə qürbət etüdləri (II)
1.
Xəyanətlər yıxır və yorur adamı
Bir az rok, bir az içki, bir az darıxmaq və çox sevgili
Çox kədərliyəm, allahım, çox kədərli
Uçuq bir daxmada vətənə şeir yazan şairin
Tabutunu aparmağa adam tapılmadı bu “ucsuz-bucaqsız” vətəndə
Mən də sərsəriyəm Allahım, mən də...
2.
Yay yenə bürkülü gəldi, canım çox sıxılır
Qaçacaq yerim qalmayıb, özümə əlvida demədən qaçıram
Səni tərk edənlərə, unutduqlarına, unudanlara qucaq açıram
Bezirəm bütün vərdişlərimdən;
Məsələn, saqqalımı kəsirəm
İyunun sonu gəlir, +32 dərəcə istidir və mən soyuqdan əsirəm...
Nə vaxt ayaqlarım sızıldasa yağış yağır
İldırım düşür hansısa qocaman ağaca
Dayanmadan şimşək çaxır...
Havalar dəli edir adamı,
gah günəş, gah yağış, gah soyuq, gah isti,
Bəsdir oyun oynadın Allahım, bəsdir...
3.
Salamımı almır kimsə, susub üzümə baxırlar
Bütün qaçdığım adamlar
ən darısqal küçələrdə gəlib yoluma çıxırlar.
hər sabah yuxudan dəli kimi qalxıram
beynimdə yüzlərlə yarımçıq iş
ağzımda iyrənc bir tam var, dişlərim sızıldayır
yaşamaq nə qədər iyrəncmiş
bir siqaret yandırıram
illərdir dəyişmir bu vərdiş...
axşam səfeh-səfeh saata baxıram
gün boş keçib, axşam düşmüş
yenə görülməmiş
minlərlə yarımçıq iş
güzgülərdəki adam üzümə ikrahla baxır,
gülür
güzgülər nə qədər sərsəriymiş...
4.
Nə normal bir işim var, nə qazancım, nə ümidim
Dərin bir boşluqdayam, ümidsiz və yorğun
İlahi, bu necə istidir?
İlahi, mən niyə donuram?
Nə azadlıq qışqırıram, nə divarlara şüar yazıram
Mən qəhrəman deyiləm, qorxağam!
İllərdir susuram, susuram, susuram...
Oğlumun suallarından qorxuram
Qızımın gülüşü titrək və ürkək
Təbəssümü hüznlü
Allahım, mən adamlıqdan çıxıram, çıxıram...
5.
Yoxsullar şeir oxumur, aclar şeiri yemir
Uşaqlar şeir geyinmir əyninə,
Qışda şeir qızdırmır canımızı
Qadınım şeir bişirmir hisli qazancada
Qızım şeirlə oynamır,
şeir sadəcə qatır başımızı...
6.
Stop!
Söndürün bütün işıqları, çəkilirəm səhnədən!
Başqa aktyor tapın bədbəxt şair roluna
Allahım adam olmaz məndən, şair heç olmaz
Başqa birisini tap, mən asi adamam
Başqa birisini tap, sadiq olsun yoluna
Şair olmaz məndən Allahım, şeir olmaz göz yaşlarımdan
7.
Ümid bağlı qapılar arxasında, ruzi qurd ağzında
Sərsəri küləklər dolaşır küçələrdə, hər tərəf günah qoxuyur
Uşaqlıqda tanıdığım bir toy müğənnisi vardı,
İndi məzarlıqda “Quran” oxuyur...
8.
Vətən kəfən kimi boyuma biçilib, vətən məzarım kimi qazılıb
Mən qaçmaq, uzaqdan baxmaq istəyirəm məzarıma
9.
Nə vaxt ayaqlarım sızıldasa yağış yağır
İldırım düşür hansısa qocaman ağaca
Dayanmadan şimşək çaxır...
Havalar dəli edir adamı,
gah günəş, gah yağış, gah soyuq, gah isti,
Bəsdir oyun oynadın Allahım, bəsdir...
Getmə
bax, belə yaxşıdır getmə
günəş bir azdan batacaq
sənə şeir oxuyacam
bax, belə yaxşıdır getmə
telinə sığal çəkəcəm
saçlarınla oynayacam
bax, belə yaxşıdır getmə
sol tərəfim çox ağrıyır
sənsiz qalsam ağlayacam...
bax, belə yaxşıdır getmə
istəsən kənarda dayan
nəfəsimlə toxunacam...
bax, belə yaxşıdır getmə
ahh,
necə yaxşıdır mənə
bax, sənə necə möhtcam...
Məni yenə döydülər
(Həbsdə işgəncəyə məruz qalan gənclərə...)
Məni yenə döydülər
Məni elə döydülər...
Ağrıdım, elə ağrdıdım ki
Sümüklərim sızladı
Qorxdum, fikirlərim qarışdı
Məni elə döydülər ki,
Qorxdum, yalan da danışdım...
Kirli çəkmələriylə üzərimdən keçdilər
Əl-ayağımı bağlayıb bədənimi əzdilər
Qulaqlarım tutuldu, gözlərim qaraldı,
Məni elə döydülər ki
Yoruldular, bezdilər...
Kirli vicdanları sızlamadı...
Məni yenə döydülər...
İndi hər yerim sızlayır, qançır-qançır bədənim
Halsızam
Məni döydükcə dözürdüm, dişimi sıxırdım
Bilirdim günahsızam...
Məni yenə döydülər,
Məni elə döydülər...
Qan dodaqlarımda qurudu, başımı dik tutdum
Məni elə döydülər ki,
Adımı da unutdum
Sayıqladım, üşütdüm, dizlərim əsdi
ağrıdan deyil təhqirdən, alçalmaqdan qorxmuşdum
Məni yenə döydülər,
Məni elə döydülər...
Elə ağrıyıram ki, etmədiyim bütün günahları etiraf edirəm
Yazmadığım bütün heykəllərdən üzr istəyə bilərəm!