Tanınmış İsrail yazıçısı: «Bakıda çap olunmaq çoxdankı arzum idi»

-

Eli Amir: "Yerli oxucular üçün yazın..."

"Romanımı açıq ürəklə oxuyun!"

"Mən ərəb mədəniyyətini çox sevirəm, ərəb musiqisini və ədəbiyyatını da bilirəm".


Rasim Qaracanın İsrail yazıçısı Eli Amir-lə müsahibəsi.


Bu günlərdə İsrail yazıçısı Əli Amirin "Yasəmən" romanı Azərbaycan dilində nəşr olundu. Bu, görkəmli yazıçının Azərbaycan dilində ikinci əsəridir, keçən il onun "Günah keçisi" romanı da Alatoran Yayınlarında nəşr olunmuşdu.

Əli Amir Azərbaycan oxucusunun tanımalı olduğu bir yazardır. 60-cı illərdə dövlət quruculuğunun keçmə-keçli dövrünü yaşayan İsraillə bu günün Azərbaycanı arasında bənzərliklər çoxdur. Tarixi hadisələrin sevgi əhvalatı fonunda təsvir olunduğu bu əsər Əli Amirin ən məşhur əsəridir.

Aşağıda yazıçı ilə kiçik müsahibəni diqqətinizə təqdim edirəm.

(R.Qaraca)

- Sizin üçün Azərbaycanda çap olunmaq nə deməkdir?

- Kitablarımın Azərbaycanda nəşr olunmasıyla mənim çoxdankı arzum yerinə yetmiş olur. Bir neçə il bundan əvvəl mən sizin ölkəyə səfər etmişdim və Azərbycan mənə çox cəlbedici, maraqlı görünmüşdü. Kitab nəşr etmək və sizin oxucularla ünsiyyət yaratmaq mənim üçün unikal təcrübə ola bilər - deyə düşünmüşdüm o zaman.

- Keçən il sizin "Günah keçisi" romanınızı yayınlamışdıq. Bu əsər oxucular tərəfindən maraqla qarşılandı. Sizin əsərlərinizin köməyilə İsrail dünyasının dərinliklərinə enmək, yəhudi xalqının müasir tarixi və mədəniyyəti ilə yaxından tanış olmaq mümkündür. Ciddi mövzularda bu cür sadə yazmağı necə bacarırsınız?

- Mən məni başa düşən, anlaya bilən və əsərlərimdə məni tanıya bilən oxucular üçün yazıram. Mən oxucularda heç bir təəssurat yaratmağa can atmıram, mənim istəyim odur ki, insanlar kitabımı oxuyub ondan zövq alsınlar. Və mən inanıram ki, böyük təcrübəni də, ən kəskin etirazı da sadə dillə oxucuya çatdırmaq mümkündür. Nəticədə ən müxtəlif təbiətə malik olan insanlar kitabı oxuyub, onunla maraqlana bilərlər. Dil ürəkdən ürəyə bir körpü olmalıdır. Siz bunu qərəz olmadan gerçəkləşdirəndə əsər sizin xeyrinizə çox şey deyə bilər.

- Əsərlərinizdə ərəb xalqına və ərəb mədəniyyətinə böyük sevgi hiss olunur. Sizin qəhrəmanlarınız sanki onların haqlarının müdafiəçisi kimi çıxış edir.

- Ərəb mədəniyyəti mənim qəlbimin, varlığımın ayrılmaz hissəsidir. Mənim ulu babalarım İraqa 2500 il əvvəl, yəni İslamdan xeyli qabaq gəlib, burada məskən salmışlar. Biz ərəblərin arasında yaşamışıq və onların mədəniyyətini çox yaxşı daşa düşürük. Eyni zamanda, biz ərəb mədəniyyətinə çox böyük töhfələr də vermişik. Mən ərəb mədəniyyətini çox sevirəm, ərəb musiqisini və ədəbiyyatını da bilirəm. Ərəb dilində danışıram. Qahirədə, Rabatda, Ammanda, Tunisdə də mühazirələrlə çıxış etmişəm və həmişə gözəl, xoş münasibətlə qarşılanmışam. Mənim ərəb mədəniyyətinə olan sevgim İsraildə başqa immiqrantaların öz əzəli, dədə-baba mədəniyyətinə yaxınlığı, bağlılığı kimi, yəni tam təbii hal kimi qəbul olunurdu. Mənin fikrimcə, İsrail Şərqin bir hissəsi olmalı və İsrail vətəndaşları ərəb dilini və mədəniyyətini öyrənməlidirlər. Bu qarşılıqlı hörmət yaratmaq üçün yeganə məqbul yoldur.

- Yaşadığınız regionun gələcəyini necə görürsünüz?

- Hal-hazırda bu region geyri-sabitlik üzündən əziyyət çəkir. Hakim qüvvələr sürətlə bir-birini əvəz edir, dəyişir, ümidlər səmaya ucalmaqla da dərhal puç olur. Burada bir çox tayfa münaqişələri baş verir və dini ekstremistlər arasında müharibələr gedir. Bu, çox gərgin regiondur və bu problemlərin arasında İsrail-Fələstin münaqişəsini də xüsusən qeyd etmək lazımdır. Biz birgə yaşamaq üçün yollar tapmalıyıq. Fələstinlilərin İsraillə yan-yana öz dövləti olmalıdır. 1967 ilin sərhədlərinə qayıtmaq isə (müəyyən modifikasiyalarla) bizim istəmədiyimiz fəsadlar törədə, qurbanlarla nəticələnə bilər. Eyni zamanda fələstinlilər reallığı qəbul etməli və arzularında bir qədər geri çəkilməlidirlər. Onlar istədiklərinin hamısını əldə edə blməzlər. Hər iki tərəfdə olan fanatiklər münaqişənin davam etməsini istəyir. Dünya birliyi, xüsusən də ABŞ (ölkənin xarici işlər naziri hal-hazırda etdiyi kimi) bu məsələyə böyük kömək göstərə bilər.

- Azərbaycan gənc respublikadır, onu İsrailin 60-70-ci illəri ilə müqayisə etmək olar. Ağrılı dövlət quruculuğu illərini yaşayan gənc Azərbaycanın yazarlarına nələri tövsiyə edərdiniz?

- Gənc yazarlar özləri haqqında - yəni öz sevgiləri, problemləri, ümid və ümidsizlikləri haqqında yazsınlar. Ətrafınızda yaşayan insanları müşahidə edib, onların da həyatını öz əsərlərinizə daxil edin. Yerli oxucu üçün yazın, çünki hər bir lokal, məhdud əhvalat universal xarakter daşıya bilər. Qələmə aldığınız əhvalatlar, ömürlər müxtəlif və ekzotikdir, odur ki, bütün dünyada oxcular onları bəyənib, onları maraqlı hesab edəcək.

- Mümkünsə, öz yaradıcılıq mətbəxiniz haqqında danışın. Yaxın vaxtlar üçün planlarınız nədir?

- Yazıçılıq mənim həyatımın mühüm hissəsidir. Artıq uşaqlıq illərində mənim arzuladığım yeganə şey kağız və qələm olub. Bu bir vergidir. Mən İsrail dövlətinin ilk illəri və “gəncliyi” haqqında yazıram.

-"Yasəmən"in azərbaycanlı oxucularına bir şeylər söyləmək istərdinizmi?

- "Yasəmən" mənim 1967 ildəki "altı günlük müharibə" zamanı gördüklərim əsasında yaranıb. O zaman mən Yerusəlimdə (Qüdsdə), Köhnə Şəhərdə Yerusəlimlə əlaqədar işlər üzrə məsləhətçi vəzifəsinə təyin olunmuşdum. Mən öz şəxsi təcrübəmi iki - ərəb və yəhudi süjet xətti olan romana çevidim və onları məhəbbət mövzusu ilə birləşdirdim. Əsərin uğur qazanmasının sirri də hamıya hörmətlə yanaşmağımdadır. Odur ki, kitabı açıq ürəklə oxuyun.