Keçid linkləri

2024, 29 Mart, Cümə, Bakı vaxtı 02:44

Aslan Quliyevin onluğa düşən romanı çap edildi



Yazıçı Aslan Quliyevin bu il Milli Kitab Mükafatının onluğuna düşmüş "Sonuncu" romanı "Açıq dünya" nəşriyyatında kitab halında nəşr olunub.

Romandan bir parçanı "Oxu zalı"nda dərc edirik.



Aslan Quluyev

SONUNCU
(Romandan parça)

Ona elə gəlirdi soyuq qış gecəsi günəbaxan yağı qoxuyan ucuz restorandan çıxıb Sürmə ilə birlikdə Xırdalanda kirayə qaldıqları evə getdikləri ilk gecədən arvadına ölüm arzulamağa başlayıb.

Əyalət mərkəzini xatırladan bu kiçik şəhərə qar yağmışdı, ağ paltarlı qız ağappaq qar üzərində xırdaca izlər salaraq artırmaya doğru gedirdi, qara toxunmasın deyə donunun ətəklərini yuxarı qaldırmışdı.

Bu gecənin aylarla həsrətində olsa da, nədənsə sevinmirdi.

İlk andaca restoranın zövqsüz rənglənmiş taxta stulları, ürək bulandıran yad qoxuları, onunla bir həyətdə kirayənişin qalan, uzun-uzadı danışıb hamının zəhləsini tökən yazıçı kefini pozmuşdu.

Saçlarında sulu qar əriyən, yeməyə və arağa acgözlüklə girişən qonaqlar, lənətə gəlmiş restoran ona yad idi.

Üstlərindən ucuz ətirlərin tünd qoxuları gələn qadınlar stolların arasında fırlandıqca ətrafa qar, soyuq su damcıları sıçrayırdı.

Kənddən heç kim gəlməmişdi, köhnə incikliyi unutmamışdılar, görürsən nə olub, sən buna ayaqlarının iy verdiyini xatırladıbsan, deyibsən ki, qağa, məclislərə gedəndə özünü əziyyətə sal, ayaqlarını soyuq suyla yu.

Əslinə qalanda yaxşı da eləyib gəlməmişdilər, yoxsa qardaşının ayaqlarının iyindən qonaqlar plov yeyə bilməyəcəkdilər.

Sürmə nazlana-nazlana soyunanda qızın ədaları, utancaqlığı ona süni təsir bağışlayırdı. Sanki rola girmişdi, gəlin rolunu oynayırdı, həm də yarıtmaz oynayırdı.

Qız deyəndə ki: «Həyatımın ilk kişisisən!» ixtiyarsız soruşdu: «Neçəncisi olmağımı istərdin?» Qız duruxdu, bir anlığa əl saxladı, dodaqları belə tərpənmədi, ancaq ona elə gəldi qızın səsini eşitdi. «Hər halda birincisi yox!»

Diksindi, onu qara basırdı, nəydi? Qız ağzını açmadı, eşitdiyi səs hardandı, başlıcası kimin səsiydi?

Otaqda onlardan başqa kimsə yox idi, ancaq lap aydınca ona nəsə deyildiyini eşitdi. Qızdan nə dediyini soruşanda qız eyni sözü təkrar elədi, yəni həyatımın ilk kişisisən. Qızı qucaqladı, belə söhbətlərin vaxtı deyildi.

Yazıçı restorandan mahnı oxuya-oxuya qayıdırdı, sərxoş səslə oxuduğu mahnıdan çox, ayaqları altda qalan qarın xırçıltısı daha aydın eşidilirdi.

Ulu babası Şah İsmayıl Xətayinin baş mehtərlərindən biri imiş, ordu üçün at ilxıları saxlayırmış.

Şahın ətrafındakılarla düz gəlmir və çıxış yolunu adamlarını da götürüb Azərbaycanın şimalına səfər eləməkdə görür.

Yolda başına gələnləri yazıya almış, yazı gəlib bu günlərə kimi çatmışdı. Yazıçı yazmaq geninin ona ulu babasından ötürüldüyünü zənn eləyirdi.

Bəlkə də beləydi, amma lap beləydisə də, babası genlərini ona yarımçıq ötürmüşdü.

Yazıçı genini ötürə bildiyi halda, mehtər genini ötürə bilməmişdi, yazıçıda atlara qarşı zərrəcə məhəbbət, maraq hissi yox idi.

Kolxozun at sürüsünə baxmağı ona tapşırandan cəmisi üç gün sonra babası kimi o da gecələrin birində Azərbaycanın şimalına yol almış, gəlib Bakıda məskən tapmışdı.

Babasının köçüylə onun köçü arasında fərqlər ciddiydi, babası karvanla köç eləmiş, yolda olmazın əzablar çəkmiş, quldur dəstələri, soyğunçularla dəfələrlə savaşa girmiş, adamlarının və atlarının yarısını itirmişdi.

O isə pulunu verib bilet almış, Rusiya istehsalı olan köhnə «PAZ»-a oturub səfər eləmişdi, yolda kimsənin hücumuna məruz qalmamışdı, kefli sürücünün avtobusu yolun kənarındakı avtobusun özü kimi qoca ağaca vurub, yerə düşərək «Nənəm hey, nənəm hey! Balabacı, Balabacı, bacı, yar gəlmədi, dərdimin əlacı!» kimi mahnılar oxuduğu nəzərə alınmazsa.

Adamlara əzilmələri yox, sürücünün mahnısı daha güclü təsir eləmişdi, mahnısıyla adamları dəfələrlə yolun kənarındakı ağaclara çırpmışdı.

Bununla kifayətlənməmiş, sonda əlini qulağının dibinə atıb «Çahargah» dəsgahını oxumağa girişmişdi, polislər gəlib çıxanda hələ qurtarmamışdı, it maşınına mindiriləndə də oxumağından qalmamışdı və it maşınında artıq mənsuriyədə gəzişirdi.

Yazıçı gəlib çatan kimi onu səsləməyə başladı, səs-küyü, mahnı oxumağı azlıq edirmiş, hələ bir çağırırdı da.

Adamın həyasızlığına bax, düşünmür, başına vurmur ki, heç olmaya bu gecə onu narahat eləmək olmaz, hinduşka qədər ağlı olan kəs bu gecə bəylə gəlinə mane olmazdı, bu isə olurdu, o quşcuğaz qədər də ağlı yox idi, o baxımdan.

Sürmədən çətinliklə ayrılıb çölə qaçdı, həyətdə dayanıb yerində səntirləyən yazıçı: «Təbrik edirəm!» - dedi, dili söz tutmur, çətinliklə danışırdı. «Restoranda təbrik elədin də!» – hövsələsiz halda dedi və hirslə qapını çəkib otağa qayıtdı. Soyunmaq istəyəndə yenə də yazıçının onu çağırdığını eşitdi.

Dilxor halda artırmaya çıxdı, qanı qaralmışdı, neyləsin, əbləhi həyətlə sağa-sola sürüsünmü? Sürüyərdi, yazıçıya ürəyi yanmırdı, ancaq Sürməni yataqda qoyub belə cansıxıcı işlə məşğul olmağa həvəsi yox idi.

Yazıçının qucağında bir dəstə çobanyastığı var idi, qarlı həyətdə dayanmışdı, gözlərində ay işığı şölələnirdi, canlı insandan çox, xəyali varlığa, ruha oxşayırdı. İrəli-geri gedir, bunları xanımına verərsən deyə, buketi ona verməyə çalışırdı.

Qışın bu vədəsində, qarda-çovğunda çöl çiçəklərini hardan tapmışdı?

Çiçəkləri ondan alıb, qapını arxasınca çəkəndə heç olmaya yazıçıya təşəkkür eləmədiyi yadına düşdü, ancaq geri qayıtmadı.

Himə bənddi, sağ ol deyəcəksən, başlayacaq təbrik eləməyə.

Soyunub yatağına girmiş və soyuq olduğundan yorğanı boğazına kimi çəkmiş Sürmə heyrət içindəydi, çiçəkləri qonşuluqdakı yazıçının ona bağışladığını eşidəndə təsirləndi. «Həyatda necə də həssas adamlar var imiş!» «Elədi, - təsdiq elədi, - həyat həssas dəyyuslardan xali deyil».

Çiçəkləri güldana qoydu, soyuqdanmı, qış ab-havasındanmı çobanyastığının özünəməxsus kəsif qoxusu hiss olunmurdu.

Ağ çiçəklər, kreslonun üstünə atılmış ağ gəlinlik paltarı gecə lampasının solğuncasına işıqlandırdığı otağı əsrarəngiz göstərir, gecə ağ rənglər içində ilğımlanırdı.

Sanki sehrli, sirli nağıllar dünyasına düşmüşdü, Sürmə də nağıllardan gəlmiş şahzadə qız idi.

Səbirsizliklə yatağa can atırdı, ancaq köynəyini çıxarmağa macal tapmamış yenə də yazıçının onu çağırdığını eşitdi. «Vay səni həssas kopoyoğlu!» deyə çölə sıçradı.

Yazıçı həyətdə var-gəl edirdi, o qədər gəzmişdi ki, yumşaq qar tapdalanıb döyənək olmuş, Sürmənin qar üzərindəki xırdaca izləri yoxa çıxmışdı.

«Sən köntöy adamsan! – başı çiyinləri üstə qalmayan yazıçı mızıldanırdı.- İncə məxluqun qədrini bil! Qadın dünyanın ən uca, ən ali varlığıdı».

«Sənsə dünyanın ən alçaq varlığısan! – yana-yana dedi.- Çıraqla axtarsalar da, səndən daha yaramazını, əclafını tapa bilməzlər!»

Səhərə kimi yatmadılar, çox təəssüf, yazıçı da. Tez-tez qaldığı otağın pəncərəsindən başını çıxarıb onu səsləyirdi:

«Qonşu, ay qonşu! İncə məxluqun qədrini bil!» Ay əbləh, sənin nə işinə, incə məxluq mənimdi, qədrini bilərəm də, öz işimdi, bilmərəm də! Niyə yatmırsan, niyə qoymursan işimi görəm?! Gecə hardan gəldi, hara getdi, necə gəldi, necə getdi, bilmədi.

Yazıçının bağırtıları ağ rənglər içində ilğımlanan nağıl dünyasına həyati rənglər qatır, nağıl dünyası yoxa çıxır, soyuq və solğun otaq, soyuq çiçəklər, qolları arasında nazlanan Sürmə yerə-göyə sığmayan sevinci ilə uyuşmurdu.

Aslan Quliyev

Səhər yazıçı soruşanda gecəni necə keçirdin, məncə Allah sənin üçün əsl mələk göndərmişdi, köks ötürüb dedi: «Mələk göndərməyinə göndərmişdi, heyf şeytan göndərməyi də unutmamışdı».

Yazıçı yazır, poçtla redaksiyalara göndərir, bəzən də özü aparıırdı. Hər dəfə də əzgin, yorğun qayıdıb gəlir, şikayətlənirdi. Mən şıdırğı oxuyuram, oxuduqca başımdan tüstü qalxır, diri gözlü yanıram, qarşımda oturan o cənabın isə sifətinin bircə əzası belə tərpənmir.

«Yazıçıya bax, - istehza ilə deyirdi, - yazır, amma yazısı cənabın əzasını belə tərpətmir. Tərpətmirsə onu kim oxuyacaq? Niyə də oxusunlar? Sən oxu, ancaq heç yerin tərpənməsin, elə yazı kimə lazımdı?»

Yazıçı onu kütbeyinlikdə təqsirləndirirdi. Orda işləyənlər hissiz, duyğusuz adamlardı, ürəylərində zərrəcə mərhəmət hissi yoxdu. Deyirəm, bunlar inci, şedevrdir, onlar isə gülürlər.

Deyirlər, bu tozlu və mazutlu şəhərdə hələlik şedevr yaradan olmayıb, bəlkə də olub, ancaq onu bizim redaksiyaya gətirmək ağıllarına gəlməyib. Danışır, gövrəlir, fikirli halda siqaret çıxarıb yandırır, ondan ayrılıb gedəndə: «Bu müharibədir! – deyirdi. – Həm də sonu görünməyən müharibədir. Çox çəkməz məni öldürərlər, sən də gəlib qəbrim üstə göz yaşları tökərsən».

Qaçıb arxadan yazıçıya çatdı, qolundan yapışıb saxladı. Mənə ümid olma, dedi, göz yaşı tökən deyiləm, xüsusi ilə də qəbirstanlıqda.

Yazıçı ona baxır, gözlərini döyürdü. «Ağlamayacağam, vəssəlam! – yazıçını başa salmağa cəhd eləyirdi. - Nəyə görə də ağlamalıyam?

Dəyyusun biri ölüb deyə ağlamaq yox, sevinmək lazımdı. Yəni, mənim hesabımla.

Mən bir vaxtlar quş olmuşam, quşlar da ağlaya bilmirlər». «Cəhənnəmə ağlama! Quş olubsan, quş da olaraq qalıbsan. Sürmə bacı ağlar».

Hirslənmişdi, a kişi, ölmək istəyirsən, uzan, öl! Nə işinə, qəbrin üstə göz yaşı tökən olacaq, ya yox?

Olmaya qəbrin üstə göz yaşı töküləndə diriləcəksən, xortdayacaqsan?

Sürmə bacıya nə var, ürəyi gedir ağlamaq üçün, beləsi üçün nəinki ağlar, saçını da yolar. Zərrəcə də xəcalət çəkməz, çıxıb oturar küçənin ortasında, qıçlarına döyər!

Yazıçı öz dilindən başqa dil bilmirdi, ancaq rus, ya ingilis dilində yazılan hansısa romana göz gəzdirib, sona qədər vərəqlədimi, ona qəribə bir enerji ötrülürdü.

Bir müddət eyni ilə həmən romanın müəllifi kimi yazmağa, hətta onun kimi düşünməyə başlayırdı. Adam az qala bircə ayda beş-altı yazıçı olur, onlar kimi yazırdı.

Yazıçını ən çox Düma olmaq yordu, Düma enerjisinin ölçüsünü bilmədən Dümanı oxumağa girişdi və Düma olandan sonra əzab çəkməyə başladı, aşıb-daşan güclü enerji yazıçının çəlimsiz canına sığmır, yazıçı hər an partlaya biləcək bombanı xatırladırdı.

Enerjisini boşaltsın, nisbətən sakitləşsin deyə gecə-gündüz evdən çölə çıxmadan qalın romanını yazırdı, mövzusu var idi, əsrlər öncə Azərbaycanın şimalına səfər eləyən ulu babasının əlyazmaları əsasında yazır, babasının uzun, qorxulu yolları keçərkən başına gələn macəraları qələmə alırdı.

Üç-dörd gündən sonra rəngi ağarmış halda çölə çıxır, onun üçün ağır olsa da, etiraf eləyirdi.

Bir daha Dümanı oxumayacağam, əhdimi kəsdi, Düma olmaqdan bezdim, qul əməyidi, onun öz yazıçıları var imiş, mənsə təkbaşına işləyirəm, sənin də əlindən gəlmir, deyəm, gəl, kömək elə. «Ağlına da gətirmə! – qorxmuş halda etiraz elədi. – Yazıçısan, canın çıxsın özün yaz.

Bir o çatmırdı, sənin əvəzinə roman da yazım. Dedim axı, mən quş olmuşam, sən roman yazan quşu harda görübsən?»

Ən çox da qərbli yazıçıların enerjisi ona ötürülür, onlar kimi düşünüb yazmağa başlayırdı.

Qərbli yazıçı olmaq onun halına fərq eləsə də, Bakı redaksiyaları üçün əhəmiyyət kəsb eləmirdi, boş şeydir, deyirdilər, aydan gəlsən də, fərli bir şey yaza bilməyəcəksən.

Sən vur-tut təqlid eləyirsən, yazında ruh yoxdu, ölü yazıçıların stillərini, üsullarını tuta bilirsən, amma onların ruhlarını yazıya gətirə bilmirsən. «Bəlkə buyuracaqsız gedim özlərini də qəbirdən çıxarıb gətirim sizin üçün! - yazıçı yana-yana deyirdi. – Əlimdə bel dünyanın qəbirstanlıqlarını dolaşım? Ruhlarını da yazıya gətirsəm, o yazı mənim olmaz!

Mən onların diqtəsiylə öz ruhumla yazıram». «Söhbət də ondan gedir, sənin yazıların ölü yazılardı. Ölülər kimi solğun, cansız, səssiz!»

Sürmə evə ayaq basdığı ilk gündən bildirçinlər yoxa çıxdı, ha baxırdısa, uçuşan bildirçinləri görmürdü.

Etiraf eləmək istəməsə də, balığa haqq qazandırmalı olurdu, bu qızın ətrafında qarğalar uçuşurdu.

Lənətə gəlmiş qara və həyasız quşların zaman keçdikcə qızın sifətini necə bərbad günə saldıqlarını görür, duyur, hirslənirdi. Daş qəlbli, bütün günü aqressiv olan gölmə balığı ilk baxmaqla qarğaların qızın sifətini nə günə saldıqlarını görə bildi, o isə yox.

Qarğalardan zəndi-zəhləsi gedirdi və istəməsə də, qara quşlara nifrəti tədricən Sürməyə yönəlirdi.

Sürmə də çox vaxt onunla hesablaşmır, dediklərini mütləq qəbul eləmirdi, dilsiz-ağızsız qızın qısa vaxt ərzində belə dil-dil ötməsi ilə barışa bilmir, bütün günahları yazıçıda görürdü. İt oğlu, o qədər tərifləyib göylərə qaldırdı ki, incə məxluq cızığından çıxdı.

Bir dəfə necə hirsləndisə, özünü saxlaya bilməyib Sürməyə bir sillə vurdu.

Səsə gələn yazıçı qapıdan içəri girib bu mənzərəni görəndə ağappaq ağardı, gözləri alacalandı. İrəli cumub qolundan yapışaraq hirslə onu kənarə itələdi.

Yazıçının belə kobud müdaxiləsindən özünü itirib çaşqın halda səsləndi:

- Dəli oldun?

- Vəhşi! – yazıçı bağırırdı. – İncə məxluqa da əl qaldırarlar?!

Həmən gündən başlayaraq mənasını bilmədiyi əcnəbi sözlər başına dolu kimi yağırdı. Yazıçı onu manyak, killer, qansterq və sair adlandırır, hamısı müharibənin fəsadlarıdır, deyirdi. Başın pozulub, özünü gah quş, gah qatil kimi hiss eləyirsən. Mənə əsərlərini oxuduğum yazıçılar enerjilərini ötürürlər, sənə də qatillər.

«Əl çək! – yazıçıya deyirdi. – Mənimlə işin olmasın. Necə olur, sən əsrlərlə bundan əvvəl ölüb gedən yazıçı ola bilirsən, bundan ötrü sənə heç nə demirlər, mənsə quş ola bilmirəm? Yazıçısan, dünyadakı bütün kitabları oxuyursan, amma öz kitabını oxumursan. Qurani Kərimin Nisə surəsində Allahtəala buyurub:

«Dikbaşlıq etməyindən qorxduğunuz qadınlara öyüd verin, yataqda tək buraxın və nəhayət döyün onları». Mən də əsl müsəlman kimi hərəkət eləmişəm, dikbaşlıq eləyib, döymüşəm!»

Yazıçı əl çəkmirdi, səhər-axşam ona incə məxluqların aliliyi, bəşəriyyət üçün qiymətli varlıq olmaları haqda danışır, müəyyən vaxtlarda yaşamış dahilərdən misallar gətirirdi. Dahilərin iş-peşələri yox imiş, dünyanı, cənnəti qadının bircə telinə dəyişirmişlər.

Soruşan da yox, ay əbləh, sənin cənnətin var, qadının yerişinə, gülüşünə dəyişəsən? Cənnət sənin olsaydı qadının gülüşünə yox, özünə belə, yəni gülüşü də daxil olmaqla bütününə bircə ağacını da verməzdin, özü də meyvəsiz ağacını. «Sənin nə işinə! – yazıçıya deyirdi. – Arvad mənimdi, döyərəm də, söyərəm də, sənə dəxli yoxdu! Dədə-babalarımız necə yaşayıblar, necə ailə saxlayıblar, mən də arvadımı elə saxlamaq istəyirəm!» «Barbarsan, vəssəlam! – yazıçı hirslənir, qızarıb bozarırdı, sanki üzünə söyürdün, dədə-baba qaydaları ilə yaşamğa işarə vuranda sanki bunun çibanına şiş batırırdın. – Dədə-babalarımız sivilizasiyadan uzaq olublar, sivil qanunlarla yaşamayıblar. Harda bir gözəl görüblər, basıblar atın tərginə».

Özünə nə deyirdisə dözürdü, ancaq babaları haqdakı cərsəm sözlərə dözə bilmədi. Yazıçını həytdəki tut ağacının dibinə yıxıb əzişdirməyə başladı, dalaşmaqda əli olmayan yazıçı müqavimət göstərmirdi. Sürmə evdə deyildi, yoxsa qışqırıb qonşuları həyətə tökərdi. İlk gecənin də ağrı-acısı canındaydı, vurduqca söyürdü. Ay əbləh, nə istəyirsən, nə veribsən, ala bilmirsən? Sənin ucbatından arvadıma kişilik eləyə bilmirəm! Yazıçısan, romanlarını yaz, sənin işlərinə qarışmıramsa, sən niyə qarışırsan? Necə yaşamaq mənim həyat romanımdı, onu mən yazmalıyam, sən yox!

Yazıçının daha onunla danışmayacağını zənn eləyirdi, əslinə qalanda buna sevinirdi də, danışmasaydılar yaxşıydı. Gözlədiyi kimi olmadı, yazıçı onu həyətdə saxlayıb soruşdu: «Özündən uydururdun, ya Qurani Kərimdə dediyin o ayə var?» «Var, o kitabda yazılanlar Allah kəlamıdı, nəyisə Quran adına uydurmaq, təhrif eləmək ən böyük günahdı!» «Onda mən dərindən düşünməli, bəzi məsələlərə aydınlıq gətirməliyəm, xüsusi ilə də müsəlman olmağa dəyərmi, sualına. Eynən sən deyən kimidisə, qərar verməkdə çətinlik çəkməyəcəyəm, yəni dəyməz».

Yazda yazıçı evlənmək istədiyini dedi və sevdiyi qızı, Aytəni gətirib onunla tanış elədi, balaca, çil-çopur qız idi. Onun heyrətlə baxdığını görüb, ögey anasının işidi, dedi. «Bilirəm, - yazıçının sözünü kəsdi, - nağıldı, ögey anası bunların sifətinə bildirçinlər üçün yox, qarğalar üçün dən səpirlər. Qarğa həyasız quşdu, təkcə dən yeməklə kifayətlənmir. İnanma, mən də belə düşünürdüm, yanıldığımı gec başa düşdüm». «Sənin qəlbin yoxdu, belə şeyləri başa düşməzsən, hansısa quş girib ora, qəlbini korlayıb. Mən ömrüm boyu ancaq bu haqda düşünmüş, nağıldakı qızı axtarmışam. Bildirçinli qız məni dəli eləmişdi, harda üzü çilli qız görürdümsə, elə bilirdim nağıldakı qızdı. Yoxsa qızın sifəti nəyə görə çil-çil olmalıymış?

Bir dəfə Rusiyətdə üzü çilli gözəl bir qız gördüm, eynən nağıldakı bildirçinli qıza oxşayırdı, çilləri də yerli-yerində. Amma yan-yörəsində bildirçinlər uçuşmurdu, çöl çiçəkləri içində itmişdi, başında çiçəklərdən çələng, qucağında da iri bir dəstə çiçək. «Üzündə bildirçinlər dən yeyiblərmi? – qıza yaxınlaşıb soruşdum, qızın heyrətlə çiyinlərini çəkdiyini görüb, onu başa salmağa cəhd elədim. – Çillərə görə deyirəm, bildirçinlər dəni yeyib uçub gediblər, dimdiklərinin yeri qalıb». «Yox, - qız gülüb başını yırğaladı, - mən meşədən qayıdanda qonur yağış yağırdı. Evə gələndən sonra üzümü gec yudum və baxıb gördüm üzümdə qonur yağışın yeri qalıb. Nə qədər yudumsa, getmədi».

O qız deyilmiş. Rusiyətdə bildirçinli qızı axtarmaq mənasız işdi, burda qonur yağış yağırdı, qızların sifətinə çilləri bildirçinlər yox, qonur yağışlar səpirdi. Yağışdan sonra üzlərini gec yuyurdular, o baxımdan.

Yalnız Aytəni görəndən sonra nağıldakı qızı tapdığımı yəqin elədim. Aytənin də ögey anası var, uşaqlıqda qızı incidirmiş. Gözəl olduğunu görüb, çirkinləşdirmək üçün sifətinə dən səpib, bildirçinlər də dəni yeyib, qızın sifətinə çilləri səpərək uçub gediblər. Görürsən də, nağılda olduğu kimi həyatda da ögey anası yanılıb, qız çirkinləşmək əvəzinə, bir az da gözəlləşib?»

Çox keçmədən yazıçı dəvətnamələr paylayıb, məhəllə adamlarını toyuna dəvət elədi. Onları da çağırmışdı, Sürmə bacı, səndən keçə bilmirəm, dedi, yoxsa bu qanadsız quşun toyumda iştirak eləməsini istəməzdim. Cəhənnəmə istəmə, hirslənmişdi, sənin kimi əbləhin toyunda iştirak eləməkdən ötrü ürəyim getmir. Getmək də istəmirdi, Sürmə israrla təkid elədiyindən boyun qaçıra bilmədi.

Həmən restorandı, taxta stullar, yad qoxular, bircə hava fərqliydi, adamlar saçlarında qar yox, təzəcə havada uçuşmağa başlayan qovaq və söyüd ağaclarının tozanaqlarını gətirirdilər. Qab-qaşıq cingiltisindən, sərxoş gülüşlərdən, boğuq səs-küydən qulaq tutulurdu.

Yazıçı beş-on dəqiqədən bir mikrafona cumur, qadınları, xüsusi ilə də gecənin kraliçası olan Aytəni tərifləyib göylərə qaldırır, ona həsr elədiyi şerlərini oxuyurdu.

O da ilk dəfə olaraq redaksiyalarda işləyənlərin ədalətsiz adam olmadıqları qənaətinə gəlirdi, düz də eləyib belə cəfəngiyyatı çap eləmirdilər, belə düppə düz eləyirdilər!

Evə qayıdan kimi Sürmə düşdü onun üstünə, bəs çiçəklər hanı? Qarlı qışda o çiçək tapır, yazın bu çağında biz ona çiçək verməyək?

Gərək bunu gündüzdən fikirləşəydi, gecədən xeyli keçmişdi, dükanlar bağlı olardı, çiçəyi hardan tapsın? Sürmə isə onu eşitmək istəmirdi, o necə və hardan tapmışdısa, sən də elə tap!

Yazıçını lənətləyib çölə çıxdı, şəhər yatırdı, marşrut işləmir, gediş-gəliş yox. Küçəylə fikirli halda gedəndə birdən qızılgül qoxusu vurdu onu.

Dönüb baxanda məftil torla səliqə ilə hasara alınmış həyətdə qızılgül kollarının rəngbərəng çiçəklər açdığını gördü.

Özünü saxlaya bilmədi, həyatında ilk dəfə oğurluq elədi, məftil torun üstündən aşıb həyətə keçdi. Saplaqlar qırılmadığından yerdən tapdığı şüşə qırığı ilə kəsirdi, bir qucaq çiçək yığması çox çəkmədi.

Sürmə onu təəccüblə, ancaq razılıqla qarşıladı, istəyəndə hər şey tapmaq olurmuş, lap elə çiçək də. Apar ver, insan kimi təbrik elə, ağzın bişməsin.

Gecə yarısı çiçək verməyi, xüsusi ilə də təbrik eləməyi özünə sığışdırmırdı, ancaq Sürmənin sözü qətiydi.

Çölə çıxıb çağırdı, təkcə alt paltarda çölə sıçrayan yazıçıya çiçəkləri uzadıb: «Təbrik eləyirəm!» dedi. «Bu nədi?» - yazıçı elə dedi ki, sanki ona çiçək yox, bomba verirdilər. «Necə yəni nədi? Ağlın çaşdı, çiçəyi tanımırsan? Mənim bəxtimdəndi, şairlər çiçəklərə şer həsr eləyir, şəninə dastan yazırlar, sənsə çiçək görüb gözlərini bərəldirsən». «Dəysin təpənə! Sənin cansız çiçəklərin kimə lazımmış, mən orda canlı çiçəyi qoxulayıram».

Çiçəkləri həyətə atıb yazıçının arxasınca qaçdı, yazıçı isə işini bildiyindən artıq qapını çəkib bağlamışdı, daha arvadının yanından onu dartıb çölə çıxaran deyildi ki. Tozlu həyətə səpələnmiş qızılgüllərə təəssüflə baxırdı, oğurluq elə, gecə yarısı çiçək tap, gətir buna bağışla, sonu da belə, zəhmətinə yox, çiçəklərə heyfi gəlirdi.

Sürmə həmişə olduğu kimi yazıçıya haqq qazandırırdı. Gör necə kişilər var, ona ancaq canlı çiçək lazımdı, sənsə yanındakı canlı çiçəyi görmürsən, gözgörəsi saraldıb soldurursan. Sürməyə, təzəcə kökəlməyə başlayan, ət içində yırğalanan canlı çiçəyə baxır, Sürmə ilə çiçək arasında oxşarlıq tapa bilmirdi, Afrika begomotu Azərbaycan çöllərində ürkə-ürkə qaçan ceyrana nə qədər oxşayırdısa, bu da çiçəyə bir o qədər oxşayırdı. Canlı olmağına canlı idi, ancaq çiçək deyildi.

Yazıçı evlənəndən sonra dəyişmişdi, əvvəlki qızğınlığından, qaynarlığından əsər qalmamışdı. Sürməyə daha diqqət göstərmir, səhər-axşam səsləyib kefini soruşmurdu və Sürmə də anasının haqlı olduğunu deyirdi. Kişilər hamısı bir bezin qırığı imiş.

Hər nəydisə, yazıçıyla münasibəti düzəlmişdi, axşamlar həyətə düşür, tut ağacının dibində oturub çay içirdilər.

Yazıçı incə məxluqar haqdakı düşük söhbətləri ilə zəhləsini tökmürdü, adi işlərdən, gündəlik qayğılardan danışırdılar, həm də adam kimi, anlaşılan dildə və yazıçıdakı dəyişiklik onun çox xoşuna gəlirdi.

«Canlı gülün necədi?» – bir dəfə söz arası soruşdu. «Gü…ül?! – heyrətdən yazıçının sifəti uzandı, ancaq vaxtı ilə ona dediklərini xatırlayıb əlavə elədi. – Hə…ə, gül olmağına güldü, ancaq tikanları da var, xırdaca tikanları».

«Bildirçinləri necə uçuşurmu?» «Bildirçinləri yoxdu, - yazıçı qaşqabağını tökdü. – O nağıldı. Həqiqətdə isə, bildirçinlər dəni yeyib, birdəfəlik uçub gediblər». Adam ilk yaranışında qoyun olmuşdu, ya da anası məlum dövrdə qoyun əti yemişdi, yüzə yüz, yoxsa belə qanmaz olmazdı.

Bunu başa salırlar, nağıldı, inanma, deyirlər, bu isə öz dediyini deyir, iş işdən keçəndən sonra yuxudan ayılır, bəs nağılmış. Bildirçinlər əvvəldən uçub getmişdilər, sadəcə, sənin gözlərin bağlanmışdı, qarğalarla bildirçinləri dəyişik salırdın.

Yalnız xeyli keçəndən sonra yazıçının dediklərinin mənası ona çatdı. Bir gün onlarda qışqırıq səsi eşidib ora qaçdı. Qapını açıb içəri keçəndə gözlərinə inanmadı, yazıçı canlı gülü küncə sıxışdırıb stulun qıçı ilə döyürdü. Münasibətlərinin qaydasınca olmadığını hiss eləmişdi, işin bu yerə gəlib çıxacağı isə ağlına da gəlməzdi.

Haçandan-haçana özünə gəlib yazıçını qadından araladı. Heyrətlənmişdi, yuxu gördüyünü zənn edirdi, incə məxluqa da əl qaldırarlar? «Məni bağışla, səhv eləmişəm, - yazıçı yorğun halda deyib, stulun qıçını çarpayının altına atdı. – Qarışdırmışam, nağıllara uymuşam, həyat başqaymış. Əllə iş aşmaz, belədə daha təsirli vasitələrdən istifadə eləmək lazımdı».

Axşam həyətdə oturub çay içəndə yazıçıdan arvadının niyə döydüyünü soruşdu. «Niyəsini danışmağa bir gün bəs eləməz! – yazıçı dedi. – Bunun üçün həftələr, aylar lazımdı. Niyəsi bir, iki, yüz deyil, minlərlədi! Dedin ayədə dikbaşlıq eləyən qadınların döyülməsinə işarə vurulub?» «İşarə vurulmayıb, aydınca yazılıb». «Müsəlman olmağa dəyərmi, sualına aydınlıq gətirməyə çalışırdım. Gətirdim, dəyərmiş».

AzadlıqRadiosunu Rusiya hökuməti "arzuolunmaz təşkilat" elan edib.

Əgər siz Rusiyadasınızsa, bu ölkənin pasportunu daşıyırsınızsa, yaxud orada daimi yaşayan, amma vətəndaşlığı olmayan şəxssinizsə, nəzərə alın- məzmunumuzu paylaşdığınıza, bəyəndiyinizə, şərh yazdığınıza, bizimlə əlaqə saxladığınıza görə cərimə və ya həbslə üzləşə bilərsiniz.

Ətraflı məlumat üçün bura klikləyin.

XS
SM
MD
LG