Keçid linkləri

2024, 29 Mart, Cümə, Bakı vaxtı 18:54

Vaqif Sultanlı.


-

Vaqif Sultanlı

SƏHƏR DUMANI

Hekayə

Payız səhərinin tutqun işığı evin gündoğana açılan pən­cərəsindən otağa dolduqca içərinin zülməti çəkilib gedirdi. Ona elə gəlirdi ki, hər gün uzanıb yatdığı çarpayısında deyil, dün­yanın sonu-səmti bilinməyən, buluddan, günəşdən, torpaq­dan savayı özgə heç nəyin gözə toxunmadığı qərib bir yurddadı.

Gözlərini səhərin tutqun işığından ayıra bilmirdi. Yata­ğında o yan-bu yana çevrilir, qaçmış yuxusunu qaytarmaq istə­yirdi, ancaq səhərin tutqun işığı üz-gözündə oynadıqca yuxusu dağılıb gedirdi.

Qalxmaq istədi, bacarmadı. Qocalıq məngənə kimi bəri­nə-bədəninə sarınmışdı və bu dəhşətli məngənənin qaçılmaz ol­du­ğunu bütün əzasıyla hiss eləyirdi. Bu məngənənin gücünü da­marlarında, sümüklərində, əzələlərində duyurdu. Və duya-duya qocalığın görünməz əllərində boğulurdu.

Əzim kişi çoxdannan bəriydi ki, içində ölüm gəzdirdiyini bilirdi və Əzim kişinin özündən qaçmağı içində gəzdirdiyi ölümdən qaçmağıydı. Əzim kişi nə illah eləyirdisə, ölümdən aralanammırdı, çünki ölüm kişinin içərisinə çökmüşdü, ağrı kimi, yorğunluq kimi qanına, varlığına hopmuşdu, ölümün qo­xu­sunu duyurdu. Əzim kişi nə illah eləyirdisə, ölümün cay­naqlarından qopammırdı, açılammırdı. Və içərisində böyüdükcə Əzim kişinin ölümü gəzdirməyə tabı-taqəti qalmırdı.

Əzim kişi içərisində ölümlə birgə ağrı gəzdirirdi. İçərisini göynədən bu ağrı artıq olduğunu, oğul-uşağın çiynində yükə çevrildiyini dərk eləməyiydi. Qocanı ağrıdan oydu ki, ağsaqqal ola-ola evin, ailənin qayğıları onsuz həll olunurdu. Xəstə ola-ola dərdinə dərd kimi baxılmırdı. Günlərlə qızdırma içərisində qov­rulsa da, iştahası büsbütün çəkilsə də, bunun səbəbinin qo­calığında axtarılmağıydı. Və Əzim kişini göynədən ən böyük dərd öz evində qonaq kimi yaşamağıydı.

Zorla qalxıb həyətə çıxdı. Sabahın soyuğunda üşüdü, titrəyən əllərilə köynəyinin açıq yaxasını düymələdi.

Əvvəllər də ertədən oyanardı. Günün gözü çırtlamamış bağı-bağçanı suvarar, heyvanları açıb kəndin ayağındakı örüşə ötürər, toyuqları hindən buraxardı. Düz əlli il idi ki, səhərləri beləcə təkrar olunardı. Arvadının sağlığında nə qədər ertə qalx­sa da, onu həyətdə görərdi. İndi isə oğlu ilə gəlini səhər yu­xusunu yatırlar. Onları oyatmağa qıymır. Heç bu barədə işarə də vurmayıb. Özlərinin ağlı kəsir, qoy necə istəyirlərsə, eləcə yaşa­sınlar.

Gecə səhərə kimi nəvələri yatmır, illah da kiçiyi – zərrəcə yuxu yoxdu gözlərində. Onların ucbatından yatmağa, rahat­lanmağa imkan tapmır. Ancaq bundan qətiyyən narahat olmur, əsəbiləşmir. Əksinə, yuxusuz gecələrində bu səs ona həyan olur, təkliyini, kimsəsizliyini unutdurur. Belə gecələrində özgə heç nəyin fərqinə varmır, təki, səs olsun, hənir olsun. Ömrün, yaşın bu çağında təklik, kimsəsizlik qədər onu heç nə qorxutmur.

Qoca şehli otları ayaqlaya-ayaqlaya bağın ətəyindəki çəpərin döşünə qalxdı. Uzaqdan qəbiristanlıq səmtə boylandı. Səhərin tutqun işığında qəbiristanlığın gümüşü rəngli günbəzi seçilmirdi. Bir azdan duman çəkilib günəş doğacaq, günbəzin par-par yanan işığı kəndin ətəyindən başlayaraq göz işlədikcə uzanıb gedən yovşanlı düzənliyə qəribə bir işıqlıq gətirəcəkdi. Və səhərin doğacaq soyuq günəşində bu rəng də uzaqdan-uzağa qocanı üşüdəcəkdi.

Uzaqda yovşanlı düzənliyin qurtaracağında gömgöy gö­yə­rən sututar yerlər səhər dumanında güclə sezilirdi. Gün qalx­dıqca duman göylüyə tərəf çkilirdi. Və elə bil qəlbinin, kök­sünün hansısa bir parçası dumana qoşulub göylüyün, boz yov­şan kollarının üstüylə ağır-ağır çıxıb gedirdi.

Son günlər duman dağılanacan beləcə dikdirin üstündə dayanıb düşüncələrə dalardı.

– Sabahın xeyir, Əzim kişi!

Qoca diksindi, ancaq səsin hayandan gəldiyini kəsdi­rəm­mədi.

– Aqibətin xeyir olsun, oğul, - dedi.

Dumana qarışıb uzaqlaşan addım səsləri bir müddət qula­ğından çəkilmədi.

Bir vaxtlar kolxozun naxırını otarana səhərdən-axşa­ma­can at belində təzə otlaqlar axtara-axtara düzü-dünyanı yorub əldən-ayaqdan salardı. Ömrü yəhər üstündəcə keçmişdi. İndi nə vaxt idi ki, atı açıb başlı-başına buraxmışdı. Ancaq heyvan bu cür sərbəstliyə, azadlığa alışmadığından heç yana çıxıb getmir, evin, məhlənin həndəvərindəki otlaqlarda dola­şırdı. Hərdən ge­cə­lər atın kişnərti səsini eşidirdi. At sahibinin başında nə isə bir qəza olduğunu hiss eləmişdimi, nəydi, gecələr üzünü evə sarı tutub uzun-uzun kişnəyirdi. Belə çağlarında o bu səsdəki çağırış anlayırdı, ancaq qocalığın amansız əllərindən qopub bağın aya­ğındakı çəmənliyə enməyə güc-taqət tapam­mırdı, içərisindən oyula-oyula qalırdı.

Səhərin səssizliyini pozan suyun səsiydi və bu səs suya qarışmırdı, suyun üstüylə ləpir sala-sala çıxıb gedirdi.

Bütün bu bağ-bağat təzə pöhrəliklərə kimi öz əlindən çıx­mışdı. İndi səhərin soyuğunda göy dumanda yuyunan ağac­lara baxdıqca onlara yazığı gəlirdi. Ağaclar niyə belə ağlaşır­dılar? Bir azdan doğan günəş ağacları göz yaşlarını qurudacaq, onlar ye­nə heç nə olmayıbmış kimi xoşbəxt-xoşbəxt gülüm­səyəcək­lər.

Səhər dumanı bağa-bağçaya, ağacların yarpaqlarına, göy­lüyə çökmüşdü, çayın üstündən asılmışdı. Ona elə gəlirdi ki, in­san ömrü də bu duman kimidi, hiss olunmadan çəkilib gedir, yerində boşluq qalır, kimsəsizlik qalır. Bunu bütün varlığıyla dərk eləyə-eləyə ömrün sovuşduğunu anlayammırdı, insanı heç­liyə aparan amansız, qaçılmaz həqiqətlə heç cür barışammırdı.

Qoca ağlına da gətirmirdi ki, bir vaxt gələcək, nəfəsi bağın-bağçanın, göylüyün, boz yovşan topalarının üstüylə ağır-ağır çıxıb gedən bu dumana qarışmayacaq. «İnsanın sonu tor­paqdısa, həyatın tükənib torpağa qarışması qaçılmazdısa, ölüm­lə hər şey qurtarırsa, bəs onda sonsuzluq nədi, əbədiyyət nədi?! Niy insan özünə belə şeylərlə təsəlli verir, niyə insan təsəllilərə allanır...».

Dumanın içərisindən atın kişnərti səsini eşitdi. Ürəyi elə atlandı ki, az qaldı huşunu itirə. Çəpərin payalarından tutub güclə ayaq üstə dayandı. «Görən at niyə kişnəyir bu vədə? Sa­hibinin yaxınlıqda, çəpərin döşündə olduğunu bilirmi? Səhərin gözü açılmamış bu nə çağırışdı belə? Səs yaxından gəlir, heyf, du­mandan heç nə görmür...».

Çağırmaq istədi, ancaq səsi çıxmadı. Elə bil səsi içəri­sində düyün düşmüşdü.

Quşlar çığırışa-çığırışa başının üstündən uçub getdilər. Səsdən sümükləri səksəndi. Başını qovzayıb səmaya baxdı, səhər dumanından heç nə seçəmmədi. İçərisinin hansı bir əza­sısa elə bil dumana qarışdı, quşların səsinə qoşulub uça-uça uzaq­laşdı. «Bir az yüngülləşsin, gərək çal-çəpərə əl gəzdirə, dağılıb gedib, təzədən kollanmalıdı–böyürtkənin əsl çalınan vaxtıdı. Yoldan ötən elə düşünər ki, həyət-baca yiyəsizdi. Nar kolları, üzüm tənəkləri budanmalıdı, bu gün-sabah qış kəsdi­rəcək qapının ağzını. Bağın ayağındakı qızılavarı da çalıb ya­ğışlar düşməmiş tayanın başını bitirməlidi. Bircə xəstəlik so­vuşa, bircə yüngülləşə...». Bütün bunları düşünə-düşünə özün­dən sonra bir dünya aydınlıq qoyub gedən səhər dumanından gözlərini çəkəmmirdi.

Qocanın ağlına da gəlmirdi ki, bağın-bağçanın, göylüyün, sututar yerlərin üstüylə ağır-ağır çıxıb gedən bu duman onun ömrünə çökən sonuncu dumandı.

1984, Bakı

AzadlıqRadiosunu Rusiya hökuməti "arzuolunmaz təşkilat" elan edib.

Əgər siz Rusiyadasınızsa, bu ölkənin pasportunu daşıyırsınızsa, yaxud orada daimi yaşayan, amma vətəndaşlığı olmayan şəxssinizsə, nəzərə alın- məzmunumuzu paylaşdığınıza, bəyəndiyinizə, şərh yazdığınıza, bizimlə əlaqə saxladığınıza görə cərimə və ya həbslə üzləşə bilərsiniz.

Ətraflı məlumat üçün bura klikləyin.

XS
SM
MD
LG